Vrijstaande, halfondergrondse versterkte post in een weide nabij de boerderij op adres Oude Zeedijk 11. De constructie ligt ten zuidoosten van het dorpscentrum van Oudekapelle en ten westen van de Duikervaart. De versterkte post ligt ongeveer 200 meter ten zuiden van de bewaarde mitrailleurpost bij de voormalige pastorij. In de weide rondom de versterkte post zijn talrijke bakstenen en betonnen restanten te vinden.

Historische achtergrond

Belgische versterkte militaire post nabij hoeve Oude Zeedijk 11.

Eens de bewegingsoorlog tot een stilstand gekomen is aan de IJzer in het najaar van 1914 bouwt het Belgische leger talrijke verdedigingswerken uit in het vlakke hinterland. Er ontstaat een netwerk aan verdedigingsstellingen met loopgraven en verbindingsgangen, dat naarmate de oorlog vordert steeds fijnmaziger wordt. Graven is in het waterrijke polderlandschap nagenoeg onmogelijk, waardoor de verdedigingswerken opgebouwd dienen te worden. De weinige aanwezige gebouwen worden, daar waar mogelijk, in dit verdedigingsnetwerk ingeschakeld en versterkt tot hoofdkwartier, commandopost, point d’appui (steunpunt), redoute (schans), enz. Talrijke bakstenen of betonnen militaire constructies, vaak als abris aangeduid, worden in of tussen deze verdedigingslijnen of versterkte sites opgetrokken, ten behoeve van de infanterie, artillerie, genie of andere diensten. Deze militaire verdedigingswerken zijn bereikbaar dankzij de aanleg van bijkomende colonnewegen, pistes, smalsporen, enz.

Het militaire verdedigingsnetwerk is voortdurend in evolutie: terwijl de verdedigingswerken steeds opnieuw dienen hersteld te worden, worden ook onafgebroken nieuwe verdedigingswerken opgetrokken en krijgen verdedigingslijnen andere benamingen of strategische functies toegedicht (bv. redoutes worden points d’appui of omgekeerd).

Gaandeweg kunnen aan het Belgische front ten noorden en ten westen van Diksmuide twee grote verdedigingslinies onderscheiden worden, elk bestaande uit meerdere verdedigingslijnen. De eerste verdedigingslinie omvat de eigenlijke frontlinie, met de voorposten in de geïnundeerde IJzervlakte en de eigenlijke eerste verdedigingslijn langsheen de voormalige spoorwegbedding Nieuwpoort – Diksmuide, tot iets ten noordwesten van de beruchte Dodengang. Vanaf hier loopt de Belgische eerste lijn tot aan Fort Knokke min of meer langs de westelijke oever van de IJzer. Parallel met deze frontlinie worden andere verdedigingslijnen uitgebouwd, met de zgn. 3me Ligne d’Armée (de legerstelling) als meest westelijke verdedigingslijn, min of meer lopende langs de Koolhofvaart en de Oude A-Vaart, tot net ten oosten van Lampernisse naar Nieuwkapelle en verder.

De tweede, meest westelijke verdedigingslinie loopt grosso modo van Oostduinkerke over Veurne, langs het Lokanaal tot Pollinkhove.

De versterkte post behoort tot de boerderij, die op Belgische militaire kaarten wordt aangeduid met Ferme Boussemaere. De gebouwen van deze hoeve worden samen met de hoevegebouwen van Ferme du Bourgmestre (aan de overzijde van de straat) ingeschakeld in het Point d’Appui du Bourgmestre. Dit steunpunt maakt deel uit van de 3me Ligne Ter.

De 3me Ligne Ter komt van boven Oostkerke, buigt vervolgens af tot net achter de Grote Beverdijkvaart om vervolgens aan het kruispunt van de Oude Zeedijk en de Grote Beverdijkvaart af te draaien naar het centrum van Oudekapelle. Vervolgens loopt deze verdedigingslijn naar de IJzer, richting kilometerpaal 23 (bij Villa Marietta).

De 3me Ligne Ter bestaat uit een aaneenschakeling van steunpunten, die via loopgraven met elkaar verbonden worden. Net ten noorden van Point d’Appui du Bourgmestre ligt het steunpunt rond het dorpscentrum van Oudekapelle, waarvan een mitrailleurspost bewaard gebleven is (op nauwelijks 200 meter ten noorden van onderhavige constructie bij Ferme Boussemaere). Via de Tranchée d’Albertville wordt het Point d’Appui du Bourgmestre verbonden met het iets meer zuidelijk gelegen Point d’Appui de Waterhof (huidige Oude Zeedijk 9).

De bestanddelen van hoeve Boussemaere zijn U-vormig opgesteld. Een bestaand bakstenen, nu halfondergronds onderdeel ervan is met beton versterkt tot een stevige militaire post. Een groot voordeel van een dergelijke ingebouwde versterking is dat de versterkte post nauwelijks zichtbaar is voor de vijand.

Wat de exacte functie is van deze versterkte post, kan niet met zekerheid achterhaald worden. In de omgeving van dit steunpunt en het meer zuidelijk gelegen steunpunt Waterhof worden (zeker in 1918) onder meer compagnies op piket ondergebracht. Op piket betekent dat de manschappen beschikbaar moeten zijn voor het uitvoeren van allerhande werken. Een compagnie bij de Belgische infanterie bestaat in ’14-’18 in principe uit 150 à 200 man, verdeeld over drie pelotons. Bij Ferme Boussemaere is ook de commandopost voor de bevelhebber van deze compagnie, evenals een commandopost voor de bevelhebber van één peloton ingericht. Mogelijk fungeert het versterkte gebouw als commandopost voor deze eenheden op piket. Andere mogelijkheid is dat de versterking bedoeld is als opslagplaats voor munitie, want plannen geven aan dat bij de boerderij Boussemaere, althans zeker in 1918, opslagplaatsen voor munitie ingericht zijn.

Beschrijving

Vrijstaande, halfondergrondse versterkte constructie met rechthoekig grondplan. Het dak is nagenoeg vlak. Het gaat om een betonnen constructie, die in een bestaand bakstenen gebouw is opgetrokken. Hiervan getuigen de talrijke fragmenten en sporen van bakstenen muren en muurpijlers aan de buitenzijde. Het oppervlak van de buitenmuren is vaak grillig. In de zuidoostelijke en noordwestelijke muren zijn aan de bovenzijde op regelmatige basis ronde openingen te zien.

Er zit een toegang in de zuidoostelijke respectievelijk zuidwestelijke zijde. Binnenin is het beton gegoten tegen een houten beplanking. Het plafond is verstevigd met ijzeren profielen. In de noordoostelijke en zuidwestelijke binnenmuren zitten tegen het plafond op regelmatige basis rechthoekige uitsparingen voor het plaatsen van houten balken (zie plafond). Er is nog een zeldzame restant van een houten balk terug te vinden. Tegen de noordoostelijke hoek zit op ongeveer één meter hoogte (binnenzijde) een opening die schuin loopt.

• KONINKLIJK LEGERMUSEUM, Collectie luchtfoto’s Eerste Wereldoorlog, Oudecappelle, 4/6/1917.
• KONINKLIJK LEGERMUSEUM, Collectie militaire stafkaarten: Belgisch militair plan Organisations défensives du secteur (Secret n° 7), 15/2/1918.
• KONINKLIJK LEGERMUSEUM, Fonds 1ste Legerafdeling, nr. 1237/42-45: nota Emplacements des unités aux tranchées met bijhorend plannetje Croquis des P.C. en période de stabilisation, 6/4/1918.
• KONINKLIJK LEGERMUSEUM, Fonds 4de Legerafdeling, doos 40, plan 7 D.I. Croquis N° 4, 6/5/1918; doos 42, map 6829: Secteur de Nieucappelle II/10, Munitions, 1918.