erfgoedobject

Ensemble in art nouveau

bouwkundig element
ID
11154
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/11154

Juridische gevolgen

Beschrijving

Groepsbebouwing in art nouveau, waarvoor bouwaanvraag van 1901, naar ontwerp van Frans Smet-Verhas. De architect realiseerde het ensemble in opdracht van de Naamlooze Maatschappij voor het Bouwen van Burgershuizen in het Oostkwartier.

De bouwmaatschappij werd in 1886 opgericht met als doel de ontwikkeling van Zurenborg tot woonwijk voor de burgerij. Ze bouwde voor eigen rekening tal van modelwoningen en –ensembles, in samenwerking met verschillende bouwmeesters, om op die manier de bouw van woningen door privé-investeerders te stimuleren. Ook was het duidelijk te bedoeling om aan te sturen op de keuze voor rijk uitgewerkte, eclectische ontwerpen, waarin in de Waterloostraat een voorkeur voor art nouveau opvalt. Deze voorkeur is nieuw, gezien de realisaties van de maatschappij in de jaren 1880 en 1890 voornamelijk een combinatie waren van neoclassicisme en neo-Vlaamserenaissance, soms met een vleugje cottagestijl. Dit ensemble van Smet-Verhas is een heel duidelijk voorbeeld van de nieuwe art-nouveautrend.

De drie woningen staan in een symmetrische compositie, waarbij de centrale woning drie traveeën en drie bouwlagen telt en de twee flankerende huizen twee traveeën en twee bouwlagen. Het verschil in kroonlijsthoogte wordt opgevangen door het dakvenster van de twee zijdelingse huizen, dat door de hardstenen boog de overgang maakt van drie naar twee bouwlagen. Het oorspronkelijk nog scherper getrapte silhouet is door de opgehoogde zijgevels en de verdwenen pyloonconstructies gedeeltelijk teniet gedaan. Het getrapte ontwerp, culminerend in een middengevel met kantelen, kan geïnspireerd zijn op het Liberaal Volkshuis in de Volksstraat, een ontwerp van E. Van Averbeke en J. Van Asperen.

De drie huizen hebben een parement van meerkleurig baksteenmetselwerk met steeds terugkerende siermotieven, geïnspireerd op de middeleeuwse metselaarstekens. Waar de begane grond bij de centrale woning in drie traveeën, en bij de flankerende woningen in twee traveeën is verdeeld, is bij de drie huizen de bel etage versmolten tot één travee, met een groot rondbogig art-nouveauvenster met licht ijzeren balkon. Zeer verzorgd schrijnwerk, bij de vensters met kleine roedeverdeling, de kroonlijst kreeg een speciale vormgeving en steunt op klossen.

  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossiers, 1901 # 745.
  • ELAUT A. & J. POSSEMIERS 1988: Op wandel door de belle époque, Brussel, 128.
  • VANHOVE B. 1978: De Art Nouveau-architektuur in het Antwerpse: een doorsnede, Licentiaatsverhandeling Rijksuniversiteit Gent, 56-57.

Auteurs: Plomteux, Greet; Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Ensemble in art nouveau [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/11154 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.