Noordschote is een dorp met 364 inwoners (2002) en een oppervlakte van 1055 ha.

Aanvankelijk fusioneert Noordschote in de jaren 1970 met Reninge. Reninge fusioneert ingevolge het K.B. van 17 september 1975 en de wet van 30 december 1975 met Lo tot de fusiegemeente Lo-Reninge. Noordschote is gelegen in de provincie West-Vlaanderen binnen de driehoek Diksmuide-Ieper-Poperinge, met ten noorden en ten westen Reninge (Lo-Reninge), ten oosten Merkem (Houthulst), ten zuidoosten Bikschote (Langemark-Poelkapelle) en ten zuiden Zuidschote (Ieper).

Landbouw- en woongebied, geen industrieterreinen op grondgebied Noordschote. Overwegend zandleemgronden. In het oosten van Noordschote, tussen het kanaal Ieper-IJzer en de Martjevaart (grens met Merkem) ligt het poldergebied zogenaamd “Poesel(e)” (zie Westpoeselstraat, Oostpoeselstraat). Op het primitief percelenplan (circa 1835) is de Sectie B aangeduid als "du Poesel". Het Noordschotebroek, ten westen van het kanaal, sluit aan bij de Reningse Broeken.

De verkeersweg Oostvleteren/ Reninge/ Noordschote/ Merkem loopt dwars door Noordschote (steenweg Reninge-Noordschote, Noordschoteplein). Het gedeelte tussen Reninge en Noordschote wordt slechts aangelegd in de jaren 1870.

Het kanaal Ieper-IJzer of de Ieperlee vormt ten noorden de oostelijke grens van Noordschote tot aan de Drie Grachten, en doorsnijdt vandaar Noordschote in noord-zuidrichting. De Ieperleebeek loopt ten westen nagenoeg evenwijdig met het kanaal Ieper-IJzer en mondt uit in dit kanaal ter hoogte van de Drie Grachten. De Kemmelbeek vormt de westelijke grens van Noordschote en mondt in de IJzer uit op het grondgebied van Reninge. De Martjevaart vormt de oostelijke grens van Noordschote en mondt ter hoogte van de Drie Grachten uit in het kanaal Ieper-IJzer. Voorts een aantal kleinere waterlopen, onder meer de Molenwaterloop, de Lobeek, de Marelputbeek en de Westbeek.

De benaming Noordschote zou etymologisch afgeleid zijn van (Noord-)Schote, waarbij Schote zou verwijzen naar een besloten ruimte omringd door sloten of kanalen. Volgens een andere verklaring zou het gebied met de dorpen Noordschote en Zuidschote oorspronkelijk met de algemene naam ‘Schoten’ zijn aangeduid, wat dan afgeleid zou zijn van het Germaanse ‘Skauta’ met de betekenis van beboste hoek, hoger gelegen land, uitspringend in een moerassig terrein (zie de noordelijk gelegen Broeken).

Noordschote behoorde tot aan de Franse Revolutie tot de "Generaliteit van de Acht Parochies", een administratief onderdeel van de kasselrij Veurne-Ambacht. Kerkelijk behoorde Noordschote tot 1559 tot het bisdom Terwaan; van 1559 tot 1801 tot het bisdom Ieper; van 1801 tot 1834 tot het bisdom Gent en sedert 1834 tot het bisdom Brugge.

12de eeuw

1146: het gebied wordt voor de eerste maal vermeld als “Villa de Scotis”, inclusief het naburige Zuidschote nu behorend tot de fusiegemeente Ieper. In een keure schenkt Filips van den Elzas het gebied aan de abdij van Mesen.

1180: tweede keure van Filips van den Elzas waarin de rechten en de tienden van de abdij van Mesen op het gebied ‘Scotis’ nogmaals worden bekrachtigd en uitgebreid.

15de eeuw

1498: de (gotische) kerk wordt gebouwd. Deze zal tijdens de Eerste Wereldoorlog vernietigd worden.

16de eeuw

Noordschote heeft veel te lijden onder de godsdiensttroebelen.

4 juni 1579: de protestantse hoogbaljuw van Ieper stuurt zijn wraakzuchtige geloofsgenoten naar de abdij van Eversam (Hoogstade), waarbij ze de kerk en de abdij in brand steken. Daarop trekt de groep naar Noordschote waar ze de kerk, de pastorie en de kleine dorpskom verwoesten.

17de eeuw

Noordschote lijdt onder de Spaans-Franse oorlogen in de tweede helft van de 17de eeuw.

1668: als onderdeel van de kasselrij Veurne-Ambacht behoort Noordschote sedert de Vrede van Aken (1668) tot Frankrijk.

1697: volgens de volkstellingen uitgevoerd door de Franse bewindvoerders telt Noordschote 500 inwoners.

1699: er worden grote verbouwingswerken uitgevoerd aan de kerk.

18de eeuw

1713: met de Vrede van Utrecht, maakt Noordschote deel uit van de Oostenrijkse Nederlanden.

1770-1778: op de Ferrariskaart is de huidige structuur van Noordschote reeds aangegeven als een straatdorp langs de huidige Middelstraat. Het gebied wordt van noord naar zuid doorsneden door vrij rechte straten (zie de huidige Noordweststraat, Middelstraat, Noordooststraat, de West- en de Oostpoeselstraat).

20ste eeuw

Aan het begin van de 20ste eeuw vinden enkele belangrijke saneringswerken plaats. In 1900 wordt riolering aangelegd. In 1901 wordt de weg Noordschote-Zuidschote aangelegd, of waarschijnlijker versteend. In 1902 wordt de buurtspoorweg Diksmuide-Poperinge ingehuldigd.

Eerste Wereldoorlog

1914: na de val van Antwerpen trekt het Belgische leger zich terug achter de IJzer en de Ieperlee (oktober 1914), waar de frontlijn zich na de Slag aan de IJzer (18-31 oktober) stabiliseert. De strategische waarde van de brug van de Drie Grachten over de Ieperlee op de grens van Noordschote en Merkem (Houthulst) was enorm. Viel de brug in handen van de vijand dan kon deze ongehinderd doorstoten in het onbezette gebied. De brug werd verdedigd door Belgische troepen, hierin gesteund door het Noord-Franse Eerste Regiment Zouaven.

De heldenmoed van de 'onbekende Zouaaf' is legendarisch: de Duitsers vielen aan met als schild een groep krijgsgevangenen, waarbij één krijgsgevangene tegen zijn makkers riep dat ze niet moesten aarzelen om te schieten, waardoor de aanval van de Duitsers kon worden afgewend, maar ook de krijgsgevangen sneuvelden. In de muur van de herberg aan de Drie Grachten nummer 1 werd een gedenkplaat aangebracht: “HULDE AAN DE ONBEKENDE ZOUAAF VAN HET 1STE REGIMENT" (zie infra Drie Grachten nummer1).

Begin de jaren 1920 werden zogenaamde demarcatiepalen opgericht door de Touring-Club, gesteund door openbare besturen, instellingen, lokale verenigingen en enkele privé-personen. Bedoeling was om de verste Duitse opmars tijdens de oorlog te markeren. Bewaarde paal aan Drie Grachten zie infra.

1915: de Duitsers nemen toch de Drie Grachten in, maar dit heeft geen wezenlijke doorbraak tot gevolg. Bij het Belgisch offensief van 1917 wordt dit strategische punt herveroverd.

Het dorp Noordschote ligt dicht bij de gestabiliseerde frontlinie, waardoor het volledig verwoest wordt. Het gemeente-archief gaat in de vlammen op.

Wederopbouw in de jaren 1920

Na de Eerste Wereldoorlog moet het hele dorp heropgebouwd worden. Blijkens de inventaris van het Archief der Verwoeste Gewesten is hierbij voornamelijk de Izegemse architect K. Laloo (school en pastorie, woonhuizen van het weldadigheidsbureel) betrokken. In 1923 wordt de Sint–Barnabaskerk heropgebouwd, dit is een samenwerking van de Izegemse architecten A. De Bondt en K. Laloo.

1936: oprichting electrische centrale onder de naam ‘Belgische Maatschappy voor Electrische Uitbatingen’ langs het kanaal Ieper-IJzer (Ieperleestraat zonder nummer)

BOUWKUNDIG ERFGOED

Noordschote is een landelijk dorp met een langgestrekte dorpskern aan het Noordschoteplein. De dorpskern wordt getypeerd door de kerk toegewijd aan Sint-Barnabas (zie Noordschoteplein zonder nummer) en het bewaard omringend kerkhof.

Het bouwkundig erfgoed wordt getypeerd door de wederopbouwarchitectuur, zowel wat betreft het kerkgebouw, de burgerhuizen als de hoevebouw. De gaafst bewaarde wederopbouwhoeve met inslag van de traditionele streekgebonden baksteenarchitectuur (aandaken met vlechtingen, steunberen enzomeer) is gelegen ten oosten van de kerk (zie Noordschoteplein 13). Heel typisch voor het landelijk gebied van Noordschote zijn de witgeschilderde en gecementeerde ommegangkapellen toegewijd aan de zeven smarten van Maria.