Voormalige brouwerij zogenaamd "DE LEEUW" gelegen in het dorpscentrum van Aartrijke, beschermd als monument bij M.B. van 03/10/1997. Heden in gebruik als gemeentearchief en administratief centrum door de gemeente Zedelgem en met ingang via de Engelstraat.

Bijhorende niet beschermde brouwerijwoning (woning Depuydt), huidige Eernegemsestraat nr. 6.

Historiek. In 1854 verwerft de Aartrijkse koster Louis Vandewalle de gebouwen van een vroegere paardensmidse met wagenmakerij (actief tot 1828) om er een brouwerij "den Leeuw" in onder te brengen. De aan de straat palende gebouwen, onder meer bestaande uit een tweewoonst worden al vermeld in een ommeloper van 1696 als "een erfeken met de smisse upt westhende staende jeghens de voornoemde kerckestraete". Wellicht vervangt Louis Vandewalle al in 1854 de smidse met woonhuis door een lage brouwerswoning. In 1862 wordt de brouwerij verkocht aan Henri Nevejan uit Esen (Diksmuide), stammend uit een familie van veeartsen, dokters en brouwers afkomstig uit de omgeving van Diksmuide en Langemark. Naast bier wordt er tijdens een korte periode ook azijn gebrouwen.

Eerst wordt de brouwerswoning (nummer 6) in 1867 vervangen door een huis met verdieping zie huidig. Omwille van een geplande straatverbreding kan de bestaande brouwerij niet worden uitgebreid. Deze wordt in 1871 afgebroken en vervangen door nieuwbouw ingeplant op hetzelfde perceel achterin gelegen zie huidig. Het wordt een imposant bakstenen gebouw met een symmetrisch uitgewerkte en rijk versierde pronkgevel. Wordt in de literatuur op basis van stilistische kernmerken toegeschreven aan architect J. Van Hecke, die eveneens instaat voor het ontwerp van de villa Krekaertvijver. Links en rechts van de ingang worden aan de straat eerst de paardenstal of écurie toegevoegd (1873) en in 1875 de lage uitbreiding van het brouwershuis. Een opname van circa 1900 toont de symmetrische ingang met smeedijzeren hekken rustend op bakstenen muurtjes.

Mogelijk ligt geldnood in 1880 aan de grondslag van de openbare verkoop van de brouwerij die zo in handen komt van Joannes Depuydt, een landbouwer uit Lichtervelde. Onder het beheer van diens zoon Henri kent de brouwerij een grote bloei met afnemende herbergen in Aartrijke, Lichtervelde en Zedelgem. Het is niet duidelijk of de mouttoren van circa 1905 een ouder exemplaar vervangt. Er is immers nergens sprake van een reeds bestaande mouttoren.

De Eerste Wereldoorlog maakt een eind aan de brouwerijactiviteit. In 1914 vestigt de Ortskommandatur zich in de brouwerswoning. Eind 1916 wordt alle koper in beslag genomen. De brouwerij wordt ontmanteld en omgevormd tot oorlogsmelkerij. Na de oorlog dient het gebouw als bierdepot, de mouttoren wordt in 1973 afgebroken. De bescherming volgt in 1997. De gemeente Zedelgem koopt in 1998 het vervallen gebouw met de bedoeling het te restaureren en er het gemeentearchief en dienst monumentenzorg in onder te brengen. Groep Planning maakt in 1997-1998 een haalbaarheidsstudie. Alle publieksdiensten en een polyvalente ruimte zouden een onderkomen vinden in het gebouw van 1871. In een nieuwe aanbouw, ontworpen door architect Antoine Dugardyn (Brugge) bevindt zich de toegang. Deze toren refereert met volume en uitzicht aan de oude mouttoren maar is strak uitgevoerd om het contrast tussen oud en nieuw te benadrukken. De restauratie duurt van 2001 tot 2005.

Het gebouw herbergt heden een lokaal administratief centrum, een socio-culturele ontmoetingsruimte en het gemeentearchief.

Beschrijving. Dieper gelegen brouwerij met brouwerswoning (rechts van de brouwerij en aan de straat gelegen). Gekasseid voorpleintje oorspronkelijk met hekken aan straatzijde (aan de Eernegemsestraat) en laag dwarsgebouw (voormalige paardenstal) onder schilddak. Markant brouwerijgebouw, de verzorgde en 'gezochte' afwerking is eerder uitzonderlijk voor een 19de-eeuwse brouwerij. Grosso modo rechthoekige constructie bestaande uit twee bouwlagen en zeven traveeën in rode baksteen onder zadeldak (Vlaamse pannen). Het gebouw is volledig onderkelderd, met uitzondering van de linkse poorttravee. Eclectische straatgevel met dominerend middenrisaliet, geritmeerd door pilasters en horizontaal geleed door blauwhardstenen kordons. Bekronende schoudergevel met klimmende mijterboogfries en halfrond fronton met verweerd opschrift "BROUWERIJ / DE LEEUW" rond een oculus. Dubbele, rondbogige toegangsdeur met buitentrap in blauwe hardsteen. Rondbogige tweelichten in steekboogomlijstingen in benedentraveeën rechts gekoppeld tot vierlicht. Uiterste traveeën geritmeerd door rechthoekige nis aan de bovenkant afgewerkt met een overhoeks geplaatste muizentandfries. Licht getoogde poorten en erboven gekoppelde bovenvensters in vlakke, bakstenen omlijsting. Achtergevel met drie traveeën. Brede centrale, haakse uitbouw onder puntgevel, geleed door lisenen en getrapte friezen. Soortgelijke tweelichten als straatgevel. Schrijnwerk met gietijzeren, ruitvormige roedeverdeling zie bewaarde bovenlichten van de voordeur.

Interieur. Centrale, vierkante fabrieksschouw met omringende ruimtes van de vroegere brouwerij. Bakstenen troggewelven tussen ijzeren I-balken, houten vloeren, moer- en kinderbalken en houten gebinte. Nieuwe olmenhouten trap. Huidige toegang aan de Engelstraat in een nieuwe aanbouw ontworpen door architect Antoine Dugardyn (Brugge), geïnspireerd op de verdwenen mouttoren, oorspronkelijk op dezelfde locatie. Inkomhal verbonden aan het oude gebouw via een glazen passerelle. Sobere, roodbruine baksteenbouw met onopvallende, gedrongen voeg onder tentdak (zink), toegankelijk via een blauwhardstenen bordestrap. Gelegen aan een gekasseid pleintje waarnaast een tuinaanleg met pergola.

Van de (niet beschermde) brouwerswoning (nr. 6) is het volume en de gevelordonnantie bewaard. Dubbelhuis met nieuw schrijnwerk, vensters op de begane grond oorspronkelijk beluikt zie duimen. Kleine vierkante, blinde zoldervensters met in trompe l'oeil beschilderd schrijnwerk.