Geografisch thema

Waterstraat

ID
11503
URI
https://id.erfgoed.net/themas/11503

Beschrijving

Straat ten zuiden van het centrum van de gemeente Oostkamp, meer bepaald ten zuiden van de woonwijk Nieuwenhove. De straat loopt in het verlengde van de Karel de Stoutelaan (de diagonale hoofdas van de wijk Nieuwenhove), begint vanaf de Hogendaledreef en loopt naar de Papenvijversstraat, die deels op Hertsberge en deels op Oostkamp loopt. De Waterstraat wordt voortgezet als de Scharestraat, die de grens tussen de deelgemeentes Hertsberge, Waardamme en Ruddervoorde vormt. Via een voetgangerswegje staat de straat in verbinding met de Kampveldstraat. De straatnaam verwijst mogelijk naar het modderige karakter van de in oorsprong aarden landweg tijdens de winter- en regenachtige maanden; volgens een andere mening dankt de straat zijn naam aan de Rivierbeek, die halverwege de straat kruist.

De Waterstraat is van oudsher de locatie van het centrum van de heerlijkheid Rode-Nieuwenhove (die vermoedelijk ontstond in de 13de eeuw). De heerlijkheid strekte zich uit op het grondgebied van Oostkamp en Waardamme en was een appendante heerlijkheid in het Brugse Vrije en hing af van het leenhof van de Burg van Brugge en gedeeltelijk van het kasteel van Dendermonde. In een privaat bos, vlakbij de kruising van de Waterstraat en de Waardammebeek, staat nog steeds de schandpaal van de heerlijkheid Nieuwenhove. In 1996 werd een replica van de schandpaal op het Gemeenteplein geplaatst. De schandpaal zou zich niet meer op zijn oorspronkelijke plaats bevinden; naar verluidt maakt een kaart van 1757-1760 melding van de (oorspronkelijke) plaats vóór het schepenhuis van Nieuwenhove.

Eén van de historische tracés van Oostkamp, reeds afgebeeld op de Grote Kaart van het Brugse Vrije van Pieter Pourbus (1561-1571), gekopieerd door Pieter Claeissens (1601), vertrekkende van de wijk Dale ter hoogte van de kruising met de huidige Kortrijksestraat, net ten zuiden van de Legedaledreef en lopende in de richting van Waardamme; concentratie van bebouwing net ten noorden van de Rivierbeek. Het gehucht Nieuwenhove is op dat ogenblik ook bereikbaar via een tweede, thans verdwenen weg, die eveneens vanuit de Kortrijksestraat komt, ongeveer net ten zuiden van de huidige Nieuwburgstraat. In 1638 spreekt men van de "Ouden Tieltweg", in 1661 van de "Ouden Thouroutweg" en in 1700 van de "Wijnsche Bruggeweg", in 1798 van de "Nieuwenhove straete" of "Nieuwenhoofscheweg". Op de Kabinetskaart der Oostenrijkse Nederlanden, opgenomen op het initiatief van Graaf de Ferraris (1770-1778), loopt de straat door het gehucht Nieuwenhove. Het tracé, dat zoals nog steeds een scherpe bocht vertoont ter hoogte van de Rivierbeek, is voornamelijk rond die beek intens bebouwd. Het zuidelijk deel van de straat wordt aan de westzijde afgebakend door een klein bebost terrein, dat behoort tot het toenmalige jachtgoed "Rooiveld" op het huidige grondgebied van Waardamme (zie Waardamme, Rooiveldstraat nummers 107-109). De oostzijde is ingenomen door door dreven doorkruiste velden, die deel uitmaken van het Kampveld. De straat is vanuit het noorden ook bereikbaar via de Daledreef vanaf het kasteel "Gruuthuse" (zie Stationsstraat nummer 196).

Volgens Claeys wordt de straat in een verslag van 1805 vermeld als de Baron de Plotstraat. Op de Atlas der Buurtwegen (circa 1843) wordt de straat, samen met de huidige Karel de Stoutelaan, echter vermeld als "Chemin n° 6", met beschrijving "Chemin de la route de Courtria à Bruges au hameau de Nieuwenhove et à Ruddervoorde", met name "Nieuwenhoofschen Weg" of "Waterstraat". In 1880 doet baron de Negri zijn beklag over het feit dat de Waterstraat onberijdbaar is, waaruit blijkt dat de straat nog niet opgehoogd is, zoals in 1879 was beslist.

In de Eerste Wereldoorlog is Nieuwenhove omgevormd tot een grote vlakte met barakken en een klein vliegveld voor kleine vliegtuigen, waardoor de Waterstraat niet meer bereikbaar is. De honderden bomen die hierbij verdwijnen, zijn nooit herplant geworden. Vanaf 1918 krijgt de straat zijn vroeger uitzicht terug.

Geasfalteerde straat met kronkelend verloop, deels lopend in de bossen. Voornamelijk aanwezigheid van hoeves, al dan niet met behouden agrarische functie. Sommigen hoeves klimmen op tot de 18de eeuw (nummers 29-31, 36 en nr. 42), andere dateren uit de 19de-20ste eeuw. Nummer 40, vernieuwd woonhuis met zeker een 18de-eeuwse schuur, reeds weergegeven op de Kabinetskaart der Oostenrijkse Nederlanden, opgenomen op het initiatief van Graaf de Ferraris (1770-1778), en op de kadastrale kaart van 1810 uit het Rijksarchief te Brugge. Verankerde baksteenbouw onder een overkragend zadeldak met pannen; wit beschilderde langsgevel op een zwart gepekte plint met rood beschilderd houtwerk, zijgevel met muurvlechtingen en luchtsleuven.

Begin 2003 zijn de waardevolle bossen rond de Rivierbeek aangeduid als bosreservaat (28,8 hectare) en zijn ze enkel onder begeleiding toegankelijk. Bovendien zijn de loop en de bedding van de Rivierbeek ten noordoosten en ten zuidwesten van de Waterstraat beschermd als landschap bij M.B. van 09/10/1992. De Rivierbeek heeft een meanderend verloop met talrijke steile stootoevers en zachte aanslibbingsoevers en wordt op vele plaatsen begeleid door populierenrijen. De beek stroomt door een glooiend en rijk geschakeerd landschap met bossen, kasteelparken en lage weilanden.

Ten oosten van de Waterstraat bevindt zich de ankerplaats "Kastelen Gruuthuyse - Cellen - Erkegem en Kampveld".

  • Administratie Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumentenzorg, Monumenten en Landschappen, Landschapsatlas, 2001, OC GIS-Vlaanderen.
  • Archief Ruimtelijke Ordening West-Vlaanderen - Onroerend Erfgoed, Archiefnummer DW00989 en Levend Archief.
  • Rijksarchief Brugge, Verzameling kaarten en plannen, nummer 688: Kaarten met boerderijen en landerijen, in het bezit van de Kartuizers van Brugge te Sint-Andries, Westkapelle, Leffinge, Lissewege, Loppem, Oostkamp in de heerlijkheid Nieuwenhove, Sint-Kruis in de heerlijkheid Vijve en Moerkerke in het graafschap Middelburg, 1757-1760.
  • Rijksarchief Brugge, Verzameling kaarten en plannen, nummer 1618: Kadastrale kaarten van Sijsele, Oostkamp, Zedelgem en Sint-Kruis, 1810.
  • Rijksarchief Brugge, Kaarten en plannen Mestdagh, nr. 1120: Figuratieve kaart van eigendommen (sectie A, E en F), 19de eeuw.
  • BOULJON B., Het Oostkamp, Ruddervoorde, Hertsberge en Waardamme van toen. Een verzameling foto's van de vier Oostkampse deelgemeenten in de 19de en de eerste helft van de 20ste eeuw, Brugge, 1984, p. 64.
  • CLAEYS G., De gemeente Oostkamp, Brugge, 1953, p. 117.
  • CLAEYS G., De gemeente Oostkamp II, Handzame, 1981, p. 240-241.
  • CLAEYS G., Kroniek van Oostkamp, Brugge, 1985, p. 304, 327.
  • CLAEYS G., De straatnamen van Oostkamp, Kultuurleven te Oostkamp, 6.2, 1976.
  • DESOETE S., GERVOYSE P., VANDEN BERGHE P., Oostkamp, Beeld in beweging, Oostkamp, 2000, p. 64-65.

Bron: VANWALLEGHEM A. met medewerking van CREYF S. 2007: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Oostkamp, Deel I: Deelgemeente Oostkamp, Deel II: Deelgemeenten Hertsberge, Ruddervoorde en Waardamme, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL30, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanwalleghem, Aagje
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Hoeve Berckendycke

  • Omvat
    Hoeve De Groene Wal

  • Omvat
    Nieuwhof of Buijthuijs

  • Omvat
    Schandpaal

  • Is deel van
    Oostkamp


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Waterstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/11503 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.