erfgoedobject

De Waterpoort

bouwkundig element
ID
83731
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/83731

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed De Waterpoort
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is aangeduid als beschermd monument Waterpoort
    Deze bescherming is geldig sinds

Beschrijving

De Waterpoort, ook Porta Regia of Coninckxpoort genoemd, werd opgericht in 1624 als een soort ereboog voor Filips IV van Spanje, zie opschrift aan de westzijde en als stadspoort, zie inscriptie aan de oostzijde. Zij verving het vroegere 'Maeyersgat' teneinde de Vlasmarkt en was als dusdanig ingebouwd aan de zijkanten. In 1883-84 naar aanleiding van de werken aan de Scheldekaaien, werd de poort verplaatst naar de ondertussen overkluisde Sint-Jansvliet, waar zij geheel vrij kwam te staan. In 1933, ingevolge de werken aan de Scheldetunnel, werd zij andermaal gedemonteerd om in 1936 heropgericht te worden op de Gillisplaats. In 1963-64 werd zij gereinigd. Het ontwerp van de poort wordt - waarschijnlijk terecht - toegeschreven aan P.P. Rubens; de namen van de vervaardigers van het gebeeldhouwde decor van de poort zijn bekend uit archiefstukken: het waren Huybrecht van den Eynde (1594-1661 of 1662) en Hans van Mildert (1585-1638).

Tweeledig bouwwerk met parement van witte natuursteen, verlevendigd met arduin en graniet. Oostzijde: rondbogige doorgang in bossage omlijsting van roze graniet, bekroond met gebogen gebroken fronton; in de wig: paneel met inscriptie waarboven wapenschild in drukke omlijsting met waterlijst en een klauwende leeuw aan weerszijden; een welig decor van vruchtenslingers, strikken en medaillon sluit de voorstelling af. Links en rechts, drie boven elkaar gestelde rechthoekige muuropeningen in diverse omlijstingen en afgedekt met fronton. Een brede platte lijst markeert de bouwlagen, een klassiek geprofileerde kroonlijst de skyline.

Westzijde: zwaar geblokte onderbouw geritmeerd door halfzuilen en pilasters, afgelijnd door een versterkte geprofileerde kroonlijst; hierboven: licht uitgeholde rondboognis met Neptunusbeeld omgeven door een klassiek entablement met vleugelstukken en driehoekig gebroken fronton. De later bijgebouwde zijgevels zijn het product van een - zij het ook smaakvolle - fantasie.

  • Antwerpen die scone, 1971, nr. 3 en 1976, nr. 10.

Bron: DE MUNCK-MANDERYCK M., DECONINCK-STEYAERT R. & PLOMTEUX G. met medewerking van LINTERS A. 1979: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 3nb, Brussel - Gent.
Auteurs: Plomteux, Greet; Steyaert, Rita; Manderyck, Madeleine
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Dossier over de verplaatsing van de Waterpoort in 1881-1883:
  • Stadsarchief Antwerpen, Archief Autonoom Havenbedrijf Antwerpen, MA-HB # 257.
Auteurs: Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: De Waterpoort [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/83731 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.