Wapper
- ID
- 11281
- URI
- https://id.erfgoed.net/themas/11281
Beschrijving
Tussen Meir en Wapperbrug. In 1977 genoemd naar de vaart, de Wapper, getrokken in 1490 tussen de Blauwe Toren en de Meir om het zoetwater uit de Herentalse vaart in de stad te brengen. Spoedig in onbruik en gedeeltelijk overwelfd, ontstonden aan weerszijden twee afzonderlijke straten, enerzijds de "Rubensstraat" aan de oostzijde, waarvan de bebouwing reeds dateert uit de tweede helft van de 16de eeuw (in de kern waarschijnlijk nog bewaard in de nummers 23 en 25), genoemd naar het huis dat de schilder er tussen 1609-1617 bouwde en anderzijds aan de westzijde de "Wapperstraat", genoemd naar de romantische schilder G. Wappers (1803-1874); laatste gedeelte van de rui aan deze zijde pas in 1819 overwelfd. Het centrale huizenblok, dat voornamelijk bestond uit 17de-eeuwse woonhuizen, in 1972 gesloopt en in 1977 heraangelegd als open beboomd plein voor het Rubenshuis, de "Wapper". Bewaarde kleinschalige bebouwing met voornamelijk neoclassicistische bepleisterde en beschilderde lijstgevels (nummers 3-7, 17-21, 2, 6), aan de oostzijde onderbroken door de monumentale gevels van het Rubenshuis, en aan de westzijde door de zijgevels van het Koninklijk Paleis en de kleurrijke trapgevel nummer 14-16.
Bron: DE MUNCK-MANDERYCK M., DECONINCK-STEYAERT R. & PLOMTEUX G. met medewerking van LINTERS A. 1979: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 3nb, Brussel - Gent.
Auteurs: Plomteux, Greet; Steyaert, Rita; Manderyck, Madeleine
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Aanvullende informatie
Op de Wapper stond tot 1906 een natuurstenen beeld van Sint-Jozef met Jezuskind, van ongeveer 190 cm hoog. Het werd in 1712 opgericht door een buurtgenootschap en stond op het trottoir voor de tuinmuur tussen de huisnummers 11 en 13 van de vroegere Wappersstraat, recht tegenover de Jodenstraat. Het beeld bekroonde de pijler van een oude wijkpomp, met achter het beeld een grote stralenkrans en ervoor een lantaarn. In 1906 werd het perceel ingenomen door een nieuwbouw, waardoor de pompzuil met het beeld moest verdwijnen. Het geheel verhuisde naar een tuin aan de Wappersstraat, waar het nog vanaf de straat zichtbaar was. Toen ook deze tuin in 1909 bebouwd werd, kreeg het beeld een plaats in de gevelnis van de Wappersstraat 17. Rond 1965 verwijderde de stad Antwerpen het beeld in voorbereiding van de sloop van het bouwblok.
Vandaag wordt het beeld bewaard in een depot van de dienst Monumentenzorg van de stad. Daarbij horen verschillende metalen attributen, waaronder een aureool, lelies, enkele bewaarde breukstukken en bevestigingsmateriaal. Ook de witmarmeren gedenkplaat bleef bewaard, met de inscriptie: “UIT DANKBAARHEID DOOR / DE GEBUREN OPGERICHT / 1712 / UIT GODVRUCHTIGHEID / ALHIER HERPLAATST / 10 MAART 1906.” Verder maken ook een smeedijzeren lantaarnarm en een zeskantige metalen lantaarn deel uit van het geheel. De lantaarn heeft zes intacte glasruitjes, de nog aanwezige elektrische bedrading en fitting, en het oorspronkelijk vergulde florale smeedwerk.
Straatnaam
Een publicatie over de Meir uit 2007 suggereert een andere verklaring voor de straatnaam: een wapper of wip is een liggende, basculerende boom om watervaten op te halen. Op de huidige Wapper stond zo’n wip; deze verdween in 1554. De verwijzing naar de wip of wapper ging door de eeuwen heen verloren. Het stadsbestuur koos er in 1893 voor de straatnaam te koppelen aan schilder Gustaaf Wappers (1803-1874), en voegde een tussen-s aan de straatnaam toe.
- SCHOUPS I. 2007: Meir Antwerpen. Schoonste zicht van ’t stad, 126.
