Gelegen langs de Diksmuidseweg (N369), ter hoogte van de Grenadiersstraat, vlakbij de brug van Steenstrate en de grens met de gemeente Langemark-Poelkapelle, op ongeveer één kilometer ten noordoosten van Zuidschote.

Historische beschrijving

Het 'Verzoeningskruis' vervangt het voormalige Franse gedenkteken voor de slachtoffers van de eerste gasaanval en de gesneuvelden van het 418de infanterieregiment, ontworpen door Maxime Real del Sarte (architect Robert Bourin). Dit gedenkteken stelde een soldaat voor, die staande voor een kruis, getroffen wordt door het gas, met de beide handen naar de keel grijpt, terwijl twee andere soldaten reeds dodelijk getroffen zijn. Dit gedenkteken werd onthuld op 28 april 1929 in aanwezigheid van koning Albert. Er werden toespraken gehouden door onder meer de Franse generaal Gouraud en minister Ch. de Broqueville. Er zouden zo'n 8.000 toeschouwers bij de inhuldiging aanwezig geweest zijn.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het gedenkteken door de Duitsers te realistisch bevonden en opgeblazen op 8 mei 1941 (op het gedenkteken staat 1942 vermeld, maar dit zou foutief zijn). Buurtbewoners plaatsten een tijdje later heimelijk 's nachts een houten kruis, dat de Duitsers nu wel met rust lieten.

In 1954 werd het 'Comité d'Entente de la Croix de Steenstraete' onder impuls van kanunnik E. Lancrenon van de Notre-Dame te Parijs opgericht. In plaats van het vroegere gedenkteken zou een verzoeningskruis opgericht worden, die in het teken zou staan van een Frans-Belgisch-Duitse verzoening. Dit voorstel veroorzaakte bij verschillende partijen heel wat commotie. Oud-strijders, die de gasaanval en de daaropvolgende gevechten bij Steenstrate meegemaakt hadden (velen van hen leden voor de rest van hun leven onder de gevolgen ervan) konden de verzoeningsgedachte niet aanvaarden. Zowel Belgische als Franse eenheden protesteerden formeel tegen het initiatief. Duitse reacties op de verzoeningspoging waren daarentegen heel positief. Uiteindelijk kon Lancrenon zijn wil doorzetten: pas in 1960 werd gestart met de oprichting van het huidige gedenkteken, dat enkel door Belgische en Franse instanties werd gefinancierd.

Het ontwerp was van de architect Paul Tournon, ‘hoofd van de Burgerlijke Gebouwen en Nationale Paleizen’. Zijn ontwerp stelde een kruis van 15 meter hoog voor dat "étendra ses bras sur la plaine de Flandre en signe de réconciliation et de Paix dans le monde… en le plus beau matériel de l’industrie moderne, auquel les intempéries ne pourront enlever le rayonnement et l'éclat… Toute nue sur une butte de terre, entourée de blocs de granit non dégrossis, pour garder au monument son caractère de rudesse et d’austérité". De inhuldiging vond plaats op 25 juni 1961.

De teksten op het gedenkteken verwijzen naar de Belgische en Franse eenheden die tijdens en na de Duitse gasaanval van 22 april 1915 het gehucht Steenstrate verdedigden. Het Franse 418de Infanterieregiment (153ste Infanteriedivisie), waarvoor het gedenkteken in 1929 oorspronkelijk was opgericht, was na de gasaanval ter hulp geroepen om de geslagen bres bij Steenstrate te dichten. Dit regiment, samengesteld uit veel jonge soldaten, verloor tijdens deze gevechten heel veel manschappen.

Beschrijving

Een reusachtig platform met drie treden, gedeeltelijk bedekt met hardstenen platen en gedeeltelijk met kiezel, is begrensd door twaalf rechtopstaande stèles. Op dit platform is een ronde grasheuvel aangelegd, afgezet met rechtopstaande muurplaten uit hardsteen, vooraan met een brede rechthoekige gedenkmuur. Op de grasheuvel staat een hoog kruis uit aluminium op een hardstenen voetstuk.

Op de rechthoekige gedenkmuur (teksten in vlakreliëf): links 'Het monument door het 418de regiment der Franse infanterie in 1929 opgericht om de eerste slachtoffers van de op 22 april 1915 gebruikte Duitse stikgassen te gedenken werd in 1942 door de Duitsers vernield', 'De Franse en Belgische oud-strijders hebben het door dit kruis vervangen in een gemeenschappelijke wil tot vrede en verzoening in de wereld'; in het midden in een nis een bronzen olielamp met als opschrift 'Fraternitatis Lumen', hieronder op de hardsteen staat 'Lampe de la Fraternité'; rechts 'Erigé en 1929 sur l'initiative du 418ème régiment d'infanterie française'. 'Le monument aux premières victimes des gaz asphyxiants lancés par les Allemands le 22 avril 1915 a été détruit par eux en 1942', 'Les anciens combattants belges et français ont en sa place dressé cette croix avec une volonté commune de réconciliation et de paix dans le monde'. Op de rotonde (uitgehouwen letters): op de rechterkant '135ème 268ème 290ème 418ème régiments d'infanterie' - '1er mixte - génie et artillerie des 45ème 153ème D.I. et 87ème D.I.T.' - '2ème 4ème bataillons de chasseurs à pied' - '2ème bis 3ème bis 4ème 7ème 9ème Zouaves - 1er 3ème bataillons d'infanterie légère d'Afrique' - '73ème 74ème 76ème 79ème 80ème 101ème 102ème régiments d'infanterie territoriale' - '1er tirailleurs algériens'; op de linkerkant 'Grenadiers regiment 1ste en 2de karabiniers regimenten 3de en 4de linieregimenten - genie en artillerie der 1ste en 6de D.L.A. - zware leger artillerie', 'Grenadiers - 1er et 2ème carabiniers - 3ème de ligne - 4ème de ligne - génie et artillerie des 1ère et 6ème Divisions - artillerie lourde de l'armée'; op de achterkant 'Emmanuel Lancrenon chanoine honoraire de Notre Dame de Paris à conçu ce monument et préparé sa réalisation avec les architectes Paul Tournon membre de l'Institut et de l'Académie royale de Belgioue (sic) Pierre Devillers et les entreprises Delhem - Cappeliez - Hénaut. La Brugeoise et Nivelles . Ugine Gueugnon'.

Hoogte 2186 centimeter x Breedte 2500 centimeter x Diepte 2400 centimeter.