Parochiekerk Sint-Pietersbanden met kerkhof
bouwkundig element- ID
- 36352
- URI
- https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/36352
Juridische gevolgen
-
is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Parochiekerk Sint-Pietersbanden met kerkhof
Deze vaststelling is geldig sinds -
omvat de aanduiding als vastgesteld bouwkundig erfgoed Parochiekerk Sint-Pietersbanden
Deze vaststelling was geldig van tot
Beschrijving
Neoromaanse bakstenen kerk opgericht naar ontwerp van architect E. de Perre-Montigny. Eerstesteenlegging op 4-2-1868, voltooid in 1872 en ingewijd in 1874. Gebouwd ter vervanging van de in 1874 gesloopte oude parochiekerk die gelegen was aan de Pontweg nabij de Schelde tegenover het ander uiteinde van de Kerkstraat.
Driebeukige, basilicale kruiskerk met een 45 meter hoge ingebouwde, vierkante westtoren, koor van twee traveeën met halfronde sluiting onder een koepelvormig dak. Vrij sober gebouw met verticaliserende versneden steunberen en elegante rondboogvensters met natuurstenen tracering. Hoofdportaal met een uitgesproken decoratieve rondboogomlijsting op zuilen.
Interieur met neogotische polychromie. Schip, transept en koor met kruisriboverwelving; rondboogvormige scheibogen en samengestelde schalken aanzettend op zuilen met gesculpteerd en gepolychromeerd bladkapiteel. Zijbeuken met kruisgewelven.
Mobilair. Gepolychromeerd houten beeld van de Heilige Eligius uit de 18de eeuw. Marmeren doopvont uit de 18de eeuw, koperen deksel met slang uit eerste kwart 19de eeuw.
- VANDENBUSSCHE - VAN DEN KERKHOVE C., Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen, Provincie Oost-Vlaanderen, Kanton Gent VI, Brussel, 1979, p. 42-44.
- VOLCKAERT G., Merlebeke geschiedenis en heemkunde 1, Merelbeke, 1988, p. 61-62.
Bron: BOGAERT C. & VERBEECK M. 1989: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Gent, Kantons Destelbergen - Oosterzele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 12n2, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Bogaert, Chris; Verbeeck, Mieke
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Aanvullende informatie
Negentiende-eeuws kerkhof aansluitend bij de parochiekerk, in de twintigste eeuw uitgegroeid tot een gemeentelijke burgerlijke begraafplaats. De calvariekapel en de 19de en vroeg 20ste-eeuwse graftekens herinneren nog aan het oorspronkelijke kerkhof.
De Sint-Pieter-bandenkerk werd voltooid in 1872 en ingewijd in 1874. Het achterliggende kerkhof is duidelijk zichtbaar op de topografische kaart in 1904. Na de Tweede Wereldoorlog groeide het kerkhof dankzij een grote uitbreiding naar het noorden uit tot een grote burgerlijke begraafplaats.
In oorsprong was het kerkhof een rechthoekig, oost-west ommuurd perceel (nu perceel N). Drie parallelle paden zorgden voor de ontsluiting van het perk. Aan het einde van het centrale pad staat nog steeds de calvariekapel. Bij de uitbreiding ten noorden werd een nieuwe padenstructuur, een nieuwe toegang en een parkeerplaats gerealiseerd die het noordelijk deel van de begraafplaats benadrukte ten nadele van het historische 19de-eeuwse deel.
De neogotische calvariekapel uit rode baksteen onder leien dak steunt op een bakstenen plint met hardstenen afzaat. De hoeken zijn geaccentueerd met steunberen onder eveneens hardstenen afzaten. Beide puntgevels zijn afgewerkt met hardstenen muurlijsten. De kapel is opengewerkt naar de westzijde door middel van een grote spitsboog. In de kapel hang een groot neogotisch kruis en een aantal grafstenen.
Op deze vandaag deels ommuurde en omhaagde begraafplaats bleven de oudste (1863) en grootste concentratie aan historische graftekens bewaard op het historische perk N, meer bepaald langs de muren en het centrale pad. Op het perceel is de ontwikkeling van de grafkunst tot de jaren 1950 afleesbaar. De voornamelijk hardstenen graftekens zijn grotendeels van het stèle-met-graftuin-type, het stèle-met-zerk-type of verhoogde zerken en ze variëren van eclectisme en neoclassicisme naar art deco en modernisme. De typische funeraire symbolen zijn er te vinden. Het interbellum-grafteken Doncker-Dooreman valt of door de fraaie gebeeldhouwde klimop op de stèle. Verschillende graftekens dragen applicaties in metaal, porselein en witte marmer of porseleinfoto’s.
Op de andere perken bleven verspreid graftekens bewaard die de naoorlogse geschiedenis van de modernistische funeraire kunst aantonen zoals graftekens in mozaïek, witsteen en graniet.
Het terreinonderzoek werd uitgevoerd in 2017.
- Kaart van België, Militair Geografisch Instituut, uitgegeven in 1949-1970 (editie 1969), schaal 1:25.000.
- Topografische kaarten van België, Herziening derde editie, Militair Cartografisch Instituut, uitgegeven in 1900-1930 (editie 1904), schaal 1:20.000.
- AGENTSCHAP ONROEREND ERFGOED 2020: Parochiekerk Sint-Pietersbanden [online] https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/36352 (geraadpleegd op 11 augustus 2020).
