Site met een gedenkteken, gewijd aan de Nieuw-Zeelandse divisie. De site ligt langs de Nieuw-Zeelanderstraat, op ongeveer 750 meter ten zuidwesten van de markt van Mesen. Het park ligt tegen de flank van de heuvelrug van Mesen, gekend als de Messines Ridge. Via het zogenaamde Messines Ridge Vredespad wordt de gedenksite verbonden met de op 400 meter meer noordwaarts gelegen Messines Ridge British Cemetery en de 250 meter meer oostwaarts gelegen Island of Ireland Peace Park. Aan de zuidwestelijke zijde van de site zijn ook twee Duitse bunkers terug te vinden: één bunker uit betonblokken, een andere uit gegoten beton.
Historische beschrijving
Het vergt weinig verbeelding om zich voor te stellen dat de heuvelrug van Mesen – gekend als Messines Ridge – strategisch heel belangrijk was tijdens de Eerste Wereldoorlog. De heuvelrug domineert duidelijk de lager gelegen omgeving. Er werd dan ook hevige strijd geleverd om de heuvelrug, die met tal van tunnels en militaire versterkingen versterkt was.
Mesen werd door de Duitse 26ste Divisie veroverd op de 1st Cavalry Division op 31 oktober - 1 november 1914. Op 6 en 7 november probeerden Franse troepen zonder succes het dorp te heroveren. Op 7 juni 1917 heroverde de New Zealand Division het dorp tijdens de Slag bij Mesen (Mijnenslag). Tijdens het Duitse Lente-Offensief werd het door de Duitsers op de South African Brigade heroverd op 10-11 april 1918. Uiteindelijk kwam het dorp weer in Britse handen op 28-29 september 1918.
Mesen heeft twee gedenktekens, opgedragen aan de militairen van de Nieuw-Zeelandse Divisie, die herinneren aan de bloedige veldslag om Mesen in de periode van 7 tot 14 juni 1917. Tijdens deze Mijnenslag vonden naar verluidt 914 Nieuw-Zeelandse militairen de dood, waarvan er 537 niet meer geïdentificeerd konden worden. Zij worden herdacht op het New Zealand Memorial to the Missing, aan de ingang van de Messines Ridge British Cemetery. Het gedenkteken voor de Nieuw-Zeelandse Divisie staat opgesteld in het New Zealand Memorial Park en is gelijkaardig aan het gedenkteken voor de Nieuw-Zeelandse Divisie bij ’s Graventafel (Zonnebeke).
Beschrijving
Het New Zealand gedenkteken is gelegen in een daartoe speciaal aangelegd park. Het park is afgezet met lage naast elkaar geplaatste stenen blokken. De toegang wordt gevormd door een halfcirkelvormige insprong. Het gedenkteken staat centraal tussen de loofbomen, struiken en plantenperken. Op een breed en ongeveer vierkant podium met vier hoekpalen en vier licht gebogen treden vooraan, is een tweede kleiner podium met drie treden en vier hoekpaaltjes geplaatst. In het midden staat de sterk geprofileerde vierkante sokkel, gedeeltelijk concaaf gebogen op de hoeken, tegen de vlakke zijden zijn vier vooruitspringende blokken met opschriften geplaatst. Hieruit rijst een hoge naar boven toe versmallende vierkante zuil op, bovenaan geprofileerd en piramidaal afgewerkt. Het geheel is in witte natuursteen uitgevoerd. Voor het gedenkteken zijn twee zitbanken uit witte natuursteen geplaatst.
Bovenaan op de voor- en achterkant van de zuil staat in vlakreliëf een lauwerkrans met linten omgeven. Centraal op de voorkant "In honour of the men of New Zealand Division. The battle of Messines 7th to 14th of June 1917"; op de rechterkant: "Ter eer der strijders der Nieuw-Zeelandsche Afdeeling. De veldslag van Meessen 7sten tot 14den Juni - 1917"; op de achterkant "The New-Zealand Division', Auckland - Wellington - Canterbury - Otago"; op de linkerkant: "A la mémoire de la Division Néo-zélandaise. Bataille de Messines 7-14 - Juin - 1917". Op het vooruitspringende deel van de sokkel: binnen een vierkante omlijsting staat er een lauwerkrans in het midden met daarin een blad en de naam "New-Zealand" in vlakreliëf en erachter twee versierde en gekruiste speren. Dit is afgeboord met een spiraalvormige meander met kleine boogjes ertussen; onderaan op de sokkel op de voorkant 'The New Zealand division on the 7th of June captured this ridge and advanced 2000 yards through Messines to their objective on the eastern side. "From uttermost ends of the earth"'; op de rechterkant: 'Den 7sten Juni nam de Nieuw-Zeelandsche afdeeling deze hoogte in, en trok ongeveer twee kilometers vooruit door de gemeente naar hun doel aan de Oosterkant'. "Van de uiterste einden der aarde".', op de linkerkant 'Le 7 Juin 1917 la Division Néo-zélandaise s'empara de cette crète, avança d'environ deux kilomètres à travers la localité et atteignit son objectif à l'est. "De l'autre extrémité du monde"'.
Het centrale pad eindigt bij een muur van betonstenen, afgedekt met natuursteen, vanaf waar een panoramische blik op de Douve-vallei mogelijk is. In het zuidwestelijke deel van het park staan twee Duitse betonnen militaire constructies.
JACOBS M. 1996: Zij die vielen als helden... Inventaris van de oorlogsgedenktekens van de twee wereldoorlogen in West-Vlaanderen, deel 2, Brugge.
SCOTT M. 1992: The Ypres Salient. A guide to the cemeteries and memorials of the Salient, Norwich-Norfolk.
COLSON P. 1995: Het New Zealand Memorial to the Missing in Mesen, Mesen. Kleine Stad op de Heuvel, Mesen, 83-89.
Bron: Onroerend Erfgoed West-Vlaanderen, Beschermingsdossier DW002424, Oorlogsgedenktekens te Mesen (DECOODT H., 2009) Auteurs: Decoodt, Hannelore Datum: De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)