Belangrijkste dorpsstraat en uitvalsweg lopende van de Avelgemstraat naar Deerlijk. Gebogen tracé met licht hellend verloop. Maakt deel uit van het historische stratenpatroon zie Ferrariskaart (1770-1778) en het landboek van Zwevegem (circa 1790): geconcentreerde bebouwing in de dorpskern, daarna beperkte verspreide bebouwing. Vanaf de tweede helft van de 19de eeuw toenemende rijbebouwing tot het station zie M.C.I.-kaart (1862, herzien in 1883 en 1910). Tot 1960 doorkruiste de spoorweg van lijn 83, Kortrijk-Avelgem-Ronse (1869) de straat en was het station hier gevestigd, nu rest enkel het goederenstation. Het spoorwegtracé is vandaag een fietspad. Voorheen ter hoogte van de kerk Plaats genaamd en ter hoogte van het station Stationstraat. Halverwege de straat brug over het kanaal Bossuit-Kortrijk (1858-1860). Tot het midden van de 20ste eeuw werd het straatbeeld voornamelijk bepaald door bepleisterde en/of witgeschilderde lijstgevels van twee bouwlagen zie oude prentbriefkaarten.
De bebouwing klimt op tot de 19de eeuw, maar de meeste woningen dateren uit de eerste helft van de 20ste eeuw. In het begin van de straat veel nieuwbouw, daarnaast ook tal van vernieuwde parementen. Hoofdstraat met overwegend commerciële functie: handelswoningen, herbergen en buurtwinkels. Ook woonfunctie met grote sociale verscheidenheid: herenhuizen, burger- en arbeiderswoningen. Tevens verschillende openbare gebouwen onder meer vestigingsplaats rustoord Sint-Amand en het gemeentehuis. Het oorspronkelijke klooster met bejaardentehuis werd opgericht in 1873-1874. De neogotische gebouwen, met onder meer kapel naar ontwerp van J.B. (de) Béthune, werden afgebroken in 1993 en vervangen door nieuwbouw. Vroeger ook veel industrie met onder meer weverij La Flandre (zie nummer 240) en de weverij Ets. Gustave Nottebaert. Nummers 273-273 A, woonhuis met bijhorend werkhuis uit de jaren 1930 met opvallende versneden puntgevel geritmeerd door pilasters bekroond door arduinen topstuk. Ook enkele brouwerijen: tot circa1932 Brouwerij Bafcop, tot circa 1920 brouwerij Mostaert en van 1875 tot circa 1930 Brouwerij Depaepe.
Basisbebouwing: breedhuizen met variërende gevelbreedte en twee bouwlagen onder pannen zadeldaken,-onder meer geknikt- maar ook platte daken. Rijbebouwing in de periferie overgaand in lintbebouwing. Tal van enkelhuizen van circa 1900 van twee à drie traveeën en twee bouwlagen met eenvoudige bakstenen lijstgevel vaak verfraaid door het gebruik van arduin en friezen onder meer nummers 170, 172, 173, 175, 177 en 210 met ijzeren I-balk , 204, 208, 212, 251 verfraaid door gele sierbaksteen, 255 met muizentandries, 269 langgestrekte lijstgevel met horizontaliserende druiplijstjes, 341-343 diephuizen met puntgevel. Eind 19de-eeuwse bakstenen lijstgevels vaak met aangepast parement en vernieuwd schrijnwerk: nummers 37-39, 95, 128, 158. Nummer 176 opvallende hoger opgetrokken middentravee. Nummer 271, café "De Rembrandt", met houten pui. Nummers 201-205, eenheidsbebouwing met fraai uitgewerkte parementen door onder meer gebruik van gele sierbaksteen en fries met uitgelengd dropmotief (nummer 203 met vernieuwd parement). Ook verscheidene bepleisterde gevels onder meer nummers 13, 23, 31, 105 met centraal muurnisje, 167, 169 en 171 met muizentandfries, 213-213 A, met schijnvoegen, 249 met gecementeerde lijstgevel, 363.
Daarnaast ook woningen uit het interbellum met onder meer typerende erkers op de bovenverdieping: nummer 45 met later bepleisterde gevel, afgeronde erker en geprofileerd portaal; nummer 54, nummer 153 voormalige herberg met typerende afgeronde pilaster op de bovenverdieping, nummer 166 getypeerd door het gebruik van granito, nummer 187. Nummers 50, 52 A, 52 B en 54, opvallend modernistisch hoekpand heden bepleisterd en met nieuw schrijnwerk. Nummer 180 met afgeschuinde hoektravee en behouden pui. Nummers 288-290, met borstwering in omgekeerde ziggurat.
Naar het straateinde toe ook arbeidershuizen van één bouwlaag onder meer nummers 322-356 afgelijnd door friesje en met grotendeels aangepaste muuropeningen.
Ook enkele typische woningen uit de jaren 1950 onder meer nummer 194 van 1953 gesigneerd M. VANHOENACKER ARCHITECT ZWEVEGEM.
- Gemeentearchief Zwevegem, bouwaanvragen 954.
- Rijksarchief Kortrijk, Gemeentearchief Zwevegem, nr. 626, Landboek van Zwevegem, ca. 1790, opgemaakt door E. Vandevenne.
- BATAILLE J., Groot-Zwevegem in oude foto's, deel 2: Van Sweveghem naar Zwevegem, Eeklo, 1995, p. 11.
- S.N., Oud Sweveghem, Zwevegem, 1977, afb. 28, 32.
Bron : De Gunsch A. & De Leeuw S. met medewerking van Callens T. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Zwevegem, Deelgemeenten Zwevegem, Heestert, Moen, Otegem en Sint-Denijs, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL26, (onuitgegeven werkdocumenten).
Auteurs :
De Gunsch, Ann, De Leeuw, Sofie
Datum : 2006
