Historiek

Georiënteerde neoromaanse kruisbasiliek van 1927-1931 naar ontwerp van de architect Jos. Evrard. Parochie erkend bij Koninklijk Besluit van 6 december 1909. Plannen voor de definitieve kerk goedgekeurd in 1912. Gewijzigd en versoberd plan aanbesteed op 14 februari 1927 (eerste gedeelte namelijk achterste deel van de kerk, sacristie en bijgebouwen). Werken gestart op 27 juni 1927, eerstesteenlegging op 16 oktober 1927, voltooiing 14 augustus 1928. Noodkerk gesloopt in augustus 1928 en aanbesteding voorste gedeelte (vijf traveeën en voorgevel) op 20 april 1929. Werken gestart op 7 juni 1929, voltooid op 18 februari 1931. Uitvoerder van de bouwwerken was de aannemer Gebroeders Verstraete uit Wilrijk. In gebruik genomen op 25 december 1930. Plaatsen koorvenster en verlagen dak doopkapel in 1936-1937. Herstel oorlogsschade in 1944-1947 en 1956. Herstel glasramen in 1951 namelijk plaatsen koorramen naar ontwerp van Marc De Groot.

Jos. Evrard, die actief was van kort vóór 1900 tot eind jaren 1940, maakte naam met een behoudende architectuur. Vóór de Heilige-Geestkerk bracht hij in 1910-1913 de neogotische Sint-Lambertuskerk tot stand op de hoek van de Lange Lobroekstraat en de Twee Netenstraat. Zijn oeuvre uit het interbellum omvat vooral burgerhuizen in beaux-artsstijl en traditionalistische wederopbouwpanden.

Architectuur

De plattegrond omvat de ingangstravee met portaal, de huidige doopkapel, ten noorden de vierkante toren en ten zuiden een kleine bergplaats. Driebeukig schip van acht traveeën, koor met drie traveeën en vijfzijdige sluiting, geflankeerd door zijkoren van twee traveeën met vlakke sluiting. Vierkante doopkapel in noordelijke hoek en in zuidelijke hoek nagenoeg T-vormig aanbouwsel waarin de sacristie en magazijnen.

Bakstenen gebouw met schaars gebruik van hardsteen; leien zadel- en lessenaarsdaken, aanbouwsels onder zadel- en platte daken. Voorgevel met centrale schoudergevel geflankeerd door rond traptorentje in zuidelijke hoek, noordelijke hoek met vierkante toren van vier geledingen onder vierzijdige spits (leien). Eenvoudige steunberen, lisenen en boogfriezen. Rondboogvensters en -galmgaten. Rondboogportalen, timpanen met halfverheven beeldhouwwerk van 1951-1955 en 1956 door Bruno Gerrits, met voorsteling van de Annunciatie, de Goede Herder, de Heilige Geest en Pinksteren. Zijbeuken en koor met rondboogvensters, lichtbeuk met rondbogige drielichten. Aanbouwsels met gedrukt rondbogige en rechthoekige muuropeningen.

Interieur

Grijs en beige geschilderd interieur met lambriseringen en vloer in meerkleurig marmer; gepolychromeerde ribben, kapitelen en gewelfkappen. Rondbogige scheibogen op zuilen met sokkels en bladwerkkapitelen. Bakstenen kruisribgewelven en rondbogige gordelbogen op op bewerkte consoles met Eucharistische symbolen, en lisenen. Koor met stergewelf op schalken.

Mobilair

Marmeren altaren, communiebank, ambo, preekstoel en vier biechtstoelen naar ontwerp van Jos. Evrard van 1933 en 1935. Hoogaltaar onder een monumentaal ciborium van koper of messing; zij-altaren met marmeren Christus- en Madonnabeeld. Vergulde Christus aan het Kruis opgehangen in de scheiboog van het koor; marmeren kruiswegstaties door Bruno Gerrits in de zuidelijke zijbeuk. Doopkapel met marmeren doopvont en smeedijzeren hek. Muurschilderingen op doek voorstellende Strijdende en Zegevierende Kerk en de Zeven Gaven van de Heilige Geest, door W. Aerts van 1935 en 1938-1948 in het koor en de zijkapellen. Muurschilderingen Maria Boodschap en 26 Heiligen op de pijlers van de zijbeuken door Julien Creytens; elf medaillons met Heilige Geest en Heiligen in de scheiboog van het koor. Glas-in-loodramen in het koor voorstellende de Zeven Sacramenten door Marc de Groot van 1947; glas-in-loodramen in de voorgevel voorstellende Sint-Cecilia door Eugeen Yoors van 1936 en de Heilige Drievuldigheid door Marc De Groot van 1947; glas-in-loodramen in de zijbeuk voorstellende Onze-Lieve-Vrouw Onbevlekt Ontvangen, Paus Pius IX, Sint-Gertrudis en Sint-Lutgardis naar kartons van Julien Creytens van 1939.