erfgoedobject

Parochiekerk Heilige Amandus

bouwkundig element
ID
8175
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/8175

Juridische gevolgen

Beschrijving

Kerk opgetrokken uit natuursteen gelegen op een sterke verhoging ten oosten van de dorpskom aan de Denderoever. Heden ontruimd kerkhof met ommuring (1900) van baksteen (ten noorden) en zandsteen met ijzeren balustrade (hergebruikte steen van de oude zijbeuken ten westen en ten zuiden). Oorspronkelijke kerkhoftoegang via twee arduinen pijlers versierd met doodskopreliëf.

Kruisbasiliek met westtoren en zuidelijke traptoren; achtzijdige doopkapel ten noorden; noordelijk en zuidelijk zijportaaltje van één travee; driebeukig schip van drie traveeën; transeptarmen van één travee met vlakke sluiting en zuidoostelijke traptoren; koor van drie rechte traveeën en twee zijkoren van twee rechte traveeën met vlakke sluiting. Twee sacristieën tegen de zuidelijke wand van het zijkoor (twee traveeën) en de sluiting van het koor (drie traveeën). Eenvoudige Dendergotiek. Gebruik van Balegemse steen, voor oudste gedeelten uit de 13de eeuw, Meldertse zandsteen voor herstellingen in het eerste kwart van de 17de eeuw, hardsteen van Larochette voor vergrotingen in 1900 naar ontwerp van architect H. Valcke en tenslotte Gobertange (torenspits, 1942). Dakbekleding met leien (met uitzondering van torenspits).

Westtoren met onderbouw (tot de hoogte van de middenbeuk) uit de 13de eeuw geflankeerd door steunberen tot op zijbeukhoogte. Spitsboogportaal van 1589 met erboven een vroeger spitsboogvenster. Latere klokkenverdieping met dichtgemetselde spitsboogvormige galmgaten; achtkantig gedeelte van 1607, doch heropgebouwd in 1900; houten spits na beschadiging vervangen door een achthoekige natuurstenen naar het patroon van de vroegere uit de 14de eeuw (de romp ervan bleef bewaard onder de schaliën aan de voet van de toenmalige spits), naar ontwerp van architect C. Leurs; vier kapelletjes en uitkijkraampjes.

Oude westgevel van de noordelijke zijbeuk met rondvenster toont bouwnaad (dakhelling). Lichtgleuven ten zuiden. Achtkantige noordelijke doopkapel (1900) onder achtzijdige bedaking; spitsboogvenster in elke zijde. Lage noordelijke en zuidelijke zijportaaltjes onder lessenaarsdaken. Rechthoekige deur, ten noorden met spitsboogvormig bovenlicht met maaswerk. Middenbeuk: ronde bovenlichten uit de 13de eeuw, met rozettracering; oorspronkelijke hoogte. Oorspronkelijke zijbeuken uit de 13de eeuw, heropgebouwd in 1650 en verhoogd (onder één bedaking samen met middenbeuk) in 1680, in 1900 heropgericht in de vorm van kapelgevels met waterspuwers en spitsboogvensters. Kruisbeuken met hoeksteunberen, groot spitsboogvenster in de sluiting en zuidoostelijke traptoren, heropgebouwd in 1900. Voormalige linker arm was groter dan rechter.

Het koor uit de 13de eeuw (volgens sommigen uit de 12de eeuw) werd afgebroken in 1900 en vervangen door een groter koor met twee zijkoren, onder aparte zadeldaken, gestut door middel van steunberen, en doorbroken door spitsboogvensters. Zuidelijke sacristie van één bouwlaag en drie traveeën onder lessenaarsdak; rechthoekige gedeelde kozijnen en rechthoekige deur met bovenlicht. Grotere zuidoostelijke sacristie van twee bouwlagen en respectievelijk twee en drie traveeën onder schilddak; rechthoekige en spitsboogvormige muuropeningen.

Interieur

Opstand interieur: spitsboogvormige arcaden op (half-) zuilen, en bundelpijlers (voor kruising en toren) met achtkantige sokkel en gerestaureerd dekblad en krulkapiteel. Oude pijlers grotendeels hersteld. Vroegere overwelving van koor en zijbeuken in 1619 voltrokken met gebruik van Meldertse steen. Overkluizing van middenbeuk in 1651, vervangen in 1900 door een houten. Heden van west naar oost: Boheemse kap voor het portaal, klimmend gewelf boven de zijportalen; achtdelig kruisribgewelf in de doopkapel. Houten tongewelf voor middenbeuk, kruisarmen, koren; kruisribgewelf voor de zijbeuken en de kruising. Natuurstenen doksaal (in zuidelijke transeptarmen) met korfbogen op zeilen met achtkantig lijstkapiteel.

Mobilair: 

Schilderijen: "Christus bij de Emmaüsgangers", van M. D'Hase (Vlaamse school, 1754); "Christus aan het Kruis", van G. Schalken (Hollandse school, 17de eeuw); Kruisweg in 1938 aangekocht van Oscar de Clerk (in de vorm van geschilderde medaillons in de lambrisering verwerkt). Sint-Amandus van H.J. Geens (twee grote rococomedaillons uit de 18de eeuw in de zuidelijke lambrisering van het schip) en Sint-Rochus van P. Spruyt (twee medaillons uit de 18de eeuw in de noordelijke lambrisering). Communiebank van Nikolaas van Beersel (1638); lambrisering in koor en zijbeuken (met medaillons) uit de 18de eeuw, in portaal uit de tweede helft van de 18de eeuw; preekstoel en twee biechtstoelen van de gebroeders De Kinder, uit het eerste kwart van de 18de eeuw; neogotische altaren, naar ontwerp van R. Rooms en twee neogotische biechtstoelen. Laatgotisch grafmonument van de heer van Liedekerke-Beaufort en Dame Béranger.

  • LEMAIRE R.M., persoonlijke notities.

Bron: D'HUYVETTER C., DE LONGIE B. & EEMAN M. met medewerking van LINTERS A. 1978: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Aalst, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 5n1 (A-G), Brussel - Gent.
Auteurs: d'Huyvetter, Clio; de Longie, Bea; Eeman, Michèle
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is deel van
    Dorp

  • Is deel van
    Dorpskern Denderleeuw


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Heilige Amandus [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/8175 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.