Voormalig kasteel van Opdorp, heden MPI Capelderij en heemkundig museum.

Historiek

Oudste vermelding "van een opperhuys rondomme omwatert, een hof met schueren ende stallen ende duyfhuys" in de XX-penningcohier van Opdorp van 1572, toen in het bezit van Jan van Marselaer. Sanderus in zijn Flandria Illustrata van 1641 toont een voorstelling van het toenmalige kasteel met twee bouwlagen en zadeldak met getrapte dakkapellen en zijtrapgevels, volgens de tekst gebouwd door de heren van Marselaer. Ook het landboek van Opdorp van 1694 toont het kasteel binnen een dubbele omgrachting. Het was toen in het bezit van de familie van de Werve. In 1714 wordt het beschreven als: "behuysinge van plaisantie met schuere, stallinge, dreve lopende naar den driesch", een typisch buitenverblijf. In het cijnsboek van 1747 is het kasteel eigendom van de familie Puteanus en dit tot het einde van de 18de eeuw. Na verschillende verkopen komt het domein in 1824 in handen van burggraaf Desiré de Nieulant et de Pottelsberge die het oude kasteel vermoedelijk ook enkel als buitenverblijf gebruikte. Zijn zoon, burggraaf Desiré Constant die hem sinds 1851 opvolgde zal zich permanent in Opdorp vestigen. Van 1852 tot 1863 was hij burgemeester van het dorp. In 1853 liet hij plannen opmaken door de Gentse architect Louis Minard voor het: "aen en opbouwen van een derde verdieping, keukens, serre aan het kasteel gestaan en geleghen te Opdorp". Deze toestand is opgetekend op de Poppkaart (circa 1860) waaruit blijkt dat het oude kasteel met dubbele omgrachting nog steeds bestond. Volgens het kadasterarchief werd dit kasteel opnieuw uitgebreid in 1863 (opgetekend in 1865) met twee in U-vorm aangebouwde vleugels en werd de omgrachting vooraan gedempt en achter het kasteel omgevormd tot een slingervijver. De "broeikassen" en paardenstallen werden gedeeltelijk gereconstrueerd in 1870 en een ijskelder werd aangelegd in de noordwesthoek van het domein in 1881. Steeds volgens het kadasterarchief liet burggraaf Francis-Henri-Desiré de Nieulant et de Pottelsberge in 1887 het oude kasteel volledig slopen en ongeveer op dezelfde plaats een volledig nieuw kasteel optrekken. Dit is het nog bestaande kasteel met in de linker zijgevel nog een gevelsteen met wapenschild van de familie de Nieulant en de Pottelsberge en banderol met spreuk: "Marte et arte Nieulant".

In 1923 wordt het kasteel, na 100 jaar door de familie de Nieulant, verkocht. De nieuwe eigenaar "l'abbé Poullet" verplaatste de toegang tot het domein dichter bij de dries en liet het huidige platte dak aanbrengen na een hevige brand in 1924. Tussen 1927 en 1948 hadden nog verschillende verkopen plaats en kende het kasteeldomein divers bestemmingen, onder meer als bakkerij en kippenkwekerij. In 1948 wordt de Congregatie van priesters van het Heilig Hart eigenaar en krijgt het domein zijn huidige bestemming, eerst onder de benaming "Jongenstehuis Prins Albert" en sinds 1977 "MPI – Capelderij" met aanpassing van het kasteel, de bijgebouwen en oprichting van nieuwe klaslokalen en paviljoenen.

Beschrijving

Huidig kasteeldomein met deels behouden landschapspark met vijver en ijzeren boogbrugje, gelegen ten noorden van de Dries tussen de Vekenstraat en Damstraat, met ijzeren toegangshek aan gemetste pijlers aan het begin van de Vekenstraat. Behouden kasteel en vroegere paardenstallen en koetshuizen, ingeplant op hun oorspronkelijke locatie respectievelijk in het westen en het noorden van het domein.

Kasteel op rechthoekige plattegrond met hoofdvolume van zeven traveeën en drie bouwlagen, oorspronkelijk onder mansardedak, heden plat dak, geflankeerd door twee verspringende zijvleugels van één travee en twee bouwlagen onder plat dak, aan de voorzijde verbonden door een overdekte galerij. Eclectisch gebouw opgetrokken uit baksteen met verwerking van witte steen voor speklagen, hoekkettingen en vensteromlijstingen op een hoge hardstenen plint. Licht gemarkeerde middentravee met bekronend driehoekig fronton en uitgebouwd portaal geflankeerd door zandstenen halfzuilen en bekronend gesmeed ijzeren balkonhek met heraldische kroon en twee zittende leeuwen op de hoekpostamenten. Getoogde deur (nieuwe schrijnwerk) voorafgegaan door een arduinen trap met vier treden. Nieuwe ramen in galerij links en rechts. Getoogde bovenvensters met sluitsteen, nieuw bruin schrijnwerk en arduinen cordons. Zijvleugels van één brede travee met gelijkaardige vensters in voor-, zij- en achtergevels. Linker zijgevel met gemarkeerde schouwen, onder meer met ingewerkte gedenksteen met wapenschilden. Achtergevel met gemarkeerd uitspringend trappenhuis met afgeschuinde hoeken, talrijke speklagen en bekronende balustrade met ijzeren hekken en bolornamenten. Interieur grotendeels aangepast na 1948. Bewaarde monumentale trap met ijzeren leuning en glasraam met pauwmotief, gesigneerd "Luk Hoste" onder de trap.

Ten noorden, voormalige paardenstallen en koetshuis, van vijf traveeën onder leien mansardedak met dakvensters, geflankeerd door iets lagere zijtraveeën onder schilddak. Opgetrokken uit baksteen op breukstenen plint en gemarkeerd door brede steekboogpoorten, nu deels gedicht. Tegeltableaus op de fries tussen de dakvensters.