De Bourgoyen is een fossiele meander van de Leie met de Grijtgracht (Rietgracht) als een restant van de laatglaciale Leie-arm. In de voormalige overstromingsvlakte zijn een tweetal kronkelwaardruggen en een pleistocene donk duidelijk herkenbaar als microreliëf. Ook de rand van de laatglaciale riviervlakte is nog zichtbaar in het landschap. De combinatie van bodemgesteldheid, doordacht peilbeheer en winterse overstromingen van de meersen zorgt voor een waaier aan botanisch rijke graslanden zoals glanshavergrasland en, dotterbloemhooilanden en zilverschoongraslanden. De Bourgoyen-Ossemeersen heeft een bijzondere ornithologische waarde als weidevogelgebied. De winterse overstromingen creëren hier een unieke overwinteringsplaats van nationaal tot internationaal belang voor watervogels.

De Vliegpleinkouter vormt een relict van het oorspronkelijk uitgestrekt akkercomplex rondom Mariakerke. De kouter gaat over in de open meersen waar nog een historisch netwerk van smalle perceelsloten en bredere ontwateringsgrachten aanwezig is. Dit historisch ontginningssysteem is nog steeds herkenbaar en ook de meersen zijn nog in gebruik als hooi- en weiland. De Hoosmolen herinnert aan de inrichtingswerken en de omvorming van het moerasgebied naar vruchtbaar hooiland. Aan de rand van het gebied weerspiegelt de perceelsrandbegroeiing met knotwilgen en houtkanten de historische inrichting van het gebied. De Valkenhuishoeve gaat terug op een middeleeuws koninklijk domein en jachtresidentie. De huidige hoeve markeert deze historische locatie en benadrukt de lange occupatiegeschiedenis van de donk.

Archeologische vondsten uit de steentijd, Romeinse tijd en middeleeuwen concentreren zich op en nabij de droge opduikingen in de alluviale vlakte en tonen het belang van deze hoger gelege·n locaties vlakbij de rivier als vroege bewoningssites. Luchtfotografische prospecties wijzen ook de uitgestrekte kouter aan de rand van de alluviale vlakte aan als vindplaats van menselijke bewoningssporen uit het verleden.

De kern van het gebied is een open en uitgestrekt meersenlandschap dat visueel sterk contrasteert met de omringende bebouwing. Vanop de voormalige spoorwegbedding zijn er talrijke weidse zichten op de hooilanden. De wegen zijn vaak half verhard en hebben een kleinschalig karakter.

Het randstedelijk karakter van de Bourgoyen, als groengebied in het dichtbevolkte Gent, biedt grote troeven voor de verbreding van het maatschappelijk draagvlak en natuureducatie. De Hoosmolen vervult nog steeds een functie in de waterhuishouding van de meersen en draagt bij tot de visualisering van de historische inrichting van dit gebied.

De Bourgoyen vormt een uitgestrekt open natuurgebied dat contrasteert met de dichtbevolkte stedelijke omgeving. De percelering volgt de historische Leiemeander en visualiseert het oorspronkelijk bereik van de rivier. Een kleine verhoging in het reliëf markeert de rand van de laatglaciale riviervlakte. Vanop de kouter is er een geleidelijke overgang naar de open meersen waar de Valkenhuisdonk zorgt voor een microtopografie. De oude spoorwegberm vormt een visuele barrière en grenst de meersen af van de stedelijke omgeving vlakbij.