Beschermd cultuurhistorisch landschap

Groenendaal-Zangerhei

Beschermd cultuurhistorisch landschap van tot heden

ID
2315
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/2315

Besluiten

Groenendaal-Zangerhei
definitieve beschermingsbesluiten: 29-06-2001  ID: 3741

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Beschrijving

De bescherming als landschap betreft het domeinencomplex Groenendaal-Zangerhei.
Dit gebied omvat het nog gedeeltelijk omgrachte kasteel van Groenendaal, met de oudste kern uit het midden van de 17de, eeuw en de dienstgebouwen van het kasteel van Zangerhei die ook beschermd zijn als monument. Beiden bevinden zich in een landschappelijk park dat tot stand kwam vanaf de tweede helft van de 19de eeuw.



Waarden

Groenendaael-Zangerhei is beschermd als landschap omwille van het algemene belang gevormd door de:

esthetische waarde

De hoge esthetische belevingswaarde van het domeinencomplex Groenendaal en Zangerhei is een gevolg van de geïsoleerde ligging van deze aaneengesloten groene ruimte tussen de deelgemeente Munsterbilzen en het Albertkanaal en van het opvallend gave karakter van het typische compartimentlandschap bestaande uit een mozaïek van open ruimten (akkers en weilanden), opgaande begroeiing (bomenrijen, dreven, loof-en naaldhoutbossen) en vijvers met soms uitgestrekte rietkragen er rond.

historische waarde

De aanwezigheid van het kasteel van Groenendaal, opgetrokken in classicistische stijl, en de in vierkantsvorm gebouwde dienstgebouwen van het 19de-eeuwse kasteel van Zangerhei in een landschappelijk park, tot stand gekomen vanaf de tweede helft van de 19de eeuw.

wetenschappelijke waarde

in casu natuurwetenschappelijke waarde: Het landschap strekt zich uit in de (natte) zandleemstreek, een overgangsgebied tussen de Haspengouwse leemstreek in het zuiden en het Kempens hoogplateau (zandstreek) in het noorden. Dergelijke overgangsgebieden worden gekenmerkt door een eigen dynamiek en zijn bijgevolg ecologisch en geografisch uitermate belangrijk. Het voorkomen van verschillende bodemseries met hun respectievelijke vochtklassen op een beperkte oppervlakte ligt aan de basis van de verscheidenheid aan biotopen zoals verruigde vochtige hooi- en graslanden, vochtige struwelen, uitgestrekte rietlanden in verlandingszones en langs de vijvers, open waterpartijen, zure eikenbossen en lork-, spar-en populieraanplantingen. De aanwezigheid in de zure eikenbossen van planten is kenmerkend voor het voedselarme Kempense eiken-berkenbos samen met Haspengouwse soorten. De verscheidenheid aan biotopen heeft voor gevolg dat het landschap een zeer groot aantal vogelsoorten telt. Het gebied is zeer waardevol voor moerasvogels die voor Vlaanderen en zelfs voor België zeldzaam tot zeer zeldzaam zijn. Ook voor prooi- en bosvogels is het een interessant gebied.


Aanduiding van

Is de bescherming van

Kasteelpark Groenendael

Groenendaal 1-2 (Bilzen)
Dit landgoed in het Limburgse dorpje Waltwilder, nu een deelgemeente van Bilzen, kende een ontwikkeling die exemplarisch is voor menig kasteeldomein in Limburg. De namen van Loonse, later Luikse families als Joncholt, Elderen, Lamboy, Grady en Rosen zijn er mee verbonden.

Is de omvattende bescherming van

Drie gekandelaarde linden bij Kasteel Groenendaal

Groenendaal (Bilzen)
Drie oude gekandelaarde linden markeren een 18de-eeuwse situatie waarvan we nu nog enkel de sporen terug vinden op de kadasterkaart. Het zijn hoogstwaarschijnlijk hoekbomen die geplant zijn bij een kruising van dreven. Enkel de boom in het weiland had een takvrije stam waarvan de stamomtrek kom gemeten worden.


Eikendreef bij Kasteel Groenendaal

Groenendaal (Bilzen)
Twee kasteeldreven, waarvan één vanuit de richting van Bilzen komt en een andere vanuit Waltwilder, worden in één verenigd die verder loopt naar het kasteel Groenedaal. De lijnaanplantingen bestaan uit opgaande bomenrijen van zomereik. De bomen zijn geplant met ruime plantafstanden aan beide zijden van de toegangsweg.


Hoeve Hommelen

Hommelenweg 1 (Bilzen)
Van de oorspronkelijke monumentale, dubbel omgrachte hoeve met losstaande bestanddelen bleven geen resten bewaard, op het tracé van de grachten na, waarvan het zuidwestelijke gedeelte nog met water is gevuld. Huidige boerenburgerhuis van circa 1850.


Kasteel Groenendaal

Groenendaal 1-2 (Bilzen)
Het kasteel is een U-vormig, nog gedeeltelijk omgracht gebouw, met oudste kern uit midden 17de eeuw. De kasteelhoeve, oorspronkelijke gebouw in Maasstijl, uit midden 17de eeuw-tweede helft 17de eeuw wordt in 1761 tot zijn huidige vorm verbouwd.


Kasteel Zangerhei

Zangerheistraat 101 (Bilzen)
Er resten heden slechts de monumentale dienstgebouwen, waarvan niet duidelijk is of zij de oorspronkelijke zijn van het complex uit de eerste helft van de 19de eeuw, of een versie uit de tweede helft van de 19de eeuw.


Kasteelpark Zangerhei

Zangerheistraat 101 (Bilzen)
Verwaarloosd en deels verdwenen park in vroeg landschappelijke stijl uit de eerste helft van de 19de eeuw, met gesloopt kasteel, maar behouden aanhorigheden en oranjerie van 1857 en bewaarde waterpartijen.


Opgaande linde domein Groenendaal

Groenendaal (Bilzen)
Mooi ontwikkelde opgaande zomerlinde, hier aangeplant als parkboom bij het kasteel Groenendaal.

Is de gedeeltelijke bescherming van

Munsterbos, kasteeldomeinen van Groenendaal en Zangerhei

Bilzen, Eigenbilzen, Hoelbeek, Munsterbilzen, Waltwilder (Bilzen), Zutendaal (Zutendaal)
"Munsterbos, kasteeldomeinen Groenendaal en Zangerhei" is een groene ruimte in het overgangsgebied tussen Kempen (zandstreek) en vochtig Haspengouw (zandleemstreek), gelegen tussen de woonkernen van Munsterbilzen, Waltwilder, Hoelbeek, Eigenbilzen, Gellik en Zutendaal. Het gebied omvat 1) een deel van de zuidwestelijke rand van het Kempisch plateau waar de oude heidegebieden zich situeren, 2) het Munsterbos en 3) een cluster van kastelen en parken in en langs kleine beekvalleien. Het verschil in beplantingen markeert de grens tussen het vroegere heidegebied (naaldbos) en het samenvloeiingsgebied van de beken (populier en hooiweiden).


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Groenendaal-Zangerhei [online], https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/2315 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.