Beschrijving
De parochiekerk Sint-Niklaas met het omringend kerkhof, gelegen langs de Kerkstraat te Waterland-Oudeman, is beschermd als monument.
Waarden
Op basis van de overzichtsinventaris van het bouwkundig erfgoed van de fusiegemeente Sint-Laureins werd een selectie gemaakt van het waardevol erfgoed dat van algemeen belang is vanwege de historische, artistieke, industrieel-archeologische en sociaal-culturele waarde. De goed bewaarde en relevante materiële getuigen van het bouwkundig en cultuurhistorisch erfgoed van de fusiegemeente Sint-Laureins die beschermenswaard zijn, hebben hun waardevol karakter behouden, doch worden nog slechts zelden aangetroffen. Het waardevol onroerend erfgoed is vrij divers en omvat niet alleen architecturale monumenten maar ook klein historisch erfgoed, die in de cultuurhistorische evolutie van de gemeente een belangrijke rol hebben gespeeld. Zij vormen representatieve voorbeelden van het nog bestaand cultureel erfgoed in de landelijke omgeving van het krekengebied.
De Sint-Niklaaskerk met omringend omhaagd kerkhof is beschermd als monument omwille van het algemene belang gevormd door de:
artistieke waarde, historische waarde
in casu architectuurhistorische waarde: Het geografisch-geschiedkundig verhaal van het parochiekerkje van Waterland-Oudeman is exemplarisch voor de geschiedenis van het religieus patrimonium van de polderstreek en het grensgebied met Nederland. Het sober bakstenen gebouw, opgericht na de definitieve grensbepaling, werd gebouwd in 1670-72 achter de oude Hiëronymuspolderdijkstraat aan de rand van de polder.
Architectuurhistorisch is het gebouw interessant door zijn bouwgeschiedenis en de evolutie van een bescheiden 17de-eeuwse constructie, die onder het beheer van de invloedrijke Gentse Sint-Pietersabdij eind 18de eeuw verrijkt werd en midden 19de eeuw uitgebreid werd tot zijn huidige vorm met dominante westtoren.
De artistieke waarde van het kerkgebouw wordt vooral bepaald door het homogeen ogend laat rococo-interieur met 1774 gedateerd koorgewelf aangevuld met 19de-eeuwse elementen in dezelfde stijl.
Voornamelijk het 17de-eeuws meubilair, onder meer het Sint-Niklaasaltaar, het barokke koorgestoelte en de koorlambriseringen en de vroeg 18de-eeuwse werken van de Brugse kunstenaar Hendrik Hagheman, namelijk het Onze-Lieve-Vrouwaltaar, de preekstoel en een biechtstoel evenals het hoogaltaar in rococostijl zijn van een vrij uitzonderlijke artistieke kwaliteit en zeldzaam voor een plattelandskerkje.
De begin 20ste-eeuwse glasramen van het atelier J. Dobbelaere uit Brugge en C. Ganton-Defoin uit Gent zijn representatieve voorbeelden van de glasschilderkunst uit deze periode.
Het omringende kerkhof met nog deels aanwezige oude taxushaag, symbool voor onvergankelijkheid, de 19de-eeuwse calvariekapel en de oude graftekens, vormt een historische eenheid met de kerk en is een zeldzaam wordend voorbeeld van kerkhof rond de kerk.