erfgoedobject

Meesterwoning in eclectische stijl

bouwkundig element
ID
214851
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/214851

Juridische gevolgen

Beschrijving

Meesterwoning in eclectische stijl naar een ontwerp door de architect Ferdinand Hompus uit 1886, kadastraal geregistreerd in 1888. Opdrachtgever was Oscar Mathias Houa-Mariani, geboren in Sint-Truiden en luitenant bij het 4de Artillerieregiment in Antwerpen. Bevorderd tot kapitein-commandant, verkocht Houa-Mariani het pand in 1896 aan de scheepsingenieur François Joseph DembIon, als woning voor diens dochter Marie, en haar echtgenoot Louis Schaeffer. Deze breidden datzelfde jaar de bestaande achterbouw uit en voegden het mansardedak toe, naar een ontwerp door de aannemer Louis Corneel Buisseret-Fierens. Schaeffer, een ingenieur opgeleid aan de Ecole de Liège, was zijn vader Florent Schaeffer opgevolgd aan het hoofd van een elektriciteits- en verwarmingsbedrijf opgericht in 1798 en sinds 1879 gevestigd aan de Meir 54 (huidig nummer 56). Hij installeerde een badkamer en centrale verwarming met radiatoren in het huis, naar verluidt de allereerste in Antwerpen, en richtte het interieur gedeeltelijk opnieuw in. Een volgende eigenaar, "maatschappijbestuurder" Pieter Alfons De Jardin-Lowenthal, liet in 1927 de achterbouw met een tweede verdieping verhogen naar een ontwerp door de architecten Vincent Cols en Jules De Roeck.

Ferdinand Hompus was vanaf 1875 tot begin jaren 1910 als zelfstandig architect actief. In navolging van zijn vader Joseph Antoine Hompus, ontplooide hij een productieve loopbaan in dienst van de burgerij. Vroeg in zijn carrière ontstonden naast neoclassicistische rijwoningen van een conventioneel type, enkele vroege uitingen van neo-Vlaamserenaissance-architectuur zoals de winkelhuizen slagerij Raes-Daems uit 1879 in de Steenhouwersvest en “In ’t zicht der Schelde” uit 1881 in de Scheldestraat. Het hotel Houa-Mariani is representatief voor de voorname burger- of herenhuizen in een herkenbare, klassiek geïnspireerde eclectische stijl, die Hompus tijdens de latere jaren 1880 en 1890 ontwierp. Vergelijkbare voorbeelden zijn hotel Passenbronder uit 1885 in de Jacob Jordaensstraat, hotel Steppe in de Lamorinièrestraat en hotel Feher in de Grétrystraat beide uit 1888. Ook bedrijfspanden als Brouwerij De Leeuw in de Coebergerstraat, maken deel uit van zijn oeuvre.

Brede woning van twee bouwlagen en vier traveeën onder leien mansardedak. De statige lijstgevel kreeg een natuurstenen parement, met afwisseling van witte natuursteen en blauwe hardsteen voor speklagen, kordonlijst, omlijsting van de rechthoekige muuropeningen en plint. Geleed door de puilijst, legt de compositie de klemtoon op het zijrisaliet met de koetspoort. Verder beantwoordt de opstand aan een regelmatig ordonnantieschema, opgebouwd uit registers van rechthoekige muuropeningen, de bovenvensters in geriemde omlijsting met oren en sluitsteen, en siersmeedwerk in de borstwering. Klassiek hoofdgestel met gekorniste houten kroonlijst op klossen en tandlijst; dakkapel met driehoekig fronton geflankeerd door drie oeuils-de-boeuf. Fraaie houten koetspoort en vensterschrijnwerk; smeedijzeren keldertralies en gietijzeren voetschraper.

De plattegrond omvat de koetspoort en de traphal in de twee linker traveeën, op de begane grond geflankeerd door de klassieke enfilade van salon, eetkamer en veranda. Het souterrain biedt ruimte aan de keuken en de ‘état domestique’. Op de eerste verdieping neemt een tweeledig privé-salon de straatzijde in, een slaapkamer, ‘cabinet’ en de badkamer uit 1896 de tuinzijde. De mansarde herbergt de houten ‘chambretten’ van de meiden, waarachter zich de in 1927 toegevoegde tweede verdieping uitstrekt. Tot de meest opmerkelijke interieuronderdelen behoren de vestibule en traphal met een gietijzeren trapleuning, evenals de balustrade van het tuinterras vervaardigd door de Forges et Fonderies de la Campine August Van Aerschot uit Herentals. Salon met stucdecor in neorococostijl vermoedelijk uit 1886, gelambriseerde eetkamer-veranda en privésalon in neorenaissancestijl met geschilderde schouwstukken uit 1896. De stookinstallatie en radiatoren van de centrale verwarming uit 1896, evenals het fornuis van het merk Schaeffer zijn bewaard.

Koetshuis en paardenstal van drie traveeën en anderhalve bouwlaag onder een lessenaarsdak achteraan op het perceel. Constructie uit rood baksteenmetselwerk in kruisverband, met knipvoegen, smeedijzeren sierankers en een plint uit blauwe hardsteen. Asymmetrisch van opzet wordt de opstand gemarkeerd door een poortrisaliet met getrapte geveltop op schouderstukken, van zes treden met een overhoeks topstuk en bolornament als bekroning. Getoogde poort, deur, laadluik en vensters met lekdrempel. Hardstenen paardendrinkbakken in het interieur.

  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossiers 1886#38, 1896#1305 en 1927#27707.
  • Kadaster Antwerpen, Mutatieschetsen, Antwerpen Afdeling 10, Sectie K, 1888/106.
  • Privé-archief Deby, bouwdossier, bouwplannen.

Auteurs: Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Meesterwoning in eclectische stijl [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/214851 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.