Vrijstaande neogotische kerk van circa 1908 met laatgotische toren en koor uit de eerste helft van de 16de eeuw; omhaagd kerkhof aan de zuidzijde. Ten noorden loopt de Kerkstraat; ten westen een aangrenzend plein, aangelegd als parking.

Historiek

In de Middeleeuwen behoorde de aaneengesloten parochie Poppel-Hegge-Eel-Ravels tot het bisdom Luik. Nadat reeds in 1165 goederen waren overgedragen, schonk het Sint-Servaaskapittel van Maastricht in 1211 de kapellen van Ravels en Poppel aan de norbertijnerabdij van Tongerlo (Weelde aan Averbode). Ravels en Poppel vormden toen de Sint-Servatiusparochie, een dubbel-parochie met één pastoor die doorgaans te Poppel resideerde. De kerk van Ravels was aanvankelijk een quarta capella, waarvan de abt van Tongerlo de tienden trok en waarin een vijftal kapelanies bestonden. In 1559 vond een parochiescheiding plaats. Poppel werd gehecht aan het bisdom 's Hertogenbosch, het gehucht Hegge kwam aan Weelde en Ravels werd een autonome parochie afhankelijk van het nieuwe bisdom Antwerpen. Heden worden de kerken opnieuw door dezelfde pastoor bediend. Tot circa 1820 werd het bestuur van de parochie waargenomen door de norbertijnen. De laatste witheer was afkomstig van de abdij van Postel.

Een eerste - vermoedelijk houten - kerkje te Ravels moet reeds vóór 1211 bestaan hebben aangezien het toen reeds het voorwerp van een schenking uitmaakte. Mogelijk werd dit kerkje in de 13de eeuw, bij de overdracht aan de abdij van Tongerlo, vervangen door een stenen bedehuis. In de eerste helft van de 16de eeuw bouw van een gotische kerk. Voortgaande op oude foto’s was dit een éénbeukige kerk met westtoren, transept en hoger koor met sacristie; de huidige toren en het koor dateren nog van deze bouwfase. Herstellingen/aanpassingen in het begin van de 17de eeuw, derde kwart van de 18de eeuw, tweede kwart 19de eeuw en tweede helft 19de eeuw, eerste kwart van de 20ste eeuw, onder meer circa 1850-1852 werken aan de toren onder leiding van architect E. Gife, circa 1906 plaatsing van een nieuw kruis met bol en windvaan. In 1897 aanleg van een nieuw kerkhof. Circa 1908 (ontwerp dateert van 14 december 1906) vergrotingswerken naar ontwerp van J. Taeymans met name de bouw van een nieuw neogotisch driebeukig schip zonder transept met behoud van de 16de-eeuwe toren en koor en met nieuwe sacristie en berging; de koorvensters werden aangepast in overeenstemming met het nieuwe neogotische geheel. Bij deze verbouwing werden onder de toren en het schip sporen gevonden van een mogelijk 13de-eeuws bouwwerk. Circa 1932 uitbreiding van het kerkhof. In 1996 restauratie van de toren onder leiding van groep Infrabo (Westerlo); de rest van het exterieur in 1997-1998.

Beschrijving

Georiënteerde basiliek met westtoren, een driebeukig schip van vier traveeën en een lager koor van twee rechte traveeën met driezijdige sluiting, zijkapel en sacristie aan zuid- en zijkapel met berging aan noordzijde; uitwendig maken de zijkoren van één travee deel uit van de zijbeuken. Leien zadel- en lessenaarsdaken met dakkapellen en smeedijzeren kruis boven koor. Deels verankerde baksteenbouw met beperkt gebruik van zandsteen voor hoekblokken van plint, kordons, dek- en kraagstenen, maaswerk, lateien, en zo meer. Robuuste laatgotische toren van drie geledingen onder een ingesnoerd naaldspits met smeedijzeren kruis en windvaan; gestut door steunberen, aa de westzijde overhoeks; aanleunende traptoren aan de noordzijde. Eerste geleding met een gedrukt spitsboogportaal in een geprofileerde bakstene omlijsting waarboven een spitsboognis met Sint-Servatiusbeeld; een gesloten tweede geleding met gekoppelde blindbogen en schietgaten; derde geleding met gekoppelde spitse galmgaten, torenuurwerk en een boogfries. Gevels van zijbeuken en koor geritmeerd door versneden steunberen en spitsboogvensters; middenbeuk met gedrukte spitsboogvensters.

Koorgevels eindigend op een muizentandfries, overige gevels op een kwartholle bakstenen daklijst. Scheimuur tussen de middenbeuk en het lagere koor in de vorm van een tuitgevel met vlechtingen en aandak; de zijbeuken en berging tevens met vlechtingen en aandak. Alle vensters omlijst met baksteen en voorzien van neogotisch maaswerk, zie driepasbogen met gevarieerde laatgotische motieven onder meer vierpas, visblazen, en zo meer. Sacristie van twee traveeën onder loodrecht zadeldak; tuitgevel met aandak. Berging van één travee; aan noordzijde met bakstenen afsluitingsmuur waarin een korfboogdeur. Beide met rechthoekige getraliede vensters.

Rechts een omhaagd kerkhof, gelegen op een diep perceel: ijzeren toegangspoort, enkele gietijzeren kruisen en een beschilderd betonnen Christusbeeld aan een kruis van cementrustiek.

Interieur

Met schijnvoegen bepleisterd en beschilderd interieur. Tweeledige opstand met gedrukte spitsboogarcade op zuilen met arduinen octogonale sokkel en sober koolbladkapiteel met octogonale dekplaat. Middenbeuk en koor met tongewelven, koorsluiting met straalgewelf; zijbeuken met halve tongewelven met steekgewelfjes ter hoogte van de vensters. Beplankte gewelven met beschilderde ribben en gordelbogen, laatstgenoemde met sleutels en eindigend op consooltjes met koppen of koolbladmotief. Inkomportaal met kruisribgewelf waarvan de natuurstenen ribben opgevangen worden in een met hout afgedekte ring. Rondbogige scheiboog tussen schip en koor; gedrukte spitse scheibogen tussen schip en zijkapellen van koor. Vensters met afgeschuinde dagkanten en dito onderdorpel, overschilderd maaswerk. (Deels?) vernieuwde vloer van zwarte, natuurstenen tegels. Omlopende houten lambrisering van recente oorsprong. Orgeltribune met neogotische leuning; recent orgel. Sacristie met bepleisterde en beschilderde troggewelven.

Mobilair. Schilderijen: Heilige Servatius, gesigneerd en gedateerd, 1782, door H. Gillis; Heilige Franciscus ontvangt de stigma, 17de eeuw. Beeldhouwwerk: Sint-Rochus, Sint-Sebastiaan, 18de eeuw, gepolychromeerd hout; Heilige Servatius, 18de-eeuws(?), gepolychromeerd hout; kruisweg, op doek geschilderd, 19de eeuw; buiten een Heilig Hartbeeld op een beschilderde sokkel met gedenkstenen, 1930, witgeschilderde steen.

Meubilair: Hoofdaltaar, zou afkomstig zijn van de Sint-Romboutskerk te Mechelen, geplaatst circa 1908 ter vervanging van een voormalig hoger altaar: portiekaltaar van gemarmerd hout met zwarte marmeren altaartafel, 17de eeuw (?), 19de eeuw; laatbarokke preekstoel, gesigneerd en gedateerd, 1760, door W. Pompe, voet niet origineel; neogotische biechtstoel, 19de eeuw, eik; ingebouwde biechtstoel in zuidelijke zijbeuk, begin 20ste eeuw; doopvont, eerste helft van de 16de eeuw, hardsteen met steenmerk, deksel, tweede helft van de 17de eeuw, messing; sacristiekast, gemaakt van panelen afkomstig van een voormalig koorgestoelte, eerste helft van de 18de eeuw, eik.

Varia: klok, 1729, brons, door G. van Everbroeck; twee neogotische gekleurde glas-in-loodramen in koor, circa 1911; twee gekleurde glas-in-loodramen in zijkapellen, 1945, door A. Annys (Brasschaat).