erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Stephanus

bouwkundig element
ID
18819
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/18819

Juridische gevolgen

Beschrijving

Parochiekerk Sint-Stephanus. Plattegrond ontvouwt een driebeukige, pseudobasilicale kerk van zes traveeën met een halfrond afgesloten koor ingeschreven in een vijfzijdige absis en recht afgesloten zijbeuken. Polygonale traptoren in zuidwestelijke kooroksel, achtkantige klokkentoren boven het koor. Kerk aangezet in 1606 en voltooid midden eerste helft 17de eeuw. Schip radicaal verbouwd tussen 1653-1658. Interieur verfraaid in 1752 en zijbeuken verhoogd. Middenbeuk en koor uitgebrand in 1838; daaropvolgende restauratiewerken onder leiding van architect Jean Baptiste De Baets. In 1841 werd de kerk opnieuw opengesteld. De toren werd in 1849 afgewerkt. De voor- en zijgevels werden in 1907-1908 hersteld onder leiding van architecten Henri en Valentin Vaerwyck.

Enkel de voorgevel van de kerk bleef grotendeels in originele toestand bewaard. Sobere bakstenen puntgevel met schouderstukken, in typisch laatgotische stijl. Kleine tudorboogvormige poort met booglijst, groot spitsbogig tweelicht met afzaat, Y-vormige tracering en visblaasmotieven. Onder het polygonale topstuk komt een kleine spitsboognis voor met zolderluik. Lagere zijbeukmuren verlicht door een steekboogvenster in een zandstenen omlijsting met oren en gebogen druiplijst.

Voormalig noordelijk zijportaal: bakstenen lijstgevel met spiegelboogpoort (midden 18de eeuw) ingeschreven in geprofileerde arduinen omlijsting op neuten en imposten, onder een gebogen kroonlijst met gestrekte uiteinden en met smeedijzeren waaier.

Strenge bakstenen zijgevels van zes traveeën met steekboogvensters en deels bepleisterde omlijstingen met oren waaronder volutemotief, voorts gebogen druiplijst en drupsteentjes. Noordgevel verticaal geleed door vlakke lisenen, zuidgevel gestut door middel van steunberen tot halverwege de gevelhoogte. Geprofileerde zandstenen daklijst. Uiterst rechts in de zuidgevel van de middenbeuk rest een origineel spitsboogvormig bovenlicht met gotische tracering. Westeinde van het zadeldak boven het schip loopt uit op de octogonale klokkentoren, verlicht door rondboogvormige galmgaten met booglijst op imposten, afgezet met eenvoudig omlopend hoofdgestel en bekroond met peerspits (leien). Polygonale traptoren in zuidwestelijke oksel is van zijn torenspits ontdaan. De enige versiering van de buitengevels bestaat in het typisch barok kerkportaal uit eind 17de eeuw in de zuidgevel: rondboogpoort in een geblokte omlijsting op neuten en imposten ingeschreven in een rechthoekige arduinen omlijsting met geblokte banden en Ionische halfzuilen die het entablement met verkropte en in een driehoekig fronton overgaande kroonlijst schragen; daarboven het beeld van de H. Stephanus in een omlijste rondboognis waarop een rijk uitgewerkte bekroning met een cartouche in een gebogen fronton; daarop postament met siervaas, voorts op voluten eindigende vleugelstukken. Op de hoeken een gebogen frontonsegment met postament, siervaas en voluten. Zeer rijk en kunstig gesculpteerde eiken deur: bovenlicht met de H. Stephanus voorgesteld als monnik tussen weelderig rankwerk en putti in half verheven beeldhouwwerk. Op de deurvleugels zijn centraal tussen allerhande barokke motieven een vlammend hart doorboord met pijlen en de H. Eucharistie gesculpteerd.

Interieur. Schip overwelfd met kruisribgewelven (vernieuwd rond het midden van de 19de eeuw) gescheiden door gordelbogen met casementen. Rondbogige scheibogen geschraagd door in 1752 verzwaarde zuilen met vierkante basis, zwellende schacht en Ionisch kapiteel. Tweede geleding, oorspronkelijk met spitsboogvormige bovenlichten, sinds 1752 vervangen door vierkante omlijste nissen voorzien van schilderijen, onder gekorniste kroonlijst op rolwerkconsoles. Zijbeuken overkluisd met kruisribgewelven tussen gordelbogen verfraaid met loofwerk, verlicht door diepe steekboogvensters gescheiden door Ionische pilasters waarvan de consoles versierd zijn met putti en cartouches.

Absis volledig herbouwd na 1838 in neobarokstijl en overdekt met halfrond koepelgewelf met casementen. Tochtportaal bij het begin van het schip (oostkant) naar ontwerp van Pierre De Vigne-Quyo in de vorm van een neoclassicistische portiek geschraagd door Ionische zuilen en opzij verrijkt met nissen met beeld van H. Stephanus en H. Cyprianus. Bekroond met houten balustrade.

Mobilair: Altaren verrijkt met schilderijen van Gaspar De Craeyer. Rijk barok meubilair uit de 17de eeuw, met uitzondering van communiebank en altaren na de brand afgekocht van de in onbruik geraakte kloosterkerk der geschoeide karmelieten (Vrouwebroersstraat nr. 4, 6, 8): acht biechtstoelen (begin 17de eeuw) in overgangstijl renaissance-barok; monumentale eikenhouten preekstoel (17de-eeuws) in barokstijl met hoogreliëf en rondplastiek; eikenhouten gesculpteerde communiebank (midden 18de eeuw) in rococostijl met cartouches gevuld met plaquettes van wit marmer. Hoogaltaar naar ontwerp van Prosper Venneman (midden 19de eeuw). Doksaal (1855) met orgel van 1873 gebouwd door Ph. Forrest.

Sacristie Gebouwtje met één verdieping van 1686, vergroot en vernieuwd in 1722 met een ruimte overkluisd met twee gedrukte kruisgewelven en aan de Academiestraat verlicht door twee omlijste steekboogvensters. Zoldering, gewelven en wanden met een weelderige stucornamentatie in rococostijl; eikenhouten lambrizeringen die verscheidene minder belangrijke 18de-eeuwse schilderijen omvatten; behouden origineel sacristiemeubilair en marmeren fonteintje.

  • Stadsarchief Gent, reeks 535, bundel 289, nr. 4.
  • Stadsarchief Gent, Atlas Goetghebuer, D.30/F.48.
  • BRAEM Dr. Paul, Het Augustijnenklooster te Gent, Gent, 1976.
  • KEELHOF A., Geschiedenis van het klooster der eerwearde paters Eremijten Augustijnen te Gent, Gent, 1864.
  • KERVYN DE VOLKAERSBEKE P., Les églises de Gand, II, Eglise St.-Etienne, dite des Augustins, Gand, 1858, p. 296-309.
  • VERHAEGHEN (Baron), Ars Belgica, VIII, De St.-Stevenskerk, Antwerpen, 1938, p. 50.

Bron: BOGAERT C., LANCLUS K. & VERBEECK M. met medewerking van LINTERS A. 1979: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Gent, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 4nb Noord-Oost, Brussel - Gent.
Auteurs: Bogaert, Chris; Lanclus, Kathleen; Verbeeck, Mieke
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

In de rondboognis boven de rondboogpoort van het barok kerkportaal, staat het beeld van "Sint-Stefanus" (met drie stenen in de linkerhand en martelaarspalm in de rechterhand). Het klassiek heiligenbeeld (circa 2,00 m hoog) werd in 2010 gereconstrueerd in witte steen door Gerard Thienpont, beeldhouwer (Eke-Nazareth). Het beeld is een getrouwe kopie van het oorspronkelijk witstenen beeld dat beschadigd was. Ook het oorspronkelijk beeld werd door hem hersteld. Om veiligheidsredenen werd dit laatste binnenin de kerk geplaatst.

  • Informatie verstrekt door E. Van Lancker.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Stephanus [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/18819 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.