Beschermd stads- of dorpsgezicht, intrinsiek

Dorpskom Zomergem

Beschermd stads- of dorpsgezicht, intrinsiek van tot heden

ID
11165
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/11165

Besluiten

Gemeentehuis van Zomergem, dorpspomp en dorpskern van Zomergem
definitieve beschermingsbesluiten: 10-11-1995  ID: 2968

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Beschrijving

De dorpskom van Zomergem is beschermd als dorpsgezicht. De bescherming omvat de onmiddellijke omgeving van de parochiekerk Sint-Martinuskerk, het gemeentehuis, de dekenij (voormalige pastorie van de Sint-Martinusparochie) en de dorpspomp met beeld van Maarten Steyaert. De bescherming omvat ook een deel van de Dekenijstraat en alle gevelwanden van de Markt (Markt 2-10, 12-20), het Maarten Steyaertplein (1-11 en 2-12) en de gevels van Dreef 1 en 2. Ook de ommuurde tuin van de dekenij en tenslotte het tegenoverliggend voormalig brouwershuis met tuin en aanhorigheden horen tot de bescherming.



Waarden

De omgeving van de Sint-Martinuskerk, het gemeentehuis, de dekenij en de dorpspomp met beeld van Maarten Steyaert te Zomergem met de aanpalende gevelwanden van de Markt, van het Maarten Steyaertplein en van een deel van de Dekenijstraat en met inbegrip van de huizenrij Dekenijstraat nummer 2, 4, 6, 8, de ommuurde tuin van de dekenij (Dekenijstraat nummer 10) en het tegenoverliggende voormalige brouwershuis (Dekenijstraat nummer 7) met tuin en aanhorigheden zijn beschermd als dorpsgezicht omwille van het algemeen belang gevormd door de:

historische waarde

Als historisch centrum van de dorpskern van Zomergem met nog architectuurhistorisch interessante bebouwing en als specifieke omgeving van zijn voornaamste historische gebouwen, namelijk bestaande uit:
De hoger gelegen ovale Markt waar vijf straten samenkomen, met in het midden de reeds beschermde gotische Sint-Martinuskerk, met omlopend gekasseid wegdek, met pleinwanden samengesteld deels uit 19de-eeuwse burgerhuizen en burgerhuizen uit de jaren 1920 in wederopbouwstijl, met tegenover de kerk het zeer beeldbepalende gemeentehuis in neotraditionele stijl van 1923 en waarbij deze verschillende elementen samen het bijzondere karakter van dit plein bepalen.
De aansluitende brede vroegere Dorpsstraat, heden Maarten Steyaertplein, met monumentale dorpspomp met beeld van Maarten Steyaert van 1863, staand vóór een gevelwand bestaande uit een ensemble van typische grote burgerhuizen in eclectische stijl, waarvan twee daterend van 1887.
De aanpalende ommuurde tuin van de dekenij , typische omgeving van de reeds beschermde 18de- eeuwse voormalige pastorie in classicistische stijl, met onder meer een fraai toegangshek aan pijlers, een beboomd gedeelte van de tuin met vijver in landschapsstijl, een gedeelte met geometrische aanleg en tuinpaviljoen tegen de tuinmuur tegenover de achtergevel van de dekenij;
Het tegenover de dekenij gelegen voormalig brouwershuis, een groot eclectisch herenhuis met jaartal 1922 op de kleurrijke voorgevel en met diepe beboomde tuin met hekken aan de straat en overblijvende bijgebouwen van een brouwerij uit het begin van de 19de eeuw, namelijk een koetshuis met paardenstallen en een vroeger mouterijgebouw uit het derde kwart van de 19de eeuw.

Aanduiding van

Is de bescherming van

Dorpskom Zomergem

Alfons Sifferstraat, Dekenijstraat, Dreef, Kleitstraat, Luitenant Dobbelaerestraat, Maarten Steyaertplein, Markt, Zomerlaan (Lievegem)
De Dorpskom van Zomergem is gelegen op een heuvel van 22 meter hoogte en is gecentreerd rond de Markt. Vanuit dit ovaal plein vertrekken straalsgewijs vijf straten, met centraal de gotische parochiekerk Sint-Martinus.

Is de omvattende bescherming van

Burgerhuis

Dekenijstraat 8 (Lievegem)
Eclectisch getint dubbelhuis van vier traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak van circa 1905. Licht uitspringend rechter risaliet van twee traveeën eindigend op trapgevel met ijzeren bekroning van het topstuk.


Dorpspomp met beeld van Maarten Steyaert

Maarten Steyaertplein (Lievegem)
Monumentale hardstenen pomp, ingehuldigd op 8 september 1863 op de plaats van een gemeenschappelijke waterput. Als bekroning van de gedenknaald staat een bronzen borstbeeld van de in Zomergem geboren theoloog Maarten Steyaert, geplaatst in 1991.


Eclectisch burgerhuis

Dekenijstraat 2 (Lievegem)
Eclectisch breedhuis van zes traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak met jaartal 1887 op cartouche onder het dakvenster. Lijstgevel van baksteen en gewitte natuursteen met opvallende sierankers en hardstenen plint.


Eclectisch burgerhuis uit 1887

Dekenijstraat 4 (Lievegem)
Eclectisch rijhuis uit 1887 met bak- en natuurstenen lijstgevel van het dubbelhuistype. Twee rechtse venstertraveeën verhoogd tot trapgevel met topoculus en op overkragende penanten.


Eclectisch herenhuis met siertuin

Dekenijstraat 7 (Lievegem)
Het eclectische herenhuis werd in 1922 gebouwd op de plaats van de voormalige brouwerswoning van brouwerij Galens. Achter de woning strekt zich een siertuin aangelegd in landschappelijke stijl uit. In de tuin bevinden zich nog het voormalig koetshuis met paardenstallen en het mouterijgebouw.


Gemeentehuis Zomergem

Markt 1 (Lievegem)
Dominant alleenstaand gebouw opgericht als gemeentehuis en vredegerecht, aan de smalle westelijke kant van de Markt. Gebouwd ter vervanging van het gemeentehuis uit 1870 aan de oostelijke zijde van de Markt dat in 1918 door beschietingen werd vernield. Gemeentehuis in neotraditionele stijl, gebouwd in 1923 naar ontwerp van 1920 van architect Valentin Vaerwyck.


Hoekhuis

Markt 12 (Lievegem)
Ruime burgerwoning van het type dubbelhuis. Ruime burgerwoning van het type dubbelhuis met vijf traveeën en twee bouwlagen onder links afgewolfd zadeldak, uit de eerste helft van de 19de eeuw.


Notariswoning

Markt 15 (Lievegem)
Herenhuis van twee bouwlagen en vijf traveeën, onder pseudomansardedak, herstelling uit het begin van de jaren 1920 van een huis uit detweede helft van de 19de eeuw, na oorlogsschade. Waarschijnlijk al sinds circa 1900 notariswoning.


Parochiekerk Sint-Martinus

Markt (Lievegem)
Georiënteerde hallenkerk met drie beuken van zes traveeën onder afzonderlijke zadeldaken, een vroeggotische vierkante kruisingstoren, grotendeels herbouwd in 1921-1923, tussen niet uitspringend transept, een hoofdkoor met vijfzijdige sluiting en zijkoren met driezijdige sluiting. Er zijn vrijwel geen precieze historische gegevens omtrent oorsprong en vroege bouwevolutie van de huidige kerk, voor eind 16de eeuw.


Pastorie Sint-Martinusparochie met tuin

Dekenijstraat 10 (Lievegem)
Classicistische pastorie van zeven traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak, gebouwd in 1773 en gelegen in een ommuurde ruime rechthoekige tuin met bijgebouwen waaronder tuinpaviljoen. In de voortuin, diverse bijgebouwen onder meer koetshuizen van circa 1800 en uit de eerste helft van de 19de eeuw en een dienstwoning uit de tweede helft van de 19de eeuw.


Twee burgerhuizen

Markt 13-14 (Lievegem)
Twee burgerhuizen gebouwd eind van de jaren 1920 op de plaats van het in 1918 vernielde en later gesloopte gemeentehuis uit 1870. Schaarse voorbeelden van wederopbouwarchitectuur in de gemeente.


Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.