Gelegen langs de Brusselse Steenweg aan de rand van het dorp. Opvallend complex met meesterswoning, school en gemeentehuis.

Historiek

Mogelijk behoorde het gebied tot de Sint-Baafsabdij en ging het in de 10de eeuw over naar de heerlijkheid Rode. De gemeenschappelijke vierschaar Gentbrugge, Gontrode, Landskouter en Melle zetelde te Melle. Nabij de kerk werd een wetshuis gebouwd.

Rond de Franse Revolutie vergaderde het lokale Melse bestuur in café 'De Barreere' bij Jan Amandus Vervaet. Jan Amandus Vervaet was bovendien burgemeester van 1804-1829 en overleed in 1829. De arme gemeente had alle moeite om het budget in evenwicht te houden zeker toen koning Willem I wou dat gemeenten lager onderwijs gingen organiseren en de bouw van een nieuw gemeentehuis zich opdrong.

Begin 1859 ging Josephus De Cock, vleeshouwer, akkoord om een partij land (12 a 20 ca) langs de Brusselse Steenweg aan de gemeente te verkopen. Op 26 februari 1859 besliste het college er ook een klaslokaal en schoolmeesterswoning op te trekken. Aankoop en bouw zouden 10.572,09 frank kosten. Daar het leerlingenaantal bleef stijgen werd in 1873 een stuk grond van Adelaïde de Poorter aangekocht met het oog op de bouw van een nieuwe schoolmeesterswoning. Modeste De Noyette, bouwkundige te Ledeberg, tekende de plannen. Meteen werd de oude woning geïncorporeerd bij de school. In 1886 besliste het College om het schoolgebouw te verhogen en op de bovenverdieping het gemeentehuis in te richten. Het ontwerp was van de hand van Joseph De Bosscher uit Heusden. Het gebouw werd wellicht nog hetzelfde jaar opgestart. Op 5 september 1887 werd voor de laatste maal in café "Den Marquis van Rodes" vergaderd en het nieuwe gemeentehuis wordt ingehuldigd op 9 oktober 1887. Enkele maanden later werd op aandringen van het bestuur van Bruggen en Wegen het voorplein van het gemeentehuis met een hekwerk afgesloten van de straat. De schoolmeesterwoning bleef bewoond tot 1962 en het gemeentehuis in gebruik tot 1970. Sinds 1970 doet het gebouwencomplex dienst als Cultureel Centrum en Heemkundig Museum en sinds 1998 als gemeentelijk archief, documentatiecentrum, stek van de Heemkundige kring De Gonde en de afdeling Melle/Gent van de Vlaamse Vereniging voor Familiekunde.

Beschrijving

Gemeentelijke lagere school met voormalige onderwijzerswoning en voormalig gemeentehuis, heden gemeentearchief en gemeentelijk museum.

Schoolhuis: gebouwd op de hoek van het voorpleintje. Hoekhuis van twee bouwlagen, voor- en zijgevel (straatkant) van drie traveeën, onder schilddak (kunstleien), gebouwd in 1873 naar ontwerp van architect M. De Noyette, aansluitend bij de semi-officiële bouwtrant van de schoolhuizen uit de tweede helft van de 19de-eeuw. Donkere bakstenen lijstgevels begrensd door lisenen; uitspringende middentravee eindigend op een trapgeveltop. Steekboogvensters met markerende hardstenen booglijsten op rechte aanzetten. Spaarvelden afgelijnd door een baksteen- of bogenfries. Hardstenen deuromlijsting onder een gebogen kroonlijst op consooltjes. Uitkragend vierkant pseudohoektorentje op de bovenverdieping met gekanteelde bekroning boven de gewitte gevelkroonlijst. Het pand heeft een centrale gang die naar de trap leidt. Het schrijnwerk is nog authentiek. Links van de gang zijn er twee eenvoudige kamers en rechts werden verbouwingen uitgevoerd met oog op de integratie van de leeszaal van het archief.

Voormalig gemeentehuis: bestaand (éénlagig?) schoolgebouw van 1859 in 1886 verbouwd tot gemeentehuis in neo-Vlaamserenaissance-stijl. Volgens het opschrift van de ingemetste herinneringssteen boven de inkomhal naar ontwerp van architect J. De Bosscher (Heusden). Representatief bak- en natuurstenen gebouw waaraan vooral de uitgewerkte centrale inkom met dubbele bordestrap een officieel en monumentaal aspect verleent. Twee bouwlagen en vijf traveeën met zadeldaken (leien en vorstkam) tussen zijtrapgevels. Horizontale ritmering van de lijstgevel door platte banden, waterlijst en twee rijen sierankers. Ramen met kruiskozijnen, gekoppelde rondboogvormige bovenlichten op de bovenverdieping. Uitspringend deurrisaliet verhoogd met een ingeschreven dakvenster onder een trapgeveltop; overhoeks topstuk met ijzeren bekroning waarin het initiaal M verwijst naar de gemeentenaam. Rondboogdeur met tussendorpel en een zwaar geornamenteerde neorenaissance deuromlijsting. Gevelstenen met wapenschild en bouwjaar 1886. Haaks achter het schoolhuis aangebouwde vleugel met klaslokalen, opgericht in 1923 naar ontwerp uit 1914-18 van architect J. De Bosscher. Eerste gedeelte van veertien traveeën en één bouwlaag, met zadeldak (pannen). Bakstenen lijstgevel geritmeerd door pseudopilasters verzwaard met versneden steunberen. Ruime getoogde vensters met twaalfdelige roedeverdeling. Twee deurtraveeën verhoogd door een getrapt dakvenster. Aansluitende klaslokalen (zeven traveeën) met bovenverdieping en grote rechthoekige vensters onder ijzeren latei. Het buitenschrijnwerk bleef goed bewaard.

Beide gebouwen werden omwille van hun nieuwe functies intern grondig verbouwd. Het exterieur (zichtbare delen van op de straat) bleef goed bewaard. Gezien het oorspronkelijk gescheiden gebruik van de verschillende panden waren er geen verbindingen tussen de verschillende gebouwen, ook niet tussen gelijkvloerse verdieping en eerste verdieping van het gemeentehuis. Tot in de jaren 1970 waren er nog klassen op de gelijkvloerse verdieping gevestigd. Pas recent werd een nieuwe metalen trap geplaatst ten einde een goede circulatie mogelijk te maken en werd een nieuwe leeszaal voor het archief gebouwd tussen de verschillende gebouwen in. De ramen in de achtergevel van het gemeentehuis (benedenverdieping) werden dichtgemetseld met het oog op de privacy van de gemeenteschool en de veiligheid binnen het museum. Het enige – momenteel bekende - onderdeel van waarde binnen het voormalige gemeentehuis is de traphal met stichtingsplaat. Een hardstenen trap leidt van op het bordes naar de bovenverdieping. De inkomhal is voorzien van pilasters in stucwerk die een tongewelf steunen. Drie dubbele deuren geven uit op het kleine bordes en geven toegang tot de achterliggende ruimtes. Hier is ook de stichtingsplaat uit 1886 aanwezig.

De gemeenteraadszaal behield een neogotische schouw en gepolychromeerde en met stichtende teksten beschreven moerbalken hardstenen consoles. Oorspronkelijk was hier een houten gewelf aanwezig dat vermoedelijk nog aanwezig is boven het bestaande plafond.