Na de inslag van een V-bom (1944) heropgebouwd patronaatsgebouw van de parochie Sint-Bartholomeus met achterliggende schouwburg en feestzaal, vandaag Chiro en Zaal Bart. Schouwburg en feestzaal in art deco werden het eerst opgetrokken, in 1948 naar een ontwerp van de Merksemse architecten Roger Henderickx en Jules De Munter. Het neotraditionele patronaatsgebouw aan straatzijde werd gebouwd in 1956 naar ontwerp van Constant Suykerbuyk.

Historiek

Deze naoorlogse wederopbouwarchitectuur vulde aan straatzijde de nog open percelen in van de uit het interbellum daterende verkaveling van de zuidzijde van de Sint-Bartholomeusstraat tussen de Frans de l’Arbrelaan en de Trammezandlei, die samen ging met een ingrijpende heraanleg van de ruimere omgeving en waarbij de overwegend neotraditionele bebouwing tegenover de Sint-Bartholomeuskerk een passend historiserend kader moest scheppen. Voor de V-bominslag stonden er tussen de interbellum burgerhuizen, meergezinswoningen en appartementsgebouwen nog het oude Sint-Jozefspatronaat en de woning van de onderpastoor, die samen met de thans bewaarde laat-18de-eeuwse pastorie de vooroorlogse kern van het bouwblok vormden en bestonden uit een slechts één bouwlaag hoog dwars- en langshuis onder zadeldak. Uit de kadastrale bronnen kan afgeleid worden dat de hele gevelwand onder oorlogsschade te lijden had. De meeste bebouwing in de huizenrij werd hersteld. Volledige heropbouw is enkel het geval bij delen van de Sint-Bartholomeuskerk, waarvan enkel de toren bewaard bleef, het oude patronaatsgebouw en de onderpastoorswoning.

Beschrijving

Voor het patronaatsgebouw of 'gildenhuis' aan de straat, waarin ook een boekerij werd voorzien, is gekozen voor een functionele en neotraditionele stijl die zich inpast in het omringende architecturale kader. In 1959 en 1968 is de boekerij achteraan uitgebreid met een nieuwe vergaderplaats.

Met een gevelbreedte van tien traveeën omvat het gebouw drie bouwlagen onder een met pannen gedekt zadeldak waarvan de nok evenwijdig aan de straat gesitueerd is, onderbroken door twee ruime, drie traveeën brede standvensters. Boven de blauwe hardstenen plint, is de gevel opgebouwd uit bruine baksteen in staand verband met knipvoegen. De volledige pui heeft een parement uit witte natuursteen, ook toegepast in de vensteromlijstingen en –dorpels, de fries, de dekstenen en de topstukken. De kroonlijst is later bekleed met kunststof.

In de voorgevel onderscheiden we het zeven traveeën brede 'gildenhuis' met poortdoorgang naar de feestzaal, en de drie traveeën brede 'boekerij' met poortopening naar de open achterliggende koer. Beide onderdelen hebben een afzonderlijke centrale toegang en zijn bekroond met klokvormige top op meandervormige schouderstukken, geopend door een ovalen oculus met sluitstenen en bekroond met een driehoekig fronton. De verdiepte traveeën zijn verdeeld door drie bouwlagen hoge postamenten. Gekenmerkt door een regelmatige en symmetrische compositie van rechthoekige vensteropeningen met dubbele raamvleugels, hebben de bredere poorttraveeën ruimere openingen met driedelig schrijnwerk (boekerij) of gekoppelde vensteropeningen, gespiegeld in de uiterst rechtse travee (gildenhuis). Behoudens een vernieuwde poort in de doorgang naar de feestzaal, is het wit en groen geschilderde houten schrijnwerk bewaard.

Het patronaatsgebouw werd volgens het oorspronkelijke oprichtingsplan voorzien van een doorgang en een centrale hal met sanitaire ruimtes naar de feestzaal, een gelagzaal, een boekerij, administratieve ruimtes, verschillende ruime vergaderzalen, en een afzonderlijke dienstwoning.

De feest- en schouwspelzaal, volgens de oorspronkelijke milieuvergunning met podium, enkel scherm voor cinemavoorstellingen, 392 zitplaatsen op het gelijkvloers en 144 op het balkon, werd ingericht in een thans bewaarde art-decostijl, typerend voor cinema’s en schouwburgen. In 1961 is de nooduitgang aangepast.

De bakstenen feestzaal heeft volgens het bouwplan een functioneel vormgegeven, gesloten exterieur met smalle bandramen op een rechthoekig grondplan, waartegen een afzonderlijk volume met trap naar het balkon en waarin de sanitaire ruimten gevestigd zijn. Het bouwvolume boven het toneel is hoger uitgewerkt en heeft een plat dak, terwijl de feestzaal overspannen is met een zadeldak op vakwerkspanten. De ruime feestzaal heeft een afzonderlijke inkomhal geflankeerd door een secretariaat, en een toneel met achtertoneel en een voorliggende orkestbak. De kleedruimten werden voorzien in de kelders onder het toneel. De art-deco-inrichting is ondanks recente toevoegingen gaaf bewaard. Onder meer het balkon met kenmerkende golvende plattegrond is behouden. Het patronaatsgebouw heeft minstens in de ruimten die de feestzaal voorafgaan, een aansluitende, late art-decostijl met verzorgde tegelvloeren en houten lambrisering.