De "Blauwe Sluis" dateert van 1746 en ligt onder de Zeedijk bij de kreek "het Lapscheurse Gat", op de grens met Nederland.
Het Lapscheurse Gat ontstaat wanneer in 1583 de dijken bezuiden Sluis door de watergeuzen strategisch worden doorbroken, en het hele gebied zuidwaarts overstroomt. Daarbij wordt de oorspronkelijke kern van Lapscheure volledig van de kaart geveegd. In 1611-1613 worden de Zeedijk en aansluitend de Sint-Pietersdijk opgeworpen om de onder water gezette gronden te herwinnen. De Blauwe Sluis dateert van 1746 en wordt gebouwd in opdracht van de zes Wateringen ter vervanging van een oudere zogenaamd "Sint-Jobsluis".
De rondbogen van de sluis zijn gebouwd over het Geleed waarlangs het overtollige water van de omliggende polder dwars door de Zeedijk naar het Lapscheurse Gat werd afgevoerd. Tijdens de Keteloorlog van Jozef II in 1784, belemmert de Republiek der Verenigde Nederlanden de waterafvoer via de Blauwe Sluis. Daarom wordt besloten bij het Hazegras in Knokke een nieuwe sluis te bouwen; die heeft echter amper gewerkt. Bij de onafhankelijkheid van België in 1830 wordt de afwatering definitief afgesloten doordat Nederland de doorloop van afwatering over haar grondgebied niet duldt. De afwatering wordt later overgenomen door het Leopoldkanaal (1843). Dringende onderhoudsherstellingen aan de Blauwe Sluis worden uitgevoerd in 1988.
De Blauwe Sluis is een bakstenen constructie met twee rondboogopeningen van circa 2,10 meter breed over het Geleed. De buitenwanden zijn bekleed met grote blokken arduin. Op de westkant van de sluis staat de tekst: "SPQFB DE SES GHEUNIEERDE WAETERINGHEN ANNO 1746", en het wapenschild van het Brugse Vrije. Op de oostzijde van de sluis staat nogmaals het jaartal vermeld: "ANNO 1746". IJzeren borstwering met spijlen; als bekroning drakenkopjes die de horizontale buizen vasthouden.
De omgeving van de Blauwe Sluis omvat een smalle kreek met oevervegetaties, die vrij abrupt overgaan in hoger gelegen graslanden en akkers. Op de perceelsgrenzen komen vaak zeer oude knotwilgen en restanten van polderheggen voor. De oevervegetatie bestaat uit een ruige rietvegetatie met hier en daar onbegaanbare drijfzomen. Baggerwerken enkele jaren terug hebben zware vernielingen aangebracht aan deze zeer waardevolle drijftilvegetaties. Het perceel weiland bevindt zich in een waardevol graslandcomplex met restanten van polderheggen en een vrij oorspronkelijk reliëf. Het is een typisch kamgrasland dat extensief beweid wordt. In de overgangszone met de kreek komen meer zilte planten voor zoals de Zeebies en de Zilte rus.
Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumentenzorg West-Vlaanderen, Cel Monumenten en Landschappen, Dossier DW312 en 538, Archief nr. W/00258.
Atlas der Buurtwegen Lapscheure, 1844, plan 2.
CORNILLY J., Monumentaal West-Vlaanderen. Beschermde monumenten en landschappen in de provincie West-Vlaanderen, deel III: Arrondissementen Brugge, Diksmuide, Oostende en Veurne, Brugge, 2005, p. 63-64.
DEVLIEGHER L., De Zwinstreek, in Kunstpatrimonium van West-Vlaanderen, deel 4, Tielt, 1970, p. 105-107.
HEYNEMAN D. en HEYNEMAN L., Ontdek Damme. Praktische gids, Damme, 1977, p. 36-37.
WEYMEIS C., Het land van Uilenspiegel. Damme, Knokke, Sluis, Leuven, 2001, p. 44-45.
Bron: CALLAERT G. & HOOFT E. met medewerking van SANTY P. & SNAUWAERT L. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Damme, Deel I: Stad Damme, Deelgemeenten Hoeke, Lapscheure en Moerkerke, Deel II: Deelgemeenten Oostkerke, Sijsele en Vivenkapelle, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL17, onuitgegeven werkdocumenten. Auteurs: Hooft, Elise; Callaert, Gonda Datum: De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
