Historiek
Het schip van de Sint-Trudokerk
Aan het eind van de 19de eeuw was de oude parochiekerk van Grote-Brogel bouwvallig en te klein geworden voor de groeiende bevolking. De eerste plannen van de hand van architect P. Langerock uit Leuven voor de herstelling en vergroting van de kerk, werden niet uitgevoerd. In 1896 werd de oude kerk, met uitzondering van de toren, afgebroken. In 1888 en 1889 werd begonnen met de bouw van een nieuwe, grotere kerk naar ontwerp van architect E. Serrure uit Sint-Truiden. Het neogotisch schip van Sint-Trudokerk werd gebouwd in 1887-1890 naar ontwerp van dezelfde architect. In de 20ste eeuw werd een aantal herstellingswerken uitgevoerd.
De toren van de Sint-Trudokerk
De westelijke toren van de Sint-Trudokerk dateert van omstreeks 1500 en is opgebouwd in de stijl van de Kempische gotiek.
De toren van de Sint-Trudokerk dateert van omstreeks 1500 en is uitgevoerd in de stijl van de Kempische gotiek. Op 30 april 1641 sloeg de bliksem in op de torenspits, die helemaal afbrandde. In 1643 werd een nieuwe torenspits geplaatst door meester Jan van Hinsberch.
Aan het eind van de 19de eeuw was de vorige kerk bouwvallig en te klein geworden voor de groeiende bevolking. De eerste plannen van de hand van architect P. Langerock uit Leuven voor de herstelling en vergroting van de kerk, werden niet uitgevoerd. In 1896 werd de oude kerk, met uitzondering van de toren, afgebroken. In 1888 en 1889 werden herstellingswerken uitgevoerd aan de toren naar ontwerp van provinciaal architect ad interim Léon Jaminé uit Hasselt. Er werd tevens begonnen met de bouw van een nieuwe, grotere kerk naar ontwerp van architect E. Serrure uit Sint-Truiden. Op 22 oktober 1889 werd de kerk ingewijd door monseigneur Doutreloux.
In de 20ste eeuw werd een aantal herstellingswerken uitgevoerd. In 1983-1984 werden dringende herstellingswerken uitgevoerd aan de toren naar ontwerp van architect P. Stevens uit Kuringen. In 1987-1989 werden gelijkaardige werken uitgevoerd naar ontwerp van dezelfde architect. In 1994-1996 werden de toren en de kerkhofkapel hersteld, opnieuw naar ontwerp van P. Stevens. In 1997-1999 werden talrijke herstellingswerken uitgevoerd zoals dakwerken, het reinigen en hervoegen van de gevels, het herstellen van het pleisterwerk, herschilderen en enkele beveiligingswerken.
Het ommuurd kerkhof
De Sint-Trudokerk is omringd door een ommuurd kerkhof. De kerkhofkapel en de kerkhofmuur dateren uit het eind van de 19de eeuw. Het kerkhof is sinds 1989 buiten gebruik. In 1996 werd de kerkhofmuur hersteld en werd de ruimte rond de kerk heraangelegd. In 1997-1998 werd het plein ten noorden van de kerk heringericht.
Beschrijving
Het schip van de Sint-Trudokerk
Het schip van de Sint-Trudokerk is driebeukig en telt vier traveeën. Het betreft een basilicaal, bakstenen schip, voorzien van steunberen en bakstenen spitsboogvensters met natuurstenen sluitsteen. Het schip heeft een leien zadeldak boven de middenbeuk, met aan elke zijn een dakkapel onder een zadeldak en heeft leien lessenaarsdaken boven de lagere zijbeuken. Een smeedijzeren kruis prijkt ten noordoosten.
Het schip is grotendeels opgebouwd uit baksteen, maar er werd gebruik gemaakt van zandsteen voor het maaswerk en van hardsteen voor de afzaat van de sokkel, de afwerking van de versneden, deels overhoekse steunberen, de afgeschuinde lekdrempels, de sluitstenen, de deklijsten en de afwerking van de schouderstukken bij de aandaken van de zijbeuken.
Tussen de ritmerende steunberen bevinden zich spitsbogige tweelichten met drie- en vierpassen bij de zijbeuken. In de middenbeuk bevinden zich gekoppelde lancetvensters.
Het interieur van het schip is bepleisterd en neogotisch van stijl. Het schip wordt gekenmerkt door een basilicale opstand, die in zekere mate aansluit bij de gotische Maaslandse vormgeving. De zuilen bestaan uit kalksteen en hebben een achtzijdig basement, bladwerkkapiteel, achtzijdige dekplaat en aansluitende schalken. De zuilen vangen de houten gordelbogen op van het beplankte tongewelf, dat vooral aan de kruising van de gordelbogen met de in de lengteas lopende ribben voorzien is van beschildering met rank-, bladwerk (onder andere druivelaar) en bloemen. Er bevinden zich analoge kalkstenen halfzuilen aan de uiteinden van het schip. Zij zijn uitgewerkt als spitsbogige scheibogen beschilderd met riet en eikenbladeren. De overkluizing boven de zijbeuken is gelijkaardig als deze boven het schip. Weliswaar is de overkluizing hier spitsbogig, voorzien van steekkappen en met gordelbogen rustend op de kalkstenen kraagstenen die voorzien zijn van bladwerk.
De toren van de Sint-Trudokerk
De bakstenen westelijke toren telt vier traveeën, gescheiden door natuurstenen waterlijsten en is voorzien van overhoeks geplaatste steunberen met drie versnijdingen. De muurvlakken van de toren zijn verlevendigd door middel van baksteenlisenen. Op elke zijde van de toren bevinden zich twee spitsboogvormige galmgaten in een geprofileerde bakstenen omlijsting. Onder de dakrand bevindt zich een overhoekse muizentandfries.
De naaldspitsbekroning is ingesnoerd en voorzien van leien. Aan de zuidzijde van de toren bevindt zich een polygonale traptoren van drie geledingen, voorzien van rondbooglisenen.
Het portaal van de toren wordt bekroond door een bakstenen, geprofileerde spitsboog. Daarboven bevindt zich een natuurstenen, neogotisch roosvenster.
Het ommuurd kerkhof
De Sint-Trudokerk is omringd door een ommuurd kerkhof. In de kerkhofkapel bevindt zich een 17de-eeuws, vernieuwd houten Christus aan het kruis. Verder vindt men op het kerkhof een hardstenen grafkruis van Andries Dreskens (gestorven in 1684) met Jezusmonogram en een hardstenen grafsteen van pastoor Franciscus Lenaerts (gestorven in 1805), ingebouwd in de sokkel van de voorgevel van de noordwestelijk zijbeuk.
- Beschermingsdossier DL002041, Uitbreiding Sint-Trudokerk, (J. Gyselinck, 1996, digitaal dossier)
- Archief Onroerend Erfgoed Limburg, DL000248, Neogotisch schip van parochiekerk St.Trudo, ommuurde kerkhof en pastorie met onmiddellijke omgeving, beschermingsdossier (J. Gyselinck, 1980).
- Pauwels D., 2005: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Maaseik, Kanton Peer, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 19N3, Brussel – Turnhout, p. 305-310.