De reclamemuurschildering Cigarettes Marouf aangebracht op de zijgevel van de Prinses Clementinalaan 205-213 in Gent, is een voor Vlaanderen zeer zeldzaam voorbeeld van een goed bewaarde en leesbare historische reclamemuurschildering met figuratieve uitwerking. De reclamemuurschildering verwijst naar de firma Cigarettes Egyptiennes Marouf Matossiari. Op basis van bedrijfsgegevens en stilistische kenmerken valt te muurschildering te dateren in de jaren 1920.

Historiek

De reclamemuurschildering voor 'Cigarettes Marouf' is aangebracht op de zijgevel van een pand aan de Prinses Clementinalaan 205-213, vlak bij het Gentse Sint-Pietersstation aan de kant van de spoorweg.

Het Gentse stadsarchief bewaart een op 18 december 1922 goedgekeurde bouwaanvraag voor dit pand voor rekening van Emiel Bertin uit Gentbrugge. Wie de architect was, is niet bekend. Op de plannen wordt het pand omschreven als woning. Op elke verdieping is echter een keuken ingebracht, wat doet vermoeden dat het om een opbrengsteigendom ging. Kadastraal wordt op perceel 652L2 pas in 1927 bebouwing geregistreerd. Op basis van de bouwgeschiedenis van het pand kan worden afgeleid dat de reclamemuurschildering ten vroegste in 1923 op de zijgevel werd aangebracht.

Onderaan de reclameschildering staan de woorden Cigarettes Marouf te lezen, links boven staat een logo, een rood-blauw gestreepte bal met banier erboven, waarop het woord Marouf te lezen is. Cigarettes Marouf zijn het product van sigarettenfabrikant Matossian. Matossian was vanaf het einde van de 19de eeuw tot in de jaren 1920 een bekende naam in de sigarettenindustrie. De firma werd in Egypte gesticht door twee Armeense inwijkelingen. Hovhannes Matossian richtte in 1882 een kleine werkplaats op in Alexandrië, zijn broer Garabed deed hetzelfde in Cairo in 1886. In 1896 voegden de broers hun firma's samen. Het bedrijf groeide op termijn uit tot de grootste Egyptische producent, met een fabriek in Cairo. In 1927 fusioneerde het met British American Tobacco in 1927 onder de koepel Eastern Tobacco Company. Het eerste spoor van activiteit van Matossian op Belgische bodem dateert van 1920. Drie van de vier vestigingsplaatsen van Matossian bevonden zich in de Koninginnelaan in Brussel. De firma aan de Koninginnelaan adverteert in de Annuaire du Commerce en ze komt ook voor in gespecialiseerde jaarboeken van de tabaksnijverheid.

De Cigarettes Egyptiennes Marouf werden tussen 1920 en 1933 in België ingevoerd of geproduceerd door Matossian. Verschillende aanwijzingen duiden op de band van de Belgische firma met de Egyptische firma Matossian. La cigarette Egyptienne Marouf vinden we vanaf 1939 terug bij verdeler/producent La Cigarette Orientale.

De firma Matossian in Egypte voerde promotie via tal van kanalen. Matossian in België hechtte, net als Matossian Egypte, zeker belang aan promotieacties en in het oog springende merchandising. Getuige daarvan in eerste instantie natuurlijk de reclamemuurschildering aan het Sint-Pietersstation, de er aan gerelateerde affiches en de kleurrijke blikken sigarettendoosjes van het merk.

Beschrijving

De reclamemuurschildering voor Cigarettes Marouf is, zoals hoger reeds geschetst, aangebracht op de zijgevel van een pand aan de Prinses Clementinalaan 205-213, vlak bij het Sint-Pietersstation aan de kant van de spoorweg. Momenteel wordt het zicht op de schildering bemoeilijkt door het informatiepunt voor de werkzaamheden aan de stationsomgeving, dat echter op termijn zal verdwijnen (ten vroegste in 2018). De reclameschildering kan momenteel alleen van vrij dichtbij en/of van onder een grote hoek worden gezien. Historisch moet zij echter een grote zichtbaarheid hebben gehad, zowel van op het perron als van op het stationsplein. De reclamemuurschildering werd geruime tijd, tot in 2006, aan het zicht onttrokken door vezelcementleien die op de zijgevel waren aangebracht. De houten latten, waarop de vezelcementleien waren aangebracht, zijn nog aanwezig.

De rechthoekige reclameschildering vult niet het hele vlak van de zijgevel, maar begint op een hoogte van ongeveer 3,5 meter boven de grond en loopt tot ongeveer de hoogte van de kroonlijst. Vermoedelijk werd dit gedaan om haar ook zichtbaar te maken vanop de perrons. Ze sluit aan bij de linkerrand van de zijgevel (aan straatzijde) en loopt over ongeveer de helft van de breedte van de zijgevel door. Deze positionering garandeert ook een zichtbaarheid vanop het stationsplein.

De schildering is gevat in een (geschilderd) zwart kader, dat onderaan breder is. In de brede band onderaan zijn in zakelijke, gele hoofdletters, de woorden Cigarettes Marouf te lezen. Onder de reclameschildering zien we nog vervaagde witte letters.

De reclameschildering stelt een slanke vrouw voor, in Oosterse klederdracht, tegen een effen, felblauwe achtergrond. Ze is weergegeven vanaf iets onder heuphoogte, in zijaanzicht, met haar hoofd naar links gedraaid. Ze heft, met gebogen armen, een rood-blauw gestreepte bal op, waarboven een gele banier is geschilderd met daarin in zwarte hoofdletters de naam Marouf. Haar kledij bestaat uit een goudgeel, gestreept, Egyptisch geïnspireerde lendendoek en een topje met fijne gele schouderbandjes en bovenaan een brede, goudgele band, met daaronder een witte stof. Ze heeft een brede, goudgele band rond de bovenarm, een goudgele diadeem met centraal een gebogen motief (als een zwanenhals) en grote ronde, goudgele oorhangers. Het ensemble doet denken aan de kledij en juwelen van een haremdame. Ze heeft een zeer bleke huid en een zwart, kort (of opgerold) kapsel. Haar gelaatstrekken zijn vrij ruw uitgevoerd. Kenmerkend zijn de zware zwarte wenkbrauwen en ogen die als het ware omlijnd zijn met kohl. Ook haar handen zijn vrij elementair weergegeven en ietwat overgeproportioneerd.

De affiches waarop de reclamemuurschildering gebaseerd is, zijn duidelijk gesigneerd Chenet. Het artikel van Guido Deseyn haalt aan dat het atelier Chenet in Parijs gevestigd was. Bénézit vermeldt Henri Chenet als een 20ste-eeuwse schilder van naakten, landschappen, interieurs en bloemen. Het is momenteel onduidelijk of het hier om dezelfde figuur gaat, omdat de meeste werken van Chenet die we vandaag terugvinden (humoristische) tekeningen zijn.