Voormalige dekenij van het kanunnikenkapittel Sint-Hermes, sinds 1952 Museum van Folkore en Regionale Geschiedenis.

Historiek

Voormalige motte deel uitmakend van de gordel middeleeuwse versterkingen ten noorden van de Molenbeek, volgens de oudst gekende voorstelling, de "caerte ende ghelegentheijt van het Vrije tot Ronse 1623", zogenaamd "stede ende mote heer ende meester Cornelis vanden Heulle, proost ende canoninck", pastoor van de Sint-Pietersparochie, gestorven in 1635. Vanouds ook zogenaamd "Spanjaardkasteel" als locatie eind 16de eeuw van het Spaans garnizoen. Volgens kaartboek van 1684 eigendom van Daniel de Smet. Een gevelsteen, thans bewaard in het museum, herinnert eraan dat dit huis door Johannes Waignaert in de 17de eeuw "ghereëdificeert" werd. In het laatste kwart van de 18de eeuw aangekocht door Hubertus Leemput, laatste deken van het kapittel in 1787, naar verluidt deels gesloopt en heropgebouwd als ambtswoning met rijkelijk interieur en toegangspoort via een steegje in de Priestersstraat op plaats van huis nummer 15. In de tweede helft van de 19de eeuw eigendom van de brouwersfamilie Desclée, Dekeyser, Bocquet, Henrist, Depourcq van de aanpalende brouwerij (nummer 13). Aangekocht door de stad in 1938 en ingericht als stadsarchief en -bibliotheek. Vanaf 1948 gerestaureerd en bouw van nieuwe linkervleugel op de binnenplaats met conciërgewoning en museumzaal naar ontwerp van architect F. Blockx. Opening van het museum op 9 juni 1952. Heringericht met toegang aan het Bruulpark en restauratie van het interieur in 1979.

Beschrijving

Huidig complex met vier vleugels geschikt rondom een vierkante gekasseide binnenplaats, toegankelijk via Bruul, oorspronkelijk via het zuidelijke poortgebouw over de overwelfde Molenbeek aan het einde van het steegje in de Priestersstraat. Voormalig woonhuis in L-vorm aan noord- en oostzijde, vroegere stallen, thans conciërgewoning en museumzaal, voormalig koetshuis en poortgebouw respectievelijk aan west- en zuidzijde.

Oud woonhuis met twee bouwlagen in L-vorm onder leien schild- en zadeldaken met kleine dakkapellen; westelijke vleugel uit de 17de eeuw en in de tweede helft van de 18de eeuw vernieuwde, noordoostvleugel. Latere portalen in noordoostelijke en zuidwestelijke oksels. Westelijke gevel opgetrokken uit traditionele bak- en zandsteen, zes traveeën waaronder drie met beluikte kruiskozijnen en drie gedichte kloosterkozijnen onder geblokte ontlastingsbogen; rechter travee witgeschilderd samen met de gevels van de binnenplaats. noordelijke puntgevel van twee traveeën gestut door overhoeks geplaatste steunberen, in 1951-52 door architect F. Blockx (Wilrijk) gereconstrueerd in traditionele stijl met vernieuwde kruiskozijnen. Centrale haardtravee met bekronende hoge schoorsteen met spiegels en boogfries. Verankerde witgeschilderde Oostgevel met één rechthoekig venster met behouden zandstenen hoekblokken met sponning. Oostvleugel met noord- en oostgevel van verankerde witgeschilderde baksteen op gepikte plint, elk vijf traveeën met getoogde vensters met hardstenen hoekblokken en dorpels in noordgevel; centrale rondboogvensters in oostgevel. Hoeken gestut door gelijkaardige steunberen. Witgeschilderde binnenplaatsgevels met haast blinde zuidgevel en rechthoekige vensters onder latei in oksel en westgevel. Aansluitend twee traveeën met één bouwlaag met toegevoegd korfboogdeurtje in nieuwe zandstenen omlijsting. In 1938 toegevoegde zuidoostvleugel tussen woonhuis en vroegere koetshuizen voorzien als gemeentelijke bibliotheek naar ontwerp van architect F. Blockx (Wilrijk).

Zuidelijke vleugel van voormalige koetshuizen van zes traveeën met oorspronkelijk één bouwlaag onder leien zadeldak, in kern mogelijk nog opklimmend tot de 17de eeuw, in de tweede helft van de 18de eeuw middentravee omgebouwd tot poortgebouw met twee bouwlagen onder leien tentdak en brede korfboogpoort uitziend op de steen aan de Priesterstraat. Binnenplaatszijde voorzien van korfbogen, in linker travee gedichte nissen met ingeschreven vensters, rechts met beglaasde vulling. Centrale doorrit van poortgebouw tussen bakstenen pilasters en booglijst op imposten; rechthoekig bovenvenster van zogenaamde toezichtkamer.

Bakstenen buitengevel met brede korfboogpoort in zandstenen omlijsting onder geprofileerde waterlijst. Eikenhouten vleugeldeur met behouden ijzerbeslag en sloten, volgens opschrift afkomstig van de gesloopte Sint-Pieterskerk. Bekronende ovale oculus onder bakstenen waterlijst.

Volgens bouwplan van 1948 vernieuwde westvleugel met conciërgerie naar ontwerp van architect F. BLockx (Wilrijk). Eén en twee bouwlagen, onder leien daken gemarkeerd door een vijfzijdig uitspringend traptorentje met nokbekroning. Noordelijke puntgevel met de oude westgevel verbonden door een brede korfboog; rechts ervan gerecupereerd faiencetegeltableau, anno 1914, van een gesloopt huis op het Franklin Rooseveltplein.

Interieur

Verschillende behouden 18de-eeuwse salons in Lodewijk XV-stijl en twee salons in Lodewijk XVI-stijl. op de begane grond: Lodewijk XVI-salon met stucplafond, geleed door twee gestucte balken rustend op pilasters met composiet kapiteel, en lijstwerk met strenge Lodewijk 16de-eeuwse motieven. Links van de hal met 19de-eeuwse trap, Lodewijk XV-salon met kleurrijk overschilderd rococostucwerk op schouwboezem en lambriseringen. Aansluitend Lodewijk 16de-eeuws boudoir met schouwboezem met fijne stucversiering met liefdessymbolen, plafond met zonnegod in wolkenkrans en vier jaargetijden in de hoeken; groen geschilderde lambriseringen met latere beschildering. Museumzaal vooraan met textielbehang met beschilderde bloemmotieven boven een houten lambrisering. Behouden stucplafonds en Lodewijk XV-schouwboezems in de zalen op de bovenverdieping gewijd aan archeologie, folklore, de fiertel en de gilden. De verschillende ambachten zijn in de zuid- en westvleugels ondergebracht.