Kleine landelijke gemeente (285 hectare) aan de rechtse Schelde-oever. Na afstand van grondgebied in 1930 aan Oudenaarde sinds 1965 volledig gefusioneerd met Oudenaarde. Telt thans 814 inwoners (1.1.1996). Ten noorden grenzend aan Ename, ten noordoosten en oosten aan Mater, ten zuiden aan Maarkedal (Maarke-Kerkem), ten westen aan Edelare en ten noordwesten met een stukje Schelde als grens met Oudenaarde. Van de beperkte vlakke drassige zone naast de Schelde neemt de hoogte snel toe van 9 meter tot 90 meter aan de grens met Mater, waar Volkegem landschappelijk aansluit bij het plateau met koutercomplex van Mater, behorend tot de Leemstreek met golvend reliëf van de Vlaamse Ardennen. In het dorp ontspringt de Riedekensbeek. Begin 18de eeuw liet de stad Oudenaarde ter aanvulling van zijn waterwinningsbronnen te Edelare ook te Volkegem infrastructuurwerken uitvoeren ter bevoorrading van de stad. Ook eind 19de eeuw en begin 20ste eeuw werden te Volkegem complementaire bronnen voor de watervoorziening van de stad aangeboord.

Het dorpsplein met parochiekerk bovenaan de helling van de Volkegemberg met uitzicht op de Schelde-vallei ligt verwijderd van elke hoofdweg. Belangrijke verbindingswegen heden enkel aan de rand van de gemeente namelijk nabij de zuidelijke gemeentegrens doorsneden door de steenweg Oudenaarde-Brakel-Geraardsbergen terwijl naast de Schelde de steenweg Oudenaarde-Aalst loopt, beide historische wegen. De kleine Romeinse zijweg van de grote Romeinse weg Boulogne-Tongeren deed waarschijnlijk het dorpscentrum bij de kerk aan: komende van Vloesberg kwam hij Volkegem vermoedelijk binnen via de Steenbergstraat, lopend over Volkegemberg om vanaf de Wolvenberg aan te sluiten bij de belangrijkere Romeinse weg Hofstade-Velzeke-Kortrijk komende van over Mater; over het verdere traject van deze weg richting Schelde bestaat nog geen eensgezindheid, zowel de oude straattracés van Rekkemstraat als van Tivolistraat met aansluitende Mijttestraat (Edelare) komen als vervolg ervan in aanmerking. Het oostelijk deel van het grondgebied Volkegem wordt ingenomen door hoger gelegen en nog schaars bebouwde koutergrond. Noordareaal, namelijk de beboste helling van de Wolvenberg, behorend tot de historische en landschappelijk waardevolle zone gevormd door het Bos t' Ename (zie Ename).

Oude losse vondstmeldingen uit de Gallo-Romeinse periode werden genoteerd. De oudste vermelding van de gemeentenaam als "Folkengem" dateert van 1110. Het betreft een typisch Germaans toponiem, namelijk met de betekenis van "woning van de lieden van Fulko" hetgeen wijst op een vroeg-middeleeuwse nederzetting. Op de kouter van Volkegem, ten noordoosten achter de kerk, werd begin van de jaren 1990 door het Instituut voor het Archeologisch Patrimonium (I.A.P.) door middel van veldprospectie en boringen een verloren gegane (vroeg-) middeleeuwse nederzetting gelocaliseerd. In de vroege middeleeuwen zou Volkegem ook al een eerste bidplaats bezeten hebben. Vermoedelijk werd de Sint-Martinuskerk er al in 7de eeuw opgericht voor een uitgestrekte moederparochie waarvan later opeenvolgend verschillende parochies werden afgesplitst namelijk Leupegem (13de eeuw ?), Edelare (11de eeuw) en als laatste Pamele (begin 12de eeuw). In 1110 werd het altaar van Volkegem samen met die van voornoemde parochies geschonken aan de abdij van Ename. Ook administratief en juridisch waren dezelfde parochies aan elkaar gebonden. Volkegem, Edelare en Leupegem ressorteerden onder één vierschaar afhangend van het leenhof van Pamele. Melding in 1374 van "tgoed te Volkeghem", waarschijnlijk te situeren in de omgeving van de kerk en toen eigendom van de familie uter Galeyden, bezitters van de heerlijkheid Volkegem.

Later behoorde de heerlijkheid Volkegem onder andere toe aan de familie de la Kethulle (16de eeuw). Het was ingedeeld bij de kasselrij van het Land van Aalst na aanhechting in midden 11de eeuw van een deel van het graafschap Brabant aan Vlaanderen. De landbouwgemeente Volkegem leverde arbeidskrachten aan de Oudenaardse textielindustrie. De lokale nijverheid beperkte zich voornamelijk tot steenbakkerijen.

Het dorpscentrum vertoont geen uitgesproken geconcentreerde bebouwing. Het dorpsplein met zijn beperkte losse bebouwing wordt nog gedomineerd door een paar gesloten hoeven en de oude parochiekerk.