Historiek en context

Monumentaal kantoorgebouw in beaux-artsstijl op de hoek van Meir en Huidevettersstraat, naar een ontwerp door de architecten Alfred Portielje en M. Peeters uit 1923. Opdrachtgever was de verzekeringsmaatschappij Eagle, Star & British Dominions Insurance Company Ltd, waarvan de Belgische tak werd geleid door François Thys (Koningshooikt, 1872-1929). De Antwerpse aannemer J. Van Riel & Ed. Ceurvorst voerde de werken uit. Gevestigd in Londen, werd de verzekeringsmaatschappij in 1904 opgericht door Sir Edward Mortimer Mountain (1872-1948), onder de naam British Dominions Marine Insurance Company. Aanvankelijk gespecialiseerd in scheepvaartverzekeringen in de vijf belangrijkste,; overzeese Dominions van het Verenigd Koninkrijk (Canada, Australië, Nieuw-Zeeland, Zuid-Afrika, en Newfoundland), breidde de maatschappij haar activiteiten in 1911 uit tot ongevallen- en brandverzekeringen, en in 1916 tot levensverzekeringen. Door de overname van de verzekeringsmaatschappijen Eagle (opgericht in 1807) in 1916, Sceptre (opgericht in 1864) en Star (opgericht in 1843) in 1917, groeide de nieuw gevormde Eagle, Star & British Dominions Insurance Company Ltd uit tot één van de grootste verzekeraars in het Verenigd Koninkrijk. Herdoopt tot Eagle Star in 1937, werd de maatschappij in 1984 overgenomen, met verlies van de firmanaam.

Het "British Dominions House" behoort tot de belangrijkste realisaties van Alfred Portielje, die omstreeks 1905 zijn debuut maakte als architect, en van 1926 tot 1934 geassocieerd was met de ingenieur-architect Jan De Braey. Vooral actief voor de hogere burgerij en de zakenwereld kenmerkt zijn architectuur uit de vroege jaren 1920 zich door een behoudend karakter, zowel ontleend aan de klassieke Franse beaux-artsstijl als aan de pittoreske 'Old English'-cottagestijl. Het succesvolle bureau Portielje en de Braey legde zich vanaf midden jaren 1920 in het bijzonder toe op het appartementsgebouw van hoge standing, met als interessantste voorbeelden de Résidence "Sans Souci" aan de Belgiëlei en het appartementsgebouw van de Commissie voor Openbaren Onderstand aan de Jan Van Rijswijcklaan. Op het aanpalende perceel had Portielje in 1910 al de “General Buildings” opgetrokken, hiertoe eveneens geëngageerd door directeur François Thys.

Architectuur

Met een gevelbreedte van acht traveeën, omvat het imposante hoekgebouw vijf bouwlagen onder een pseudo-mansarde (leien), oorspronkelijk met oeils-de-boeuf en dakvorst. De statige lijstgevel onderscheidt zich door een verzorgd parement uit witte natuursteen, met een plastisch, aan de Lodewijk XVI-stijl ontleend decor, op een geprofileerde plint uit grijs graniet. Symmetrisch van opzet, beantwoordt de compositie aan een klassiek ordonnantieschema van monumentale allure, wellicht naar het voorbeeld van gelijkaardige bouwprojecten in Edwardian Londen. De klemtoon ligt op de drie traveeën brede hoekpartij, die als rotonde is opgevat, hoger opgetrokken tot hoektoren met twee extra geledingen, bekroond door een geribde, leien koepel met oeils-de-boeuf en guirlandekrans. De fries van de blinde topgeleding droeg oorspronkelijk het opschrift “BRITISH DOMINIONS HOUSE”, bekroond door een rankwerkfries met acroteria. Het topstuk in de vorm van het kenteken van de verzekeringsmaatschappij, een bronzen adelaar met gespreide vleugels door de beeldhouwer Arthur Pierre, bleef behouden. De hoge pui wordt als sokkel geaccentueerd door schijnvoegen die uitstralen boven de rond- en korfboogopeningen met sluitsteen; kantoorportaal met acanthussleutel in de linker travee, een drieledig winkelportaal in de hoekrotonde en verder brede winkelramen. Geblokte pilasters, balkons met een geajoureerde borstwering van entrelacs, op zware voluutconsoles voorzien van stafwerk, acanthusblad en drop, en een tandlijst markeren de eerste verdieping. De tweede en derde verdieping onderscheiden zich door composiete pilasters en ter hoogte ven de hoekrotonde halfzuilen in kolossale orde, gecanneleerd en versierd met stafwerk, en verder door oplopende vensteromlijstingen, smeedijzeren borstweringen, festoenen op de tussendorpels en sluitstenen. Boven het klassieke hoofdgestel met een zware, gekorniste kroonlijst op klossen en tandlijst, is de vierde verdieping als attiek uitgewerkt. Deze wordt geritmeerd door pilasters en ter hoogte van de hoekrotonde voluten, en bekroond door dakvensters met klauwstukken, een gebogen of driehoekig fronton, geïntegreerd in een blinde attiek oorspronkelijk met siervazen. Verder is de opstand opgebouwd uit registers van rechthoekige en op de derde verdieping rondboogvensters, die in de brede zijtraveeën een drielichtsvorm aannemen. Fraaie smeedijzeren vleugeldeur met waaier waarin de initialen ES van Eagle Star in het kantoorportaal, volgens het merkplaatje vervaardigd door het Atelier de Construction Pierre Meeuws uit Antwerpen.

Het programma van het gebouw omvatte oorspronkelijk twee ruime winkels op de begane grond, de eerste twee verdiepingen bestemd voor de verzekeringsmaatschappij, en huurkwartieren op de hogere verdiepingen, het geheel ontsloten door een monumentale inkom- en traphal met lift. De etages van de verzekeringsmaatschappij bestonden volgens de bouwplannen uit een groot bediendekantoor met loketten voor het publiek, kantoortjes voor de afdelingschefs, en sanitair, op de eerste verdieping een secretariaat, antichambre, en directiekantoor in de hoekrotonde, op de tweede verdieping een dokterskabinet, kassiers- en dactylolokalen. Van de huuretages werd de indeling overgelaten aan de huurders. De pseudo-mansarde huisvestte een reeks van negen kamertjes en sanitair.

In het interieur, fraaie vestibule en traphal in neo-Lodewijk XVI-stijl. Overwelfde vestibule op een vierkante plattegrond, gekantonneerd door vier paar gecanneleerde Dorische zuilen met stafwerk, en een ingelegde vloer met windroos uit wit en geel marmer. De boogvelden van het gewelf zijn versierd met vier gebeeldhouwde reliëfs die het verzekeringswezen verbeelden, met voorstelling van de adelaar, kenteken van de maatschappij Eagle Star. Bij de vestibule sluit de traphal aan, bepaald door de marmeren trap met een markante, smeedijzeren leuning.