Archeologische zone met de funderingen van de voormalige parochiekerk van Lapscheure.

Beschrijving

Historiek

Op deze plaats is Lapscheure ontstaan, oorspronkelijk als hulpparochie van Oostkerke. In de loop van de 11de eeuw wordt Oostkerke een zelfstandige parochie, die in het begin van de 12de eeuw reeds verschillende hulpkapellen heeft, onder meer in Lapscheure en Moerkerke. Lapscheure is als "Lappescura" reeds in 1019-1030 vermeld in een brief van Othebold, abt van de Gentse Sint-Baafsabdij. Bij een hevige stormvloed in 1134 wordt een bestaande kreek verbreed en uitgeschuurd tot de Zwin-arm, die een groot gebied overstroomt dat zich uitstrekt tot aan de zandstreek, onder meer de dorpskern van Lapscheure. Daarbij wordt de veldstenen kerk sterk beschadigd. Het is onzeker hoelang de periode van onbewoonbaarheid in deze streek heeft geduurd; in 1200 wordt Lapscheure als zelfstandig parochie vermeld. Na het opwerpen van de Branddijk-Damweg tussen Damme en De Hoorn (Moerkerke), wordt vanaf die dijk systematisch land ingepolderd. In 1236 wordt de Markettepolder ingedijkt, in 1236-1246 wordt aansluitend de Spermaliepolder ingedijkt, waarin de kerk van Lapscheure is gelegen. In de tweede helft van de 13de eeuw wordt de Romaanse kerk hersteld met een nieuw vroeg-gotisch koor van baksteen. Als in 1583 om militaire redenen de dijken worden doorgestoken ten zuiden van Sluis, worden de muren en de toren zwaar beschadigd. In 1611-1613 worden de Zeedijk, Groenendijk en aansluitend de Sint-Pietersdijk opgeworpen om de onder water gezette gronden te herwinnen. Daardoor komt de beschadigde kerk geïsoleerd in een schor te liggen. Naar aanleiding van zijn bezoek aan Lapscheure in 1639, beslist de deken van Aardenburg dat er een nieuwe kerk gebouwd moet worden. Als nieuwe locatie wordt gekozen voor de meer centraal gelegen Sint-Jobspolder. In 1640 wordt langs de "Breede Wech" in de Sint-Jobspolder (huidige Hoogstraat) een houten kerk opgetrokken, die later wordt vervangen door een stenen bedehuis, waarvoor het materiaal van de oude kerk wordt gerecupereerd. De site van de middeleeuwse dorpskern van Lapscheure is verlaten en door de eeuwen heen gereduceerd tot ondergrondse resten.

Uit het Resolutieboek van het Vrije, over de jaren 1643 - 1649, f° 193 (Rijksar. Brugge, Brugse Vrije, Reg. Nr 32) — Op 3 juli 1649 : “Gehoort ‘t rapport van schepenen van kercken en dischen, mitsgaders den greffier van de vierschaere, hun gheinformeert hebbende op de requeste van den pastoor, hoofdmannen ende prochianen van Lapscheure, versouckende dat zy zouden moghen breken de ruinen vande oude kercke ende het steen vervoeren op de platse daer de provisionele kercke alsnu staet ghemaeckt van hout, om aldaer een nieuwe kercke op te maecken vermits de oude kercke ghestaen heeft ten wt-kante vande prochie, bijde groote creke ende verre buyten de bewoonde hofsteden.

‘t College consenteert de brake vande voorseyde ruinen ende ‘t vervoeren van het steen, mitsgaders het maecken van een nieuwe kercke ter platse voorseit, behoudens dat aenden college alvooren ghecommunicquert werde het model vande nieuwe kercke ende datter gheen bestedinghe ghedaen en worde van enich werck dan ter interventie vande ghecommiteerde vanden College.”

Lapscheure verloor heel zijn grondgebied ten oosten van het Lapscheurse Gat, dat in 1664 definitief de rijksgrens is geworden. Daarmee lag de ruine van de oude kerk “bijde groote creke” helemaal ten uitkante, ook al omdat de nieuwe indijking weer van uit het westen begon. De resten van de kerk zijn niet zichtbaar op historische kaarten waardoor de zone in de 18de eeuw volledig bedekt geweest zal zijn met zand.

Architectuur

De voormalige parochiekerk bestond uit een driebeukige kerk met een vierkant koor. Het grondplan is een Latijns kruis. De kerk werd eerst uit veldstenen opgetrokken. Bij latere aanpassingen aan het koor zouden bakstenen gebruikt zijn geweest.

Archeologisch onderzoek

Archeologische resten van de middeleeuwse kerk van Lapscheure, gelegen in de tuin van de nieuwbouwwoning nummer 4, ten oosten naast de dijk werden aangetroffen. Bij een opgraving in 1989 worden de funderingen van de kerk teruggevonden: Latijns kruis met schip van drie beuken.

Bewaringstoestand

Momenteel zijn de funderingen van deze driebeukige kerk en de 8 pijlers nog bovengronds aanwezig in het landschap. De bebouwing bevindt zich ten westen van de oorspronkelijke kerk. De restanten van de kerk werden doorheen de geschiedenis nooit bebouwd en zijn dus niet verstoord. Over de bewaringstoestand van de funderingen ten tijde van het archeologisch onderzoek is niets geweten. De aanwezige niet bebouwde ruimte biedt nog mogelijkheden tot bewaring van mogelijk bijkomende sporen.

Bronnen