erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Hubertus met kerkhof

bouwkundig element
ID
36937
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/36937

Juridische gevolgen

Beschrijving

Driebeukig bakstenen schip met monumentale westtoren in mergelsteen, gedateerd 1757, en een koor van één rechte travee met halfronde sluiting en kooromgang.

Historiek

Willem, Heer van Membruggen, schonk op 21 mei 1262 de tienden aan de abdij van Hocht. De abdis verkreeg tevens het patronaats- of begevingsrecht, zodat zij het recht had de pastoor van de parochie Membruggen te benoemen. Vanaf 1401, nadat Paus Bonifatius IV de parochie had geïncorporeerd bij de abdij van Hocht, had de abdis recht op twee derde van de tienden en de pastoor op één derde. Daaruit vloeide de verplichting voort dat de abdij het middenschip en de banklok moest onderhouden, de pastoor het koor en de gemeente zijbeuken, kerkhofmuur en pastorie.

Vóór de huidige kerk bevond zich hier een ouder - mogelijks romaans - kerkgebouw dat in 1666 vergroot werd. De oorspronkelijke toren stortte in 1727 in en werd in 1757 heropgebouwd. Op de atlas van de buurtwegen 1845 komt dit ouder kerkgebouw nog voor.

De huidige kerk is een neoromaanse pseudo-basilica, in 1872 gebouwd naar ontwerp van S.H. Vanden Born. Van het ouder kerkgebouw resteert alleen het onderste gedeelte van de toren uit 1757.

In 1899 werd de kerk naar ontwerp van M. Christiaens vergroot met een kooromgang en traptoren aan de zuidzijde van de toren en doopkapel aan de westzijde van de noordelijke zijbeuk.

Beschrijving

Kerkgebouw

De plattegrond beschrijft een driebeukig schip van zes traveeën met voorstaande westertoren en een doophal aan de westzijde van de noordelijk zijbeuk; koor van één rechte travee met halfronde sluiting en kooromgang.

Mergelstenen, vierkante toren waarvan de benedenbouw gedateerd is 1757 bekroond door een ingesnoerde naaldspits. Twee smalle rondboogvormige vensters op elke zijde en twee gekoppelde rondboogvormige galmgaten op elke zijde der bovenste geleding, voorzien van neoromaanse decoratie. Neoromaans rondboogportaal met blind timpaan geflankeerd door zuiltjes met een knoppenkapiteel aan de westzijde.

Bakstenen schip onder zadeldak, zijbeuken onder lessenaarsdaken. Het schip wordt verlevendigd door een bakstenen rondboogfries onder de kroonlijsten en rondboogvormige ramen in een bakstenen omlijsting.

Interieur: bepleisterd interieur waarin de middenbeuk van de zijbeuken wordt gescheiden door middel van een rondboogarcade op bundelpijlers met halfzuilen. Kruisribgewelf tussen rondboogvormige gordelbogen boven de middenbeuk; de ribben gedragen door halfzuilen. Kruisribgewelven boven de zijbeuken en koepelvormig gewelf boven de absis.

Meubilair: In 1992 werd een volledige kunsthistorische inventaris opgesteld van het volledige roerende en onroerende patrimonium van de kerk.

Het kerkgebouw heeft een homogeen neoromaans meubilair: Hoofdaltaar, eik, 1875 naar ontwerp van H. HOEKEN, G. JANSSEN uit Sint-Truiden. Twee zijaltaren, eik, 1875 naar ontwerp van H. HOEKEN, G. JANSSEN uit Sint-Truiden. Het zijaltaar noord is toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw en het zijaltaar zuid aan Sint-Hubertus. Communiebank, eik, 1875 naar ontwerp van H. HOEKEN, G. JANSSEN uit Sint-Truiden. Biechtstoel, eik, 1870 naar ontwerp van H. HOEKEN, G. JANSSEN uit Sint-Truiden. Sakristiekast, eik, naar ontwerp van H. HOEKEN, G. JANSSEN uit Sint-Truiden. Preekstoel, eik, 1875 naar ontwerp van H. HOEKEN, G. JANSSEN uit Sint-Truiden. Rustmeubel, eik, 1874 naar ontwerp van H. HOEKEN, G. JANSSEN uit Sint-Truiden. Muurtafel, eik, 19de eeuw. Doopvont in hardsteen en messing deksel, 1850. Kruisweg op doek, 14 staties, 20ste eeuw.

Meubilair uit de vroegere kerk: Biechtstoel, eik, 1779. Rustmeubel, eik, 1793 (gedateerd en toegewezen : NICOLAES THIJS ANNO 1793). Rustmeubel, eik, 18de eeuw (gedateerd en toegewezen : ANNO-PASTOOR-CAP-ROENS-1796).

Glasramen: gebrandschilderd glas. Glasraam koor: voorstelling Heilige Hubertus met hart, 1872 en opschrift: "Leonardus Martens / praeses-hodiernus / hane dono dederunt / MDCCCLXXII / Joannes Noelmans / Burgmagister / Gulielmus Martens / praeses defunctus / fabrica ecclesiae. Twee glasramen koor (wit en blauw), 20ste eeuw. Tien glasramen schip (wit met bloemmotief). Eén klein glasraam.

Sculpturen: Calvarie met Christus aan het kruis en links Heilige Johannes en rechts Onze-Lieve-Vrouw, gepolychromeerd hout, 15de eeuw en eerste helft 16de eeuw. Ecce homo (buste), gepolychromeerd hout, 17de eeuw. Heilige Franciscus van Assisië, gepolychromeerd hout, begin 18de eeuw. Heilige Hubertus, gepolychromeerd hout, eind 17de eeuw. Heilige Jozef met kind (zittend), gepolychromeerd hout, 15de eeuw. Heilige Lambertus (?), gepolychromeerd hout, begin 16de eeuw. Heilige Rochus van Montpellier, gepolychromeerd hout, begin 18de eeuw. >Heilig Hart, (Javaux Gerard uit Luik), gepolychromeerd gips, 20ste eeuw. Onze-Lieve-Vrouw, (Javaux Gerard uit Luik), gepolychromeerd gips, 20ste eeuw. Beelden van Heilige Barbara, H. Brigitta, H. Rosa, H. Juliana, H. Joannes B. met kruis, H. Antonius van Padua, H. Gerlachus, H. Isidorus, Onze-Lieve-Vrouw met kind, H. Hubertus, H. Familie, Onze-Lieve-Vrouw van Fatima, Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes, Onze-Lieve-Vrouw van Banneux, H. Franciscus, H. Jozef met kind en twee engelen.

Verlichting en cultusobjecten: confer voormelde inventaris

Orgel (confer studie opgesteld door Spectrum N.V., ontwerpkollektief voor architectuur, monument en interieur) Uit 1890/1891 ; mechanisch instrument van orgelbouwer Théodore Ruef uit Sint-Truiden.

Kerkhofmuur

Het kerkhof is omringd met een bakstenen muur met kalkstenen afdeksteen waarop smeedijzeren hekwerk. Schuin tegenover de westelijke toegang van de kerk wordt deze ommuring onderbroken door een toegangspartij met trappen tot het kerkhof, geflankeerd door twee vierkante pijlers in blauwe hardsteen.

  • BROUWERS J., 1985: Membruggen in opstand tegen de abdij van Hocht, in Wetenschappelijke tijdingen, 22.1, 5-12.
  • BROUWERS J., 1990: De tienden en het patronaatsrecht te Membruggen, in Limburg, 65-75.
  • GEUKENS B., 1976: Fotorepertorium KIK, Kanton Tongeren.
  • LENARTS M. 1992: Inventaris roerende en onroerende patrimonium (niet gepubliceerd).
  • SCHLUSMANS F. met medewerking van Vanthillo C. 1990: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kantons Riemst - Tongeren, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14N1, Brussel - Turnhout, 38-40.

Bron: Beschermingsdossier DL002044, Riemst: Sint-Hubertuskerk met kerkhofmuur (digitaal dossier).
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Plattelandskerkhof omheen de kerk met een collectie graftekens van de 16de tot de 20ste eeuw.

Historiek

Archiefdocumenten spreken over de aanwezigheid van een vervallen kerkhofmuur in 1666. Het kerkhof staat als een ommuurde vierkante site afgebeeld op de laat 18de-eeuwse Ferrariskaart. In 1870-1872 werd samen met de vergroting van de kerk ook een nieuwe kerkhofmuur opgetrokken. Deze muur met hekken en hekpijlers bleef tot vandaag bewaard.

Beschrijving

Het kerkhof, ten westen toegankelijk via een trappenpartij geflankeerd door twee vierkante pijlers in blauwe hardsteen is vandaag omringd door een bakstenen muur met kalkstenen afdeksteen waarop een smeedijzeren hekwerk. De draaiende hekkens zijn midden jaren 1990 verwijderd. Het kerkhof is vergroend en er zijn jong aangeplante bomen aanwezig.

Op het kerkhof bevinden zich naast enkele graftekens uit het midden van de 19de en begin 20ste eeuw voornamelijk naoorlogse graftekens die dateren van de jaren 1950 tot 1970. De gangbare types aan graftekens en materialen voor een plattelandskerkhof komen er voor: stèles, stèles met zerken, tombes, gietijzeren en houten grafkruisen, graftekens in hardsteen, composietsteen en graniet. Zowel het eclecticisme als de art deco en het modernisme zijn er vertegenwoordigd. Applicaties, grafonderdelen en grafgiften in porselein en metaal bleven bewaard.

Opmerkelijk zijn de natuurstenen grafkruisen uit de 16de tot 18de eeuw. Beide 16de-eeuwse graftekens zijn uitzonderlijk vroeg bewaarde graftypes.

Het op een punt uitlopend grafkruis Gallen heeft een graftekst in gotische letters. Volgens het archief J Nijssen luidt het grafschrift Hyer lyckt begraven Dries Gallen 1557.

Het grafkruis voor Cornelis Copis met de in gotische letters ingebeitelde graftekst Cornelis Copis A° 1533.

Grafkruis voor Arnold Thys met decoratief uitlopende armen. In de kop staat een in laagreliëf uitgevoerd IHS-monogram met drie kruisnagels, eronder staat de ingebeitelde graftekst Hier liet begraven den eerzamen Arnold Thys zone van Wynand en Marsa van Haren ionman aicd 64 iare gestorv 31 xber 1792 [of1722] RIP eindigend op een schedel met dijbeenderen.

Het gelobd grafkruis voor Jan Floren heeft onder de afbeelding van een gekruisigde christus de verweerde ingebeitelde graftekst Hier liggen begraeven den eersamen Ian Floren den welcken steerft A° 1663 den 15 may ende Margareta Poesen zyne huysvrouwe die welcke steerft A° 1634 den 3 8bris Bidt godt voor haere sielen.

Grafkruis voor Wylem Doinen met onder het IHS-monogram de graftekst Hier lyt begraven Wylem Doinen van Membreggren getrouwt met Maria Nooben soone van Jan Daenen en Catrina Loyen overleeden den 22 october 1777  Bidt Godt voor dezen sielle. Schedel met dijbeenderen in laagreliëf.

  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000. (1771-1778).
  • Archief J. NIJSSEN (bewaararchief Grafzerkje vzw), T08 Bilzen, Membruggen.
  • HAVERMANS A-M & VOETS A. 2022: Beheersplan Membruggen (Riemst) Sint-Hubertuskerk met kerkhofmuur (monument) Sint-Hubertuskerk: kerkhof (dorpsgezicht), Ekeren / Dworp, 60-72 en 106-123.
  • HAVERMANS A-M 2022: Lijst graftekens naar ligging met beschrijving en motivering waarde, Ekeren.
Auteurs: Mertens, Joeri
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Hubertus met kerkhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/36937 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.