erfgoedobject

Rijksgevangenis

bouwkundig element
ID
20809
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/20809

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Rijksgevangenis
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Rijksgevangenis
    Deze vaststelling was geldig van tot

Beschrijving

Rijksgevangenis. "Maison de Sureté Civile et Militaire Cellulaire" of cellengevangenis, gebouwd in 1859-1861 naar ontwerp van architect François Derre.

Het plan van de gevangenis is een imitatie van de gevangenis van Pentonville bij Londen van 1840. Het terrein waarop de gebouwen ingeplant zijn is een onregelmatige negenhoek afgebakend door een muur met rondgang voor de bewaking; de bredere zijde aan de straatkant bevat het poortgebouw. Dit voorgebouw van twee verdiepingen met een centrale grote ingang vertoont een centrale binnenplaats en twee ommuurde zijtuinen, het voorzag in het verblijf van de directeur en de aalmoezenier. Haaks daarop bevindt zich een vleugel voor de administratie, verder onder meer ruimten voor de bewakers en eindigend op bezoekcellen. Achter het bestuursgebouw ligt een tienzijdig middencentrum waarop vier vleugels van drie bouwlagen met cellen voor de gevangenen straalsgewijze ingeplant zijn: drie vleugels voor de mannelijke gevangenen en een vleugel uiterst rechts, het vrouwenkwartier, met cellen op de twee bovenverdiepingen. In de oksels van de vleugels rondom het middencentrum bevinden zich op de begane grond bewakingsposten, op de tweede verdieping tribunes vanwaar de gevangenen de erediensten konden volgen die plaats vonden in de kapel, op de bovenverdieping van het middencentrum. De gevangenen hoefden vanuit hun vleugel slechts trappen te stijgen of te dalen om de tribunes te bereiken.

De verdieping met kapel, de gietijzeren brug van de sacristie naar de kapel, de tribunes en het centrale bordes met leuning en trap naar de kelderverdieping werden bij de recente verbouwingswerken van begin 1978 verwijderd, terwijl de ruimten heden met het oog op hun nieuwe bestemming licht aangepast worden.

Vanuit de bewakingsposten en het middencentrum kunnen de hovingen tussen de vleugels (A tot D) met een uiterst beperkte bewaking in het oog gehouden worden. Aanvankelijk bevonden zich op het einde van de drie hoven zogenaamd wandelkooien; deze bleven enkel bewaard tussen de vleugels B en C, en C en D. Tussen de vleugels A en B werd een nieuw gebouw ingeplant waarin zich onder meer werkplaatsen, een ontspanningsruimte en kapel bevinden.

Poortgebouw, bak- en natuurstenen constructie geïnspireerd op middeleeuwse versterkte burcht. Gekanteelde lijstgevel met twee bouwlagen en negen traveeën, begrensd door hoekstenen en eindigend op uitkragende en gekanteelde hoekpostamenten. Hoge natuurstenen plint met verspringende en geprofileerde afschuining. Kleine rondboogvensters met verbonden booglijsten en cordons. Licht uitspringend middenrisaliet bekroond met een geajoureerde balustrade tussen uitkragende en verhoogde kantelen met schietgat.

Achter de balustrade verheft zich een vierkante toren met afgeschuinde hoeken en rondbooglichten. Inspringende centrale rondboogpoort in een brede omlijsting met negblokken waarin twee kleine zij-ingangen uitgespaard zijn, booglijst met doorgetrokken aanzetten en hanenkam met sluitsteen voorzien van een wapenschild met klauwende leeuw.

  • Stadsarchief Gent, Atlast Goetghebuer, F. 156/D.90.

Bron: BOGAERT C., LANCLUS K. & VERBEECK M. met medewerking van LINTERS A. 1979: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Gent, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 4nb Zuid-West, Brussel - Gent.
Auteurs: Bogaert, Chris; Lanclus, Kathleen; Verbeeck, Mieke
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Links van de inkompoort van de gevangenis bevindt zich een gedenksteen ter nagedachtenis van tijdens de Tweede Wereldoorlog gefusilleerde politiek gevangenen.

  • DEPESTEL, SARAH, Monumenten ter ere van gesneuvelden uit de Eerste en Tweede Wereldoorlog in Gent: een (kunst)historisch overzicht met voorstellen ter bevordering van de instandhouding en eventuele restauratie, Masterproef Monumenten- en Landschapszorg, Artesis Hogeschool Antwerpen, 2009.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Rijksgevangenis [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/20809 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.