Geografisch thema

Grote Markt

ID
3658
URI
https://id.erfgoed.net/themas/3658

Beschrijving

Als eigenlijke marktruimte aangelegd in het eerste kwart van de 17de eeuw, uit commerciële noodzaak tengevolge de economische voorspoed van de kasselrij Veurne onder de regering van Albrecht en Isabella. Gelegen ten zuiden van het Sint-Walburgapark of oudste stadskern.

Tot op heden behouden commerciële, economische, politieke en gerechtelijke functie; recentere culturele functie.

Plein met rechthoekige plattegrond; gekasseid middengedeelte met centraal stermotief. Homogeen geheel gedomineerd door toren van Sint-Niklaaskerk achter de oostelijke gevelwand, en historisch en architecturaal belangrijke noordwest-hoek met Belfort en achterliggende Sint-Walburgakerk als blikvangers.

Tot eind 16de eeuw werd de noordelijke marktzijde grotendeels ingenomen door een vervallen landhuis en vleeshuis. De oostzijde bewaart nog het voormalig stadhuis zogenaamd "Spaans Paviljoen" (1448-1452; 1530) op hoek bij Ooststraat (Ooststraat nummer 1).

De economische voorspoed van het vierde kwart van de 16de eeuw - eerste helft van de 17de eeuw bepaalt tot op heden het marktbeeld met verschillende gebouwen uit deze periode, waarvan een aantal de toenmalige architecturale tendensen illustreren. Met uitzondering van het laat-gotisch huis zogenaamd "De Valk", van 1624 (nummer 26), werden volgende openbare gebouwen bekostigd door de kasselrij: voormalige conciërgewoning van het Landhuis, thans Stadhuis, van 15961612 (nummer 27) en voormalig Vleeshuis, van 1616 (nummer 1) als regionale vertolkingen van de renaissance-architectuur; voormalig Landhuis, van 1613-1617, als vertegenwoordiger van de klassieke richting in de renaissance-architectuur van de Nederlanden (nummer 29); voorts, Belfort van 1628 en huis zogenaamd "Hoge Wacht" van 1636. Laatst genoemde met oudere keldering uit de 14de eeuw(?). Uitgesproken homogene noordelijke gevelwand met vijf trapgevels gemarkeerd door typisch aediculavenster in geveltop: naoorlogse reconstructie van 1920 grosso modo naar oorspronkelijk renaissancepatroon van circa 1609 en hierdoor medebepalend voor het marktuitzicht uit de eerste helft van de 17de eeuw.

Nummers 2, 20: oude kernen uit de 17de eeuw(?) met aanpassingen uit de 19de en de 20ste eeuw. Overige panden uit 18de, 19de eeuw en voornamelijk 20ste eeuw.

Bewaarde 18de-eeuwse bebouwing voornamelijk bestaande uit classicistische pilastergevels uit de tweede helft van de 18de eeuw (nummers 10, 21, 25).

Nauwelijks vertegenwoordigde 19de-eeuwse architectuur: twee eenvoudige lijstgevels onder meer witbeschilderde, van drie bouwlagen (nummers 9, 16). Nummer 18 met 19de-eeuwse kern volgens gevelordonnantie, en eclectisch uitzicht uit het tweede kwart van de 20ste eeuw geïnspireerd op de regionale renaissance interpretatie van de zogenaamde Brugse traveeën

Imitatieve begeleidingsarchitectuur uit de 20ste eeuw, vaak tengevolge van verwoesting tijdens Eerste Wereldoorlog. Vermoedelijk soms vernieuwde oude kernen (17de eeuw, 18de eeuw) volgens onder meer bewaard aandak van nummers 4, 12-13.

Nummers 3, 4, 6, 11, 12-13, 14, 15, 19:benaderende kopieën van de regionale renaissance-architectuur met als toonaangevend voorbeeld het huidig Stadhuis. Nummer 3, recente uiting van dergelijke "kopiërende" mentaliteit. Nummer 11, gedateerd 1944 (?) door middel van muurankers. Nummer 14, naar ontwerp van architect Callebout (Brugge) van 1920.

Nummer 15, zogenaamd "In den Hert" volgens opschrift en topstuk, naar ontwerp van architect A. Dumont van 1906 en gesigneerd aannemers V. Lepoudre en B.V.D. Plassche in plint rechts; meest getrouwe en gedetailleerde imitatie van de regionale renaissance-architectuur tot in het functionele toe cf. winkelpui geïnspireerd op bogengalerij van het huis zogenaamd "Hoge Wacht" van 1636 (nummer 9). Gevels gekenmerkt door overgenomen regionale renaissancepatronen; aediculavenster met schelpvulling ter verfraaiing van trapgeveltop (nummers 12, 13, 14); borstwering met geometrische baksteenversiering (nummers 12-13, 14); verdiepte vensteromlijstingen met geprofileerd beloop en boogveld, versierd met schelpvulling bij nummer 14; dakvensters en -kapellen met inzwenkende belijning (nummers 3, 11, 12-13).

Nummer 5, lijstgevel van 1922; neogotische inslag door kruiskozijnen en boogvelden met traceerwerk.

Nummers 7, 22 : kort na eerste wereldoorlog gereconstrueerde lijstgevels grosso modo naar oorspronkelijke patroon uit de eerste helft van de 18de eeuw, onder meer van 1747 volgens gerecupereerde cartouches van nummer 22; gekenmerkt door invloed van de Lodewijk XIV-stijl in de bovenverdieping met vlakke pilasters onder geprofileerde bakstenen kroonlijst.

Nummer 23, eclectische imitatie van de lokale architectuur uit de tweede helft van de 18de eeuw: vage neorococo inslag in de vlakke vensteromlijsting met oren; neoclassicistische gevelordonnantie met pilasters en frontonbekroning.

Niet te vergaande opsplitsing van gevelwanden in twee registers door recente winkelpuien en Horecabedrijven op begane grond.

  • Stadsarchief Veurne, nieuw archief: bundel b71-150, nummer 75; bundel B151-187, nummer 169.
  • Stadsarchief Veurne, modern archief, bundel 548 (1906).
  • DALLE D., De Grote Markt van Veurne. Beeld van de voorspoed van het platteland ten tijde van Albrecht en Isabella , in West-Vlaanderen, II, 5, 1953, p. 210-211.

Bron: DELEPIERE A.-M. & LION M. met medewerking van HUYS M. 1982: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie West-Vlaanderen, Arrondissement Veurne, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 8n, Brussel - Gent.
Auteurs: Delepiere, Anne Marie; Lion, Mimi
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is deel van
    Stadskern Veurne

  • Omvat
    Apotheek De Hert

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis Die Swaene

  • Omvat
    Burgerhuis Sint-Hubert

  • Omvat
    Gebouw van de nachtwacht Hoge Wacht

  • Omvat
    Herberg De Botermand

  • Omvat
    Herberg De Kroon uit 1863

  • Omvat
    Hoekhuis

  • Omvat
    Huis De Valk

  • Omvat
    Landhuis en belfort

  • Omvat
    Openbare pomp

  • Omvat
    Stadhuis Veurne

  • Omvat
    Stadswoning met winkel

  • Omvat
    Stadswoningen in wederopbouwarchitectuur

  • Omvat
    Vleeshuis

  • Omvat
    Winkel

  • Omvat
    Winkel


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Grote Markt [online], https://id.erfgoed.net/themas/3658 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.