erfgoedobject

Gemeentehuis Dessel

bouwkundig element
ID
75537
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/75537

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Gemeentehuis Dessel
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is aangeduid als beschermd monument Gemeentehuis Dessel
    Deze bescherming is geldig sinds

Beschrijving

Voormalig gemeentehuis in eclectische stijl met elementen ontleend aan de neobarok en neorenaissance met Hollandse inslag, gebouwd in 1932-1934 naar ontwerp van Jozef Taeymans (ontwerp van 9/8/1930); gelegen op het Lorzeplein, grenzend aan de oostzijde van de Markt, eertijds ook Valerius Andreasplein, Schoolplein en Varkensmarkt genoemd.

Typologisch aansluitend bij het middeleeuwse raadhuis en door de bouwmeester volgens de eigentijdse architecturale stromingen en regionale tradities geïnterpreteerd. De vrije compositie en de pittoreske opbouw typeren de gemeentehuizen van Jozef Taeymans (zie Meerle, Poppel, Lille). In 1850 werd op deze plaats een nieuwe gemeenteschool opgetrokken; met de bouw van een nieuw schoolgebouw circa 1925 in de Lorzestraat kwam de school leeg te staan en moest plaats maken voor de bouw van het gemeentehuis.

Het eerste gemeentehuis (1805-1810) bevond zich op de Markt, vóór de zuidgevel van de parochiekerk; de sterke bevolkingsaangroei in het tweede kwart van de 20ste eeuw noodzaakte tot een nieuw en ruimer gemeentehuis. In 1932 aanbesteding van de bouwwerken aan J. Vandervoort (Meerhout). In 1966-1967 aanpassings- en herinrichtingswerken naar ontwerp van Vandebroek (Lommel) en Van Praet (Dessel). Circa 1996 verhuisde het gemeentebestuur naar het huidige gemeentehuis (Hannekestraat 1); tot nog toe kantoorfunctie behouden.

Vrijstaand dubbelhuis met rechthoekig grondplan van vijf op vier traveeën en twee tot drie bouwlagen onder een complexe bedaking van leien zadel- en schilddaken met dakkapellen en schoorstenen. De begane grond is opgevat als souterrain; de eerste verdieping als bel-etage. Verankerde bak- en zandsteenbouw; vrij beperkt gebruik van zandsteen (Reffroy) onder meer voor de omlopende geblokte plint, kordons, lekdrempels, omlijsting van steigergaten, dekstenen, sierelementen,... Al dan niet verspringende lijstgevels met houten kroonlijst op klossen; ten noorden en ten zuiden gecombineerd met respectievelijk een klok- en tuitgevel ter hoogte van de twee rechter traveeën; westgevel met een halve tuitgevel en een grotendeels ingebouwde octogonale toren onder leien peerspits met ijzeren windvaan. Klokgevel rijk uitgewerkt met zandstenen onderdelen onder meer de steigergaten, negblokken, voluten, dekstenen en topornament; tuitgevels met vlechtingen en aandak. Bakstenen bordes met gedenkplaat voor de slachtoffers van beide wereldoorlogen; aan weerszijden een arduinen bordestrap met smeedijzeren leuning. Bel-etage met rondboogportaal van zandsteen; buikige Dorische zuilen met een entablement voorzien van trigliefen met guttae onder een gebroken fronton met omlijst segmentboogvenster; in het portaal zelf een korfbogige vleugeldeur voorafgegaan door enkele arduinen trappen. Overwegend houten kozijnvensters, variërend in grootte en model onder meer diverse types van kruis-, bol- en kloosterkozijnen; oculi in de geveltoppen. Rechthoekige deuren in zij- en achtergevels. Vernieuwd houtwerk met dubbele beglazing. Halfcirkelvormig plantsoen met bloemperken, voorzien van een ijzeren afsluiting op bakstenen sokkel.

Interieur

Het oorspronkelijk ontwerp toont een centrale gang van voor- naar achtergevel met links en rechts telkens twee vertrekken, rechts een loodrecht geplaatste traphal (toren); op de bel-etage links vooraan de raadzaal en achteraan de kamer van de ontvanger, rechts vooraan het secretariaat en achteraan het kabinet van de burgemeester; op de begane grond links vooraan de bibliotheek met achteraan het politiebureel, rechts vooraan de brandweer en berging met daarachter de "cachotten". Voormelde indeling bleef grosso modo bewaard; de meeste vertrekken wijzigden weliswaar van functie, werden aangepast en/of gemoderniseerd. Raadzaal in neo-Vlaamserenaissance-stijl: bepleisterde en beschilderde muren met houten lambrisering waarop typische siermotieven; houten plafond met moer- en kinderbalken en bronzen bolluchters; schouw met houten schouwbalk op witstenen wangen; parketvloer. Houten bordestrap met balusterleuning en trappaal; originele houten binnendeuren; nieuwe vloer; schilderijen van Karel Ooms (1845-1900).

  • Provinciaal Archief Antwerpen, Gemeentehuizen, Dessel, dossier 3, 5.

Bron: DE SADELEER S. & PLOMTEUX G. 2004: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Turnhout, Kanton Arendonk, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 16n6, Brussel - Turnhout.
Auteurs: De Sadeleer, Sibylle
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Marmeren gedenkplaat aangebracht aan de voorzijde van de bordestrap, met de namen van de gesneuvelde soldaten van de Eerste Wereldoorlog en de gesneuvelde soldaten, politieke gevangenen en burgerlijke oorlogsslachtoffers van de Tweede Wereldoorlog.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Gemeentehuis Dessel [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/75537 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.