De Sint-Annakerk, met romaanse toren uit de 11de eeuw, schip, zijbeuken en koor uit de 18de en begin 19de eeuw.
Historiek
De oudste stenen bouw van de kerk, namelijk de Romaanse oosttoren, gaat terug tot de 11de eeuw. Op de kaart in de Albums de Croÿ van Oud-Heverlee wordt de 16de-eeuwse toestand van de kerk getoond als een driebeukig gebouw met lagere zijbeuken zonder ingang in de vlakke westgevel. De oostelijke apsis (niet zichtbaar op de kaart) wordt in 1823, onder pastoor J. Van Den Bruel, afgebroken en vervangen door een nieuw koor in het westen. In 1758 wordt er een nieuw schip en hoge zijbeuken gebouwd onder een dak, waarbij de nieuwe zijbeuken de toren omarmen. Vermoedelijk was de toren oorspronkelijk een vrijstaande toren tussen schip en apsis.
Beschrijving
De Sint-Annakerk, met omgekeerde oriëntatie, is samengesteld uit drie beuken van vier traveeën op vierkante pijlers van bepleisterde baksteen. De donkere middenbeuk onder een breed zadeldak is op het gewelf (achter de orgelkast) gedateerd 1758. Het geheel is opgetrokken in classicistische stijl, ondanks het gekorniste hoofdgestel, verrijkt met cartouches en bloemmotieven, dat aan de barok herinnert.
De zijbeuken worden verlicht door vier vensters met zandstenen omlijsting uit de 18de eeuw in de muren van baksteen die misschien later verlengd werden ter omsluiting van de toren. Het hoog en lang koor is voorzien van arduinen vensters naar laat-18de-eeuwse wijze, herbouwd door pastoor J. Van Den Bruel in 1823 (gedenksteen aan de buitenkant van de apsis).
De romaanse toren van ruwe zandsteenblokken bevindt zich nu aan de voorgevelzijde, maar was oorspronkelijk opgetrokken op de koortravee; sporen van de koorarcade en van de balk (zie schuine verankering). De benedenverdieping werd gewijzigd bij het inwerken van een portaal en venster naar baroktraditie (eerste helft 18de eeuw).
Meubilair
- Verkleinde kopie van de kruisafneming van Rubens (koor)
- wit en goud beschilderde zijaltaren, rococo, uit de tweede helft van de 18de eeuw
- barokbiechtstoelen, vooral aan de zuidzijde, gedateerd 1660.
- Beschermd Van Peteghem orgel uit 1816.
Het orgel werd mogelijk gebouwd voor het seminarie te Mechelen (inscriptie in de kast: "Pierre Ch. Van Peteghem/ fecit septembre 1816"). Het orgel werd vermoedelijk in 1825 overgeplaatst naar de Sint-Annakerk in Oud-Heverlee. Het orgel is goed bewaard, slechts een register is verdwenen. De orgelkast is een vier voetkast in rococostijl. Het kistpedaal behoort tot de zeldzaamheden. Het klavier werd vervangen, de windkanalen zijn nog gedeeltelijk origineel. Het orgel werd in 2000 gerestaureerd.
- Onroerend Erfgoed Vlaams-Brabant, dossiernummer DB000560, Dorpskom, Spaans Dak en voormalige watermolen, Beschermingsdossier en verslag KCML, 1978-1979.
- Onroerend Erfgoed Vlaams-Brabant, dossiernummer DB000648, Orgel Sint-Annakerk, beschermingsdossier.
- DUVOSQUEL J.-M. (ed.) 1993: Het Hertogdom Aarschot onder Karel van Croÿ (1595-1612) (kadasters en gezichten) , Albums de Croÿ, Brussel, p. 240-241.
- FAUCONNIER A., ROOSE, P. 1977: Het historisch orgel in Vlaanderen : een inventaris van het orgelbezit per geografische eenheid, deel IIb, arrondissement Leuven, Brussel, p. 440-442.
- GENICOT L.F., VAN AERSCHOT S., DE CROMBRUGGHE A., SANSEN H. & VANHOVE J. 1971: Inventaris van het cultuurbezit in Vlaanderen, Architectuur, Provincie Brabant, Arrondissement Leuven, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen, 1, Luik, p. 764-765.
- KERREMANS P. 1986: Het landschap ten zuiden van Leuven, Het uitzicht van de dorpen Heverlee, Oud-Heverlee, Blanden en Haasrode in de 17de eeuw,, Onuitgegeven verhandeling tot het verkrijgen van de graad van licentiaat in de Geschiedenis aan de Katholieke Universiteit Leuven, Leuven, p.136-140.
- S.N. 2010: Open monumentendag Vlaanderen zondag 12-09-2010, Brochure Oud-Heverlee.
