Eenbeukig kruiskerkje, gelegen op een hoogte, middenin kerkhof met zandstenen muur met steunbeertjes.
Historiek
Bidplaats vermeld in 1090; in de 13de eeuw: éénbeukig kerkje met centrale toren. In 1451, toevoeging van het transept en ten zuiden, de kapel van de heren van het dorp. In de oksel van het transept en het koor, zuidelijke sacristie in het verlengde van laatstgenoemde kapel. Koor en beuk voorzien van rococostucwerk, respectievelijk in 1738 en 1794. Westgevel met Lodewijk XV-deur in 1772. Eind 19de - begin 20ste eeuw, neogotische restauratie: toevoeging van twee kapellen ten noorden, in de oksel van het koor en het transept, naar het voorbeeld van de zuidkapellen; openmaken van de scheidingsmuur zuidkapel en zuidelijke sacristie; verwijderen van elementen uit de 18de eeuw; toevoegen van losstaande neogotische noordelijke sacristie.
Beschrijving
De plattegrond ontvouwt een éénbeukig schip met één travee, uitspringend transept en achtzijdige kruisingstoren op vierkante onderbouw; rond traptorentje in de oksel van het transept en de noordgevel, koor met twee rechte traveeën en vlakke koorsluiting met twee zijkapellen ten zuiden en ten noorden, losstaande noordelijke sacristie. Oudste delen grosso modo in zandsteenbouw op afgeschuinde plint, neogotische delen van natuursteen; sporen van cementbekleding uit eind 19de - begin 20ste eeuw; zadeldaken (leien).
Grotendeels gerestaureerde westgevel, geflankeerd door steunberen met een versnijding; vernieuwd segmentboogdeurtje ingeschreven in spitsboognis met uitgewerkt archivolt opgevangen door driekwartzuiltjes, blind boogveld; aandak met hogels, op schouderstukken. Noord- en zuidgevel gemarkeerd door geprofileerde kroonlijst op zandstenen modillons; in zuidgevel, zelfde deurtje als in westgevel, opnieuw opengemaakt bij restauratie.
Transept, zijkapellen en koor gestut door gewone en overhoekse steunberen met een versnijding; grotendeels vernieuwde spitsboogvensters in kwartholle omlijsting met afzaat, doorlopende archivolten en onderdorpels. Kruisingstoren onder geknikte spits (leien) met spitsboogvormige galmgaten met doorlopende onderdorpels. Eerste zuidelijke zijkapel met segmentboogdeurtje met deels vernieuwde omlijsting op sokkeltjes. Uiterste noordelijke zijkapel afgelijnd door kroonlijst met zandstenen kopjes (hergebruikt materiaal).
Interieur
Schip onder houten spitstongewelf. Koor met hardstenen spitsboogarcaden op dito zuilen met achtzijdige sokkel en geprofileerde dekplaat; houten spitstongewelf. Zijkapellen onder kruisribgewelf. Toren en noordelijke transeptarm eveneens onder kruisribgewelf, zuidelijke transeptarm onder stergewelf.
Mobilair
Koorbank en biechtstoel (18de eeuw); neogotische hoofd- en zijaltaren en preekstoel en orgel (19de eeuw). Hardstenen romaanse doopvont.
Bron: D'HUYVETTER C., DE LONGIE B. & EEMAN M. met medewerking van LINTERS A. 1978: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Aalst, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 5n1 (A-G), Brussel - Gent. Auteurs: d'Huyvetter, Clio; de Longie, Bea; Eeman, Michèle Datum: De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Aanvullende informatie
Kerkhof omheen de kerk, gelegen te midden de splitsing van de buurtweg nummer 1 en nummer 6. Op de Ferrariskaart uit de late 18de eeuw staat het kerkhof met ommuring reeds ingetekend. De Atlas der buurtwegen uit 1841 bevestigt die toestand.
Ommuurd kerkhof, hoger gelegen dan de straat. De keermuur is aan de oostzijde voorzien van steunberen. Typisch plattelandskerkhof, deels geruimd maar met bewaring van een aantal voornamelijk hardstenen 19de en 20ste-eeuwse graftekens. Ze vertonen de kenmerkende types van kruisvormige stèles met een graftuin of zerk of stèles met een (verhoogde) zerk. Het rouwschrift is soms aangebracht op een marbrietplaat of een witmarmeren plaat. Er werd gekozen voor sober gedecoreerde art deco of modernisme. Opvallend is het grafteken in witte en zwarte mozaïek voor de familie Van Cauwelaert-Van Stalle.
De oudste graftekens zijn de neogotische grafkruisen Muylaert, De Ries en Wyns uit de 19de eeuw. Beide laatste zijn rijk uitgewerkt met een voetstuk waarin het grafschrift, in een spitsboogvormig kader staat en een kruisvormige bovenbouw met een driedimensionaal uitgewerkt plantenmotief en de armen uitlopend op bladeren.
Het kerkhof werd bezocht in 2017.
Atlas van de Buurtwegen, opgesteld naar aanleiding van de wet op de buurtwegen van 10 april 1841, schaal 1:2.500 (overzichtsplannen schaal 1:10.000).
Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Jan de Doper met kerkhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/8651 (geraadpleegd op ).
