Kloostercomplex met bijhorende kapel en scholencomplex van de Zusters van Maria, voortijds Zusters van de Heilige Vincentius à Paulo, opgericht in 1837 op initiatief van Catherina Casier en pastoor Benoit.

Geschiedenis van het klooster

Oorspronkelijke vestiging in een grote woning langs de Kouterstraat dat in de loop van de 19de eeuw geleidelijk aan uitbreiding kende tot een volwaardig kloostercomplex ter hoogte van het huidige rusthuis "vzw Merkem Seniorenzorg". In 1859-1860 wordt de bestaande vleugel naar het zuidoosten uitgebreid voor een kantklos en lagere school en wordt achter het bestaande complex een 'armengesticht' voor behoeftige vrouwelijke bejaarden en wezen gebouwd. In 1887 volgt een tweede uitbreiding van de bestaande school en in 1889 wordt er ook nog een tweede vleugel, ditmaal een rusthuis voor mannelijke bejaarden, opgetrokken. In 1902 bouwt men ook nog een nieuwe kapel. Tijdens de Eerste Wereldoorlog wordt het volledige complex door het aanhoudende oorlogsgeweld echter met de grond gelijk gemaakt en vanaf 1922 iets meer naar het zuiden als een eenheidscomplex samen met een schoolvleugel (lagere school) heropgebouwd naar ontwerp van architect Alphonse De Pauw (Brugge). In 1952 bouwen de zusters nog een tweede schoolvleugel om hun middelbare school voor meisjes te huisvesten. Hiervoor dienen echter in het daaropvolgende decennium nog een aantal extra vleugels gebouwd te worden: in 1964 bouwt men de schoolvleugel met klaslokalen, leraarskamer en een grote turnzaal en in 1966 volgt er ook nog de internaatsvleugel. In 1987 worden de middelbare onderwijsactiviteiten echter stopgezet en volgen ingrijpende moderniseringswerken aan de kerk. Het klooster van Merkem richtte eveneens verscheidene bijhuizen op: te Reningelst (1856), te Sint-Michiels-Brugge (1880) en te Gijverinkhove (1893).

Beschrijving van het complex

Kloostercomplex van vier vleugels rondom grote binnentuin opgesteld en na de Eerste Wereldoorlog heropgebouwd naar een nieuw ontwerp van architect Alphonse Depauw (Brugge). Wederopbouwarchitectuur met regionale inslag, cf. lange verankerde voorgevel van twee bouwlagen geritmeerd door vooruitspringende risalieten uitgewerkt als tuitgevels op schouderstukken, grote tudorboogramen op de begane grond, bewaard houtwerk met kleine roedeverdeling en ritmerende lisenen overgaand in uitgewerkte bakstenen kroonlijst. Centraal risaliet met stompe geprofileerde spitsboogpoort en daarboven het opschrift "AAN GOD DEN HEER, ZIJ ALLE EER" en Christusbeeld. Links, lange haakse vleugel van twee bouwlagen met korfboogvormige muuropeningen (begane grond) en gekoppelde ramen in doorlopende getoogde nissen met bewaard houtwerk met kleine roedeverdeling. Rechts, dito maar kortere vleugel, oorspronkelijk functioneel gedeelte met bakkerij, wasserij, enzomeer. Gevels naar de binnentuin doorgaans gewijzigd en vernieuwd houtwerk. Sterk gemoderniseerd interieur deels in functie van rusthuisaccomodatie.

Ten zuiden, vrijstaande eenbeukige kapel van vijf traveeën onder leien zadeldak met klokkenruiter en lager koorvolume onder dito bedaking. Wederopbouw uit de jaren 1920, zie gevels uitgewerkt als puntgevels op schouderstukken, zijgevels geritmeerd door versneden steunberen en gekoppelde spitsboogramen gevat in tudorboognissen. Witgepleisterd interieur met houten spitstongewelf, doch vernieuwde inrichting van 1987.
Ten zuidwesten, scholencomplex bestaande uit verscheidene vleugels. Aan de straatzijde, lage schoolvleugel uit de jaren 1920, zie verankerde baksteenbouw met ritmerende lisenen en rechthoekige muuropeningen met bakstenen tandlijst en zijgevels uitgewerkt als puntgevels met muurvlechtingen. Vernieuwd houtwerk. Erachter evenwijdig met voorgaande vleugel, grote schoolvleugel van 1952. Gele baksteenbouw van twee bouwlagen en 13 traveeën onder roodpannen schilddak Rechts aansluitend, vleugel van 1964. Betonbouw van drie bouwlagen onder plat dak, horizontaal geritmeerd door bijzonder grote venstervlakken. Ten zuidoosten haaks op de voorgaande vleugels, vleugel van 1966. Baksteenbouw van drie bouwlagen onder plat dak.

Ten westen, wederopbouwhoeve uit de jaren 1920, deel uitmakend van het kloostercomplex. Losstaande bestanddelen U-vormig opgesteld rond het erf; nutsgebouwen onder zadeldak, huis onder schilddak.