Beschermd stads- of dorpsgezicht, intrinsiek

Dorpskom Watervliet

Beschermd stads- of dorpsgezicht, intrinsiek van tot heden

ID
11299
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/11299

Besluiten

Geografisch pakket Watervliet
definitieve beschermingsbesluiten: 17-10-1986  ID: 2227

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Beschrijving

De dorpskom van Watervliet is beschermd als dorpsgezicht. De als monument beschermde parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaart, het gemeentehuis, de pastorie en het 19de-eeuws herenhuis maken deel uit van de bescherming als dorpsgezicht. Ook de gevels op de grens van de afbakening (Ketterijstraat, Stee en Molenstraat) maken deel uit van de bescherming.

Het beschermingsdossier motiveert de historische waarde van de dorpskom van Watervliet als volgt:
"Als eertijds zelfstandige gemeente, ontstaan door grondwinning op de zee in de middeleeuwen en na de overstromingen omringd door polderdijken waarop de eerste bebouwing zich situeerde."
"Van de Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaartkerk (16de eeuw), de pastorie en het gemeentehuis (18de eeuw), de merkwaardigste gebouwen, anderzijds de overige woningen die veeleer eenvoudige burgerwoningen zijn, gebouwd op het einde van de 19de eeuw."

  • Onroerend Erfgoed Oost-Vlaanderen, Beschermingsdossier DO000782, Dorpskom Sint-Laureins (Watervliet) (H. van de nBossche, 1986).


Waarden

De dorpskom van Watervliet is beschermd als dorpsgezicht omwille van het algemeen belang gevormd door de:

historische waarde

-


Aanduiding van

Is de bescherming van

Dorpskom Watervliet

Calusstraat, Ketterijstraat, Kloosterstraat, Molenstraat, Stee, Veldstraat (Sint-Laureins)
Watervliet is een typische poldergemeente met kreken gelegen tussen de Leopoldvaart en de Nederlands grens. Het huidige Watervliet is omstreeks 1500 gesticht door Hieronymus Lauwerijn. De dorpskom is gesitueerd rondom het trapeziumvormige gemeenteplein genaamd Stee dat voorzien is van een kiosk en een publieke waterpomp.

Is de omvattende bescherming van

Afspanning De Witte Leeuw

Stee 20 (Sint-Laureins)
Voormalige afspanning, in kern twee woningen en minstens opklimmend tot begin 18de eeuw. Volgens het kadasterarchief werden de twee gebouwen in 1841 samengevoegd en kregen toen vermoedelijk het neoclassicistisch uitzicht. Heden woning van zeven traveeën en twee bouwlagen onder pannen zadeldak met oranjerood bakstenen parement en plint van arduinplaten.


Boterbank

Stee (Sint-Laureins)
De huidige in baksteen gemetselde bank met drie bogen en hardstenen dekplaten is een weinig getrouwe weergave van de vroegere boterbanken op het marktplein, gebruikt tijdens de wekelijkse dinsdagmarkt.


Burgerhuis

Stee 2 (Sint-Laureins)
Burgerhuis van vijf traveeën en twee bouwlagen onder pannen zadeldak, volgens het kadasterarchief bestond er in 1865 reeds een groter huis dat zijn huidige vorm kreeg in 1924-25. Kleurrijk voorgevelparement van witte en bruine geglazuurde tegels op een plint van hardsteenplaten.


Burgerhuis

Stee 4 (Sint-Laureins)
Kleurrijk en goed bewaard burgerhuis van vier traveeën en twee bouwlagen onder pseudomansardedak met oeils-de-boeuf en dakvenster, gebouwd in 1926 op de plaats van twee lage dorpshuisjes; de bovenverdieping met erker boven de poort links werd later toegevoegd.


Burgerhuis

Stee 7 (Sint-Laureins)
Burgerhuis uit 1871 van vijf traveeën en twee bouwlagen onder pannen zadeldak. Oorspronkelijk dubbelhuis met fraai neoclassicistisch bepleisterd en geschilderd voorgevelparement, na de Tweede Wereldoorlog voorzien van nieuw bakstenen parement, met behouden hardstenen deuromlijsting.


Burgerhuis

Ketterijstraat 8 (Sint-Laureins)
Fraai gerenoveerd burgerhuis, in kern daterend van 1855 en begin 20ste eeuw voorzien van het huidige gecementeerde voorgevelparement met art-nouveaugetinte faiencetegeltableaus op de borstwering. Rechts aansluitende laagbouw van drie traveeën onder pannen zadeldak met gelijkaardig parement en kroonlijst en korfboogvormige koetspoort in de rechtertravee.


Burgerhuis

Ketterijstraat 24 (Sint-Laureins)
Burgerhuis van vijf traveeën en twee bouwlagen onder pannen zadeldak, gebouwd in 1899. Typisch dubbelhuis, opgetrokken uit baksteen op een plint van hardsteenplaten en horizontaal gemarkeerd door speklagen en baksteenfriezen.


Dorpswoning

Ketterijstraat 18 (Sint-Laureins)
Dorpswoning van drie traveeën en twee bouwlagen onder pannen zadeldak, gebouwd in 1872. Enkelhuis met bepleisterd en lichtgeelgeschilderd parement met rechthoekige vensters met persiennes op de begane grond en nieuw houtwerk naar vroeger model.


Dorpswoning

Molenstraat 16 (Sint-Laureins)
Lage dorpswoning van vijf traveeën onder pannen zadeldak, opklimmend tot begin 19de eeuw. Dubbelhuis met gepleisterde en witgeschilderde voorgevel op grijsgeschilderde plint, horizontaal gelijnd door schijnvoegen en aflijnende geprofileerde lijst.


Dorpswoning

Molenstraat 14 (Sint-Laureins)
Rijhuis van twee traveeën en twee bouwlagen onder pseudomansardedak met twee dakvensters en kleurrijke gevel van grijze faiencetegels en bewaard schrijnwerk met gekleurd glas van de jaren 1920.


Dorpswoning

Ketterijstraat 22 (Sint-Laureins)
Dorpswoning van vijf traveeën onder pannen zadeldak, heropgebouwd in 1892. Verankerde geschilderde straatgevel op lage groengeschilderde plint. Links aansluitende poorttravee met steekboogpoort met houten tussendorpel en bovenlicht.


Dorpswoning

Molenstraat 7 (Sint-Laureins)
Oorspronkelijk twee dorpswoningen met oude kern, volgens het kadasterarchief samengevoegd in 1870 en rond 1900 gekend als bakkerij Felix Lievens. Heden woonhuis van vier traveeën onder zwart pannen zadeldak. Bewaard houten winkelraam met uitgewerkte rolluikkast en rechts twee rechthoekige vensters met persiennes en bewaard T-vormig houtwerk.


Dorpswoning

Kloosterstraat 2 (Sint-Laureins)
Dorpswoning van drie traveeën onder pannen zadeldak, en haakse achterbouw van vier traveeën. Witgeschilderde verankerde voorgevel op grijsgeschilderde plint met rechthoekige deur en vensters.


Dorpswoning

Stee 6 (Sint-Laureins)
Lage dorpswoning, oorspronkelijk in kern minstens opklimmend tot het midden van de 19de eeuw, herhaaldelijk aangepast en achteraan uitgebreid.


Gemeentehuis Sint-Laureins

Stee 3 (Sint-Laureins)
Vermoedelijk van bij de oprichting van Watervliet in het begin van de 16de eeuw stond het schepenhuis op deze locatie. Twee gevelsteentjes op het bordes vermelden anno 1781, verwijzend naar nieuwbouw of aanpassing van de oudere kern in classicistische stijl. Volgens het kadasterarchief werd het oorspronkelijke vrijstaande gebouw van vijf traveeën circa 1860 uitgebreid met twee zijtraveeën met korfboogpoorten onder zadeldaken.


Herberg De witte Swaen

Ketterijstraat 2 (Sint-Laureins)
Oude dorpsherberg, in kern opklimmend tot het begin van de 19de eeuw, doch reeds vermeld in 1503; na de Tweede Wereldoorlog voorzien van een nieuw bakstenen voorgevelparement in plaats van de oorspronkelijke bepleistering.


Herenhuis

Molenstraat 13 (Sint-Laureins)
Twee bouwlagen hoog herenhuis uit 1869 in neoclassiciserende stijl, met kelderverdieping en voorgevel van vijf traveeën onder zadeldak, in ruime, gedeeltelijk omgrachte tuin met vijver en van de straat afgesloten door ijzeren hekwerk en uitgewerkte inrij- en voetgangershekken tussen arduinen pijlers met pijnappelbekroning.


Hoeve

Molenstraat 15 (Sint-Laureins)
Voormalige hoeve van het ernaast gelegen kasteel Stoffelt. Vernieuwd woonhuis met aanpalende stallen, ernaast stallen en schuur in U-vormige opstelling rondom met gras begroeid binnenerf, gebouwd in 1909. Aaneengesloten bakstenen complex in L-vorm onder zadeldaken met een opvallende architectuur van de oostvleugel en dienstgebouw van twee bouwlagen onder zadeldak met gebogen inrijpoort aan zuidzijde van het erf.


Hoeve van verdwenen kasteel van Watervliet

Veldstraat 10B (Sint-Laureins)
Het kasteel, vermoedelijk daterend uit het begin van de 16de eeuw, gelegen in een dubbele omgrachting, was ingeplant ten zuidoosten achter de kerk en was toegankelijk via een dreef ten zuiden van de kerk op het Stee. Het kasteel van de heren van Watervliet, Lauwerijn, werd gesloopt in 1828 en de stallen, ten zuidwesten ervan, vermoedelijk uit het einde van de 18de eeuw werden ingericht als hoeve. De wallen bleven aan twee zijden bewaard.


Hovenierswoning

Molenstraat 49 (Sint-Laureins)
Achterin gelegen hovenierswoning.


Kiosk

Stee (Sint-Laureins)
Kiosk, opgericht door de muziekmaatschappij en het gemeentebestuur in 1933. Fraaie achthoekige constructie op een bakstenen onderbouw met kruismotieven van gele baksteen op een betonnen sokkel. De acht hoekpilasters dragen sierlijke gietijzeren zuilen op geprofileerde sokkels, met acanthusbladeren, gecanneleerde schacht en gestileerde lieren als kraagstukken van het overstekend tentdak.


Oorlogsmonument met vrijheidsboom

Molenstraat (Sint-Laureins)
Het oorlogsmonument ter herdenking van de gesneuvelden van de Eerste Wereldoorlog werd opgericht in 1919 naast de oorspronkelijke vrijheidsboom. Deze is nu vervangen door een jong exemplaar.


Opgaande bruine beuk als vredesboom

Molenstraat, Stee, Veldstraat (Sint-Laureins)
De vrijheidsboom, aangeplant in 1919 is een alleenstaande bruine beuk met een stamomtrek van 256 cm en een rechtopstaande stam van 5 m hoogte. Naast de boom werd een oorlogsmonument ter herdenking van de gesneuvelden van de Eerste Wereldoorlog opgericht, eveneens in 1919. De boom werd vervangen door een jonge boom.


Parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaart en kerkhof

Stee (Sint-Laureins)
Imposante laatgotische kerk uit 1501 met dominante neogotische toren, ingeplant te midden van het grotendeels ommuurd rechthoekig kerkhof in de noordoosthoek van het dorpsplein. In het westen, aan het Stee, wordt het kerkhof afgesloten door ijzeren hekken op lage bakstenen voet tussen gemetste pijlers. Op het kerkhof staan graftekens van de late 18de eeuw tot de late 20ste eeuw.


Pastorie Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaartparochie met tuin

Stee 5 (Sint-Laureins)
Imposant laatclassicistisch herenhuis, gebouwd op de plaats van de vroegere pastorie in 1774 onder leiding van de Brugse bouwmeester Emmanuel Van Speybroeck. Dubbelhuis van vijf traveeën en twee bouwlagen onder twee parallelle leien zadeldaken en achterliggend tuinperceel. Gemarkeerd middenrisaliet met bekronend driehoekig fronton met ingeschreven oculus en voorafgegaan door een hardstenen bordestrap van vier treden met twee gesmeed ijzeren leuningen.


Treureik kerkhof Watervliet

Stee (Sint-Laureins)
Op het kerkhof, dicht bij de kerktoren, staat een mooi gevormde zomereik met afhangende takken. Deze zeldzame treureik is beeldbepalend en zichtbaar vanaf het Stee.


Villa

Molenstraat 11 (Sint-Laureins)
Oorspronkelijk bakstenen villaatje, gebouwd in 1907. Heden op het gelijkvloers uitgebreid tot aan de rooilijn. Behouden bovenverdieping.


Waterpomp

Stee (Sint-Laureins)
Monumentale hardstenen waterpomp, ingeplant in het centrum van het heraangelegde dorpsplein. In 1781 werd een gewone pomp opgericht op de waterput; in 1875 vervangen door de huidige hardstenen constructie.


Winkel

Molenstraat 12 (Sint-Laureins)
Smal rijhuis uit 1904 van twee traveeën en twee bouwlagen onder pannen zadeldak, voorheen met winkeltje. Gelijkvloers met bewaarde houten winkelpui van het tweeledige type met deur en raam in een geprofileerde houten omlijsting onder kroonlijst beschermd door een zinken dakje.


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Dorpskom Watervliet [online], https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/11299 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.