Vastgesteld landschapsatlasrelict

Schelde-Leie interfluvium

Vastgesteld landschapsatlasrelict van tot heden

ID
10408
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/10408

Besluiten

Schelde-Leie interfluvium
vaststellingsbesluiten: 06-12-2012  ID: 5079

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van vaststellingen vind je op onze website.

Beschrijving

Het Schelde-Leie interfluvium tussen Waregem, Kruishoutem en Oudenaarde is vastgesteld in de landschapsatlas.



Waarden

natuurwetenschappelijke waarde

Het geomorfologisch fenomeen van de asymmetrische valleien wordt zeer mooi geïllustreerd door onder meer de Malebeek-Walembeekvallei, de Holle Beekvallei en de Kordaalbeekvallei.

Het voorkomen van bronbeken in het valleigebied van de Malebeek-Walembeek -met meerdere goed ontwikkelde bronamfitheaters- en de daaraan gekoppelde bronbosjes herbergen een bijzonder rijke floristische waarde.

Ook de beboste eilanden in de Nokerse meersen zijn soortenrijk. In het bijzonder de hakhoutlaag en de kruidlaag herbergen een grote verscheidenheid aan planten.

De verschillende grote historische tuinen (onder andere pastorietuinen) hebben een hoge ecologische waarde. De waterpartijen in het kasteelpark van Lozer hebben een bijzondere waarde voor fauna en flora.

Ondanks dominante aanwezigheid van exotische boomsoorten in het boscomplex ‘Oud-Mooreghem & Spitaalsbossen’ en het Lozerbos hebben de bossen een opvallende rijke bosflora, met plantensoorten die regionaal zeldzaam tot zeer zeldzaam zijn.

De Rooigembeek kan in bepaalde zones nog nagenoeg natuurlijk meanderen. Aansluitend bevinden zich soms zeer steile hellingen. Grote delen van de beekvallei worden aangeduid als biologisch waardevol en biologisch zeer waardevol.

historische waarde

Er is een parallellisme tussen de landschappelijke verschijningsvorm en de fysische factoren (topografie, morfologie en pedologie). De open kouters liggen op de hoge droge gronden, de kleinschalige vallei met graslanden en bosjes ligt op de lagere, nattere gronden. De bewoning bevindt zich op de overgang van vallei naar kouter. In deze ankerplaats is de historisch continu ontwikkelde landschapsopbouw nog gaaf en herkenbaar aanwezig. Vanaf de Ferrariskaart en op latere topografische kaarten is de landschapsopbouw goed herkenbaar.

De boscomplexen Spitaalsbossen – Oud-Moregemwoud en Lozerbossen zijn restanten van oude boscomplexen die reeds zichtbaar zijn op kaarten uit de 18de en 19de eeuw.

De historische dorpskernen van Nokere, Lozer, Wannegem, Lede, Huize, Ouwegem, Ooike en Mullem hebben weinig structurele veranderingen ondergaan. Tot op heden vindt men op deze locaties sterke concentraties van bouwkundig erfgoed. Naast bouwkundig erfgoed is de aanwezigheid van typische dorpselementen zoals pompen zeer waardevol. Vele dorpskernen werden in de nabije omgeving van kasteeldomeinen opgericht. De nog structurele aanwezige verbindingen of de opbouw van de historische gebouwen verwijzen duidelijk naar de vroegere kasteel-dorp relaties.

Ondanks de veranderingen in de landbouw is het open karakter van de kouters bewaard gebleven.

De meeste kasteeldomeinen zijn al terug te vinden op de kabinetskaart van de Ferraris of de kaart van Vandermaelen. De kasteeldomeinen van Kruishoutem en Nokere zijn ontstaan uit oude waterburchten die na vernieling terug als waterkasteel werden opgebouwd. De kastelen van Kruishoutem en Nokere zijn opgericht in de typische bak- en zandsteenstijl.

De Slag bij Oudenaarde (1708) vond plaats op het platteland ten noordoosten van de stad Oudenaarde. De morfologie van het landschap speelde een belangrijke rol bij het verloop van de slag.

De Amerikaanse begraafplaats ‘Flanders Field’ is de enige Amerikaanse begraafplaats die getuigt van de Eerste Wereldoorlog. In het aanpalende boscomplex Spitaalsbossen–Oud-Moregemwoud vond de ‘Slag aan de Schelde’ (najaar 1944) plaats.

esthetische waarde

De esthetische waarde van de ankerplaats ligt in de afwisseling tussen open en gesloten landschapstypes. Het contrast tussen de valleien en de kouterruggen is uitdrukkelijk aanwezig in het gebied ten oosten van de waterscheidingskam Schelde-Leie.

De parallelle valleien met de hoger gelegen kouters zorgen voor gevarieerde en panoramische vergezichten naar blikvangers in de omgeving zoals de windmolen of kerktorens.

ruimtelijk-structurerende waarde

De bossen, akkers en gesloten valleigebieden zijn binnen dit gebied de voornaamste ruimtelijk-structurerende landschapstypes.

De waterscheidingskam tussen het Leie- en het Scheldebekken ligt als een centrale verhevenheid in het landschap.

Het gebied ten westen van de waterscheidingskam, dat behoort tot het Leiebekken, hangt structureel samen met de beekvallei van Malebeek-Walembeek en de zijlopen. Het valleilandschap bestaat er overwegend uit weilanden, met verspreide boscomplexen en KLE. Langs de waterlopen liggen twee kasteeldomeinen: in het westen het kasteel Oud-Moregem en in oosten het kasteel van Nokere. Vooral dit laatste kasteel is ruimtelijk zeer structurerend onder andere door de kasteeldreef die het kasteel met de dorpskern van Nokere verbindt. Het kasteel Oud-Moregem heeft geen kernrelatie.

Het oostelijke gedeelte, behorende tot het Scheldebekken, bestaat uit een duidelijk zuidwest-noordoost georiënteerde structuur van hoger gelegen open kouters en lager gelegen beekvalleien. De open kouters bestaan voornamelijk uit akkers en hebben een sterk onbebouwd karakter. De beekvalleien hebben een gemengde structuur van beekbegeleidende bosjes, kleine landschapselementen en weilanden. Op de hellingen vinden we een overgangszone met een kleinschaligere landbouwstructuur, verspreide bebouwing en kleine landschapselementen. Aansluitend op de valleigebieden liggen vier kasteeldomeinen met een duidelijke kernrelatie.

In het uiterste westen en in het noorden van de ankerplaats zijn de grootste boscomplexen gelegen: het Spitaalsbos–Oud-Moregem en het Lozerbos.

esthetische waarde

De kasseiwegen die het landschap karakteriseren, bepalen het uiterlijk van wielerwedstrijden in de omgeving (Nokere Koerse, Ronde van Vlaanderen).


Aanduiding van

Is de vaststelling van

Schelde-Leie interfluvium

Anzegem (Anzegem), Huise, Kruishoutem, Nokere, Ouwegem, Wannegem-Lede (Kruisem), Heurne, Mullem, Oudenaarde (Oudenaarde), Waregem (Waregem), Moregem, Ooike, Wortegem (Wortegem-Petegem)
Dit gebied omvat een deel van de ‘Vlaamse Ardennen’ ten westen van de Schelde en vormt een onderdeel van het uitgestrekte Schelde-Leie interfluvium. De heuvelkammen liggen hier dominant in het landschap. De kouters zijn van elkaar gescheiden door beekvalleien. Kleinschalige dorpskernen liggen verspreid in het landschap. Hoeves, kasseiwegen en windmolens bepalen mee het beeld.

Is de omvattende vaststelling van

Dubbele dreef met opgaande eiken

Kruishoutem (Kruisem)
De Passionistenstraat is reeds op de Kabinetskaart van de Ferraris (circa 1775) ingetekend en was de verbinding met de wijk Marolle en was tevens de weg naar de Lozenmolen. De molen is verdwenen enkel de straatnaam Lozenmolenstraat, die uitkomt op de Passionistenstraat, verwijst hier naar. Op het moment van de bescherming in 1985 was de Passionistenstraat een dubbele beukendreef met redelijk wat uitval. De dreef werd gekapt om ze te vervangen met zomereiken.


Dubbele eikendreef met opgaande bomen

Kruishoutem (Kruisem)
Deze dreef werd voor het eerst ingetekend op de primitieve kadasterkaart van België en opgemaakt na 1830. Begin 20ste eeuw werd de dreef verlengd tot aan de Lozenmolenstraat (dit is te zien op de stafkaart van 1911). Begin de jaren '80 van de vorige eeuw werd hier een oude dubbele beukendreef gekapt en nadien vervangen door een dubbele eikendreef. De heraanplantingen zijn niet volledig gelukt, de nieuwe dreef vertoont redelijk wat uitval.


Enkele dreef met opgaande beuken

Kruishoutem (Kruisem)
In het verlengde van de dubbele eikendreef werd in het begin van de vorige eeuw een enkele beukendreef aangelegd, deze werd voor het eerst ingetekend op de stafkaart van 1911. Het betreft een dreef met hoog opgesleunde beuken met takvrije stammen van soms wel 10 meter hoog. De dreef wordt aan de westzijde geflankeerd door een bos met een overjarige esdoornhakhoutetage, in de dreef zelf is er heel wat olmenopslag aanwezig.


Enkele dreef van opgaande eiken

Kruishoutem (Kruisem)
Aan beide zijden van de met beton verharde Akkerstraat staan opgaande bomenrijen van zomereik. De weg is al voor een belangrijk deel weergegeven op de primitieve kadasterkaart van België, dit is de eerste kadasterkaart na het ontstaan van België. Of de eikendreef toen al was aangeplant is niet zo duidelijk.


Enkele dreef van opgaande zomereiken

Kruishoutem (Kruisem)
Langs de Passionistenstraat, in het verlengde van de dubbele eikendreef is er een oudere dreef met opgaande eiken. De dreef is intact, kent weinig uitval en wordt aan de oostzijde geflankeerd door een bosperceel. De Passionistenstraat is reeds op de Kabinetskaart van de Ferraris (circa 1775) ingetekend. Het was de verbinding met de wijk Marolle en tevens de weg naar de Lozenmolen. De molen is verdwenen enkel de straatnaam Lozenmolenstraat, die uitkomt op de Passionistenstraat, verwijst hier naar.


Kasteeldreef met dubbele rij opgaande beuken

Kruishoutem (Kruisem)
De kasteeldreef die de kasteelsite verbindt met de kerk is reeds op de Kabinetskaart van de Ferraris (circa 1775) weergegeven. Van het dorp en de kerk van Lozer was toen nog geen sprake. De huidige dreef bestaat uit vier bomenrijen van opgaande beuken, telkens twee rijen links en rechts van de onverharde toegangsweg. De spantafstand in de rijen is circa 11 meter. De plantafstand tussen de bomenrijen links en recht is 4 meter, de bomen zijn er geschrankt aangeplant. De twee middelste rijen langs de toegangsweg staan op 9 meter uit elkaar.


Kruisdreef met opgaande bomen

Kruishoutem (Kruisem)
Haaks op de dreef in de Passionistenstraat en op de enkele beukendreef is een dreef aangelegd die reeds ingetekend werd op de primitieve kadasterkaart van België. De aanleg van een uitgebreid drevenpatroon doet vermoeden dat men begin de 19de eeuw plannen had om het gebied te bebossen en de dreven als exploitatieweg te benutten. De dreef bestaat uit twee bomenrijen van opgaande zomereik langs een onverharde zandweg. Met uitzondering van het deel ten westen van de Passionistenstraat is de dreef intact en vertoont weinig uitval.


Populierendreef met opgaande bomen

Kruishoutem (Kruisem)
Haaks op de Appelhoekstraat en evenwijdig met de Stampkotbeek is een populierendreef aangelegd die tevens dienstig is als losweg voor de aanpalende percelen.


Vier opgaande linden op kruispunt van dreven

Kruishoutem (Kruisem)
Op het kruispunt van twee dreven in de Passionistenstraat staan vier kruispuntbomen. Het zijn opgaande bomen waarvan er één is geveld, de stronk is nog duidelijk zichtbaar. De twee bomen aan de westzijde van de Passionistenstraat zijn winterlindes, de zuidelijke boom is geveld maar op de stronk is nog een beetje opslag met blad in leven waarop de determinatie kon uitgevoerd worden. Aan de oostzijde van de Passionistenstraat is de noordelijke een zomerlinde en de zuidelijke een Hollandse linde. De bomen vertonen veel opslag aan de stambasis waardoor ze niet allemaal konden worden opgemeten. Ze zijn geplant met plantafstanden van 6 à 7 meter en ten gevolge van deze omstandigheden is er over de weg een tunnelvormige doorboring in de begroeiing die is ontstaan door het verkeer.


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Schelde-Leie interfluvium [online], https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/10408 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.