Waarschijnlijk gebouwd door Antoon I Keldermans en voltooid door zijn zoon Rombout II in opdracht van Jeronimus van Busleyden in de periode 1503-1508. In 1518 verkocht aan Jacoba van Bologna en in 1600 geërfd door Prins Karel van Arenberg, Hertog van Aerschot (daardoor ook Hof van Aerschot genoemd). In 1619 stichtte Wenzel Cobergher er de "Mons Pietas" (Berg van Barmhartigheid), waar armen mochten lenen zonder intrest. Het bleef pandjeshuis tot en met de Eerste Wereldoorlog. In 1864 gerestaureerd door J. Schadde, in 1915 praktisch volledig door brand vernield, enkel de muren stonden nog overeind.

Tussen 1930-1938 hersteld en grondig gerestaureerd onder leiding van architect A. Minner en op 31 juli 1938 ingehuldigd door Leopold III als stadsmuseum (zie gedenksteen links in het poortgebouw).

Het Hof van Busleyden is een voorbeeld van patriciërswoning zoals er in de eerste helft van de 16de eeuw te Mechelen verscheidene werden opgetrokken. Het vertoont laatgotische- en Brabants-gotische elementen met een aarzelend begin van renaissance-invloed (zie open galerij) en biedt een uitstekende illustratie van de toenmalige rijkere privé-architectuur, ondanks de restauraties, wijzigingen en quasi wederopbouw dat het onderging in de loop der tijden (onder meer aan de toren die eertijds geen peerpuntspitsbekroning had).

Uitgebreid gebouwencomplex in bak- en zandsteen in kopiërende laatgotische stijl met poortgebouw (oostelijk) en drie vleugels (in het noorden, zuiden en westen) opgesteld rondom een rechthoekige gekasseide binnenplaats; tuin ten zuiden uitziend op de Sint-Janstraat met neogotische oostvleugel; kleine tuin ten noorden

Oostelijk poortgebouw. Aan straatzijde gekanteelde muur op deels oorspronkelijke zandstenen sokkel; centrale poort in geprofileerde omlijsting met flankerende halfzuiltjes. IJzeren hekken. Links in de doorgang, gedenksteen met vermelding "Deze Heerenwoning in de XVIde eeuw opgericht door Jeroom Busleyden, Berg van Barmhartigheid in de XVIIde eeuw, verwoest in 1914, werd met stads- en staatsgelden in haar oude pracht hersteld en den 31ste juni 1938, door zijne Majesteit Koning Leopold III, als museum ingehuldigd. Burgemeester Ridder Dessain, Voorzitter der Commissie van Openbaren Onderstand, H. Teugels, Hoofd van den Dienst der Oorlogsschade, H. Verhaecht, Bonwmeester A. Minner". Aan de binnenplaatszijde: zes traveeën, een bouwlaag onder leien lessenaarsdak, centrale spitsboogvormige poortdoorgang; rechthoekige vensters voorzien van natuurstenen onderdorpel.

Noord-, zuid- en westvleugel. Grotendeels vernieuwde bakstenen gebouwen in traditionele stijl; twee bouwlagen onder zadeldaken met getrapte dakkapellen en -vensters. Deels bewaarde zandstenen sokkel; voorts zandsteen grotendeels vervangen door natuursteen.

Noordvleugel: dubbele vleugel onder aaneengesloten zadeldaken met dubbele zijtrapgevel aan de straat, elk van twee traveeën met op de begane grond bolkozijnen. Binnenplaatszijde: twaalf traveeën, op de benedenverdieping gemarkeerd door oorspronkelijk bewaard en licht vooruitspringend risaliet van de vierde tot de tiende travee; rechthoekige vensters voorzien van diefijzers, hoek- en negblokken. Vijfde travee gemarkeerd door rechthoekige houten deur onder latei op consooltjes en rechthoekig bovenlicht; links een gietijzeren lichtarm en lantaarn. Op de bovenverdieping links deels bewaarde zandstenen druiplijst.

Achtergevel van negen traveeën met rechthoekige muuropeningen uitziend op langwerpige gekasseide binnenkoer en kleine tuin (in het noorden), aan de straat begrensd door een gekanteelde muur van drie traveeën; centrale spitsboogdeur waarboven recente gevelsteen met opschrift "Mons Pietat", 1620 en voorstelling van Calvarieberg en het kruis.

Westvleugel: aan de binnenplaatszijde vier traveeën, achtergevel van zes traveeën en twee zijtrapgevels. Linkerzijtrapgevel uitziend op mooie tuin aan Sint-Janstraat (in het zuiden); drie traveeën breed en bekroond door fialen. Eerste travee gemarkeerd door vierkante uitbouw van twee bouwlagen onder afgesnuit zadeldak (leien); op de begane grond opengewerkt tot een perronnetje met trap en uitgewerkte balustrade; overkoepelend kruisgewelf vooraan rustend op twee zuilen met achtzijdig kapiteel.

In de oksel van de west- en zuidvleugel: vierkante toren overgaand in een achthoek vanaf de vierde geleding; bekronende balustrade met tracering naar laatgotisch patroon en peerpuntspits met windwijzer; kloosterkozijnen en rechthoekige vensters. Deurtje in bewaarde spitsboogvormige en geprofileerde omlijsting; dorpels doorgetrokken tot muurbanden die enigszins horizontaliserend werken samen met de geledende waterlijsten; doorlopende hoekstenen aansluitend bij de fialen van de balustrade.

Zuidvleugel (nok loodrecht op de straat): aan de binnenplaatszijde twaalf traveeën; kruis- of kloosterkozijnen; vier traveeën rechts op de begane grond opengewerkt tot een galerij; vier gedrukte spitsbogen gestut door zuilen met achtzijdig basement op hoge sokkel en achtzijdig kapiteel.

Zijtrapgevel aan de straat van een travee.

Tuingevel van acht traveeën met centrale opengewerkte galerij van vier traveeën beneden (zie galerij binnenplaatszijde); de galerij wordt op de bovenverdieping herhaald over gans de lengte; balustrade gemarkeerd door visblaasmotief; tegen negende travee vierkante uitbouw met trapgeveltje; rechts blinde muur met muurbanden.

Parallel met zuidvleugel: kleinere vleugel (nok loodrecht op de straat) met twee trapgevels respectievelijk aan straat- en tuinzijde.

Tuin aan de Sint-Jansstraat. Ten oosten van de tuin: een neogotische vleugel (parallel aan de straat) van negen traveeën en een bouwlaag onder leien zadeldak, op de plaats waar eertijds dienstgebouwen stonden. Aan straatzijde voorzien van een gekanteelde muur van zeven traveeën

Ten zuiden van de tuin, aan de Sint-Janstraat: bakstenen, gekanteelde muur op afgeschuinde natuurstenen sokkel. Centrale spitsboogvormige doorgang met ijzeren hek en rechts ervan voetgangersdeur, beide in verweerde zandstenen omlijsting. Voetgangersdeur voorzien van houten poortje met ijzerbeslag.

In de tuin van de Sint-Janstraat: twee anonieme beelden die mythologische figuren voorstellen.

Interieur. Van het oorspronkelijk interieur resten nog slechts enkele fresco's in fragmentaire toestand. Voorstellingen: "Festijn van Koning Balthazar" en "Festijn van de slechte rijke", in vroegrenaissance-stijl en toegeschreven aan Jan van Maubeuge.