Geografisch thema

Brugsestraat

ID
14887
URI
https://id.erfgoed.net/themas/14887

Beschrijving

Straat ten oosten van de dorpskern van Hulste die het dorp verbindt met de provinciale weg Brugge-Kortrijk (N50). De straat vertrekt van Hulstedorp in het centrum en loopt in westelijke richting naar de Brugsesteenweg. De straat maakt samen met de Brugsesteenweg de verbinding tussen de dorpskern van Hulste en de stad Brugge, zie straatnaam.

De straat wordt reeds afgebeeld op de figuratieve kaart van de heerlijkheid Gryspersche (1642) als "strate van lendelede nar hulste". Op twee kaarten van 1716 uit het landboek van Hulste wordt de straat aangeduid als "straete loopende van hulste plaetse naer lendelede" of "straeten commende van lendelede". Op de Tiendekaart van Hulste (circa 1760-1765) zogenaamd "straete loopende vande plaetse naer d'hofstede gebruijkt bij de weduwe Joseph Cannaert" (Brugsesteenweg nummers 15-17A). Deze laatste kaart geeft ook het "Blauwhuis" (nummers 72-76) weer, bestaande uit twee dwars op elkaar gelegen volumes met een gekanteeld poortgebouw op de hoek met de Blauwhuisstraat; de hoeve behoort tot de tienden van de pastorie en wordt bewoond door de heer Vervaecke. Op de Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden, opgenomen op initiatief van Graaf de Ferraris (1770-1778), staat aan het begin van de straat een rij aaneengesloten huizen afgebeeld, aansluitend bij de dorpskern van Hulste; verder van de dorpskern aanduiding van "het blauwhuys" en weergave van sterk verspreide hoevebebouwing. Ook weergegeven op verschillende 19de-eeuwse kaarten met weinig wijzigingen behalve wat de gebouwenstructuur van het "Blauwhuis" betreft. Op het primitief kadasterplan (circa 1830) vermeld als "Chemin de Lendelede à hulste"; het Blauwhuis - in die periode eigendom van landbouwer Pieter Waffelaert - is er gereduceerd tot een evenwijdig met de Brugsestraat gelegen woonhuis. Op de Atlas der Buurtwegen (1845) wordt de straat weergegeven als "Lendelede of Brugstraet" met als aanduiding "Chemin n° 3" en omschrijving "Grand Chemin d'Hulste à Lendelede". Volgens De Flou wordt de "Lendelede- of Brugstraet" voor het eerst vermeld in 1846. Op de Atlas Vandermaelen (1846-1854), aanduiding van het "Maison Bleue" en de "Wit Peerd Cab" (nummer 166).

De Popp-kaart (1856) geeft grotendeels aaneengesloten bebouwing weer aan het begin van de "Lendelede of Brug Straet" (tussen Hulstedorp en Blauwhuisstraat); voorts nog steeds sterk verspreide hoevebebouwing en aanduiding van "Blauwhuis, cabaret". De herberg "Het Blauwhuis" is van 1846 tot 1914 gevestigd op de hoek met de Blauwhuisstraat. Circa 1859 wordt beslist naast de gemeentelijke jongensschool aan de Kasteelstraat, een gemeentelijke meisjesschool op te richten aan de Brugsestraat. Als locatie wordt er gekozen voor het Blauwhuis. Jan Baptiste Vandekerckhove († 1882) is in 1870 "zaekwaernemer van de gemeenteschool voor de dochters" en zijn oudste dochter Hortence (° 1837) is er "institutrice communale". Naar aanleiding van de wet Van Humbeek van 1879 wordt de gemeentelijke meisjesschool vervangen door de vrije meisjesschool. In de nasleep van de schoolstrijd zal de vrije meisjesschool aangenomen worden. In 1893 wordt de school van het Blauwhuis definitief gesloten. Tijdens de Eerste Wereldoorlog wordt het "sizekot" aan de kant van de Blauwhuisstraat als gevangenis ingericht.

In de jaren 1860 of de 1870 wordt de Brugsestraat gedeeltelijk rechtgetrokken (voornamelijk ter hoogte van de Vrijlegemstraat) zie kaart van het Militair Cartografisch Instituut (circa 1880). Verschillende oude prentkaarten uit de eerste helft van de 20ste eeuw geven de "Bruggestraat" weer als een gekasseide weg. Vóór de Tweede Wereldoorlog worden langs de weg, waar mogelijk, populieren aangeplant, die echter al tijdens de Tweede Wereldoorlog sneuvelen door het nijpende tekort aan brandstof. Tijdens de oorlogsjaren (1941) wordt een bestaande site omgevormd tot weverij en ververij "Etablissements Charles Masureel" (nummer 37/ Kantstraat nummer 1).

Heden geasfalteerde straat die in het begin een vrij bochtig verloop kent; typische overgang van een smalle dorpsstraat in een bredere invalsweg. Van oudsher voornamelijk woonfunctie, in het laatste kwart van de 19de en de eerste helft van de 20ste eeuw veelvuldig afgewisseld met verschillende herbergen en vlasserswoningen. Tevens tot op heden belangrijke industriële site tussen de Kantstraat, Kapelstraat en Brugsestraat.

Aansluitend bij de gemeentekern wordt de straat getypeerd door aaneengesloten bebouwing van één of twee bouwlagen. Opvallende aanwezigheid van de uitgebreide industriële site van ververij en weverij Masureel, die zich uitstrekt tussen de Brugsestraat, Kantstraat en Kapelstraat. Eénmaal verwijderd van de dorpskern, voornamelijk verspreid gelegen woningbouw en enkele dieper gelegen hoeves. De oudste bebouwing aan de Brugsestraat klimt vermoedelijk op tot het begin van de 19de eeuw (nummers 2-6, nummer 12, nummer 147). Nummer 162, in oorsprong begin 19de-eeuwse dieper gelegen hoeve, genaamd "t' Goet ten Nieuwenhove" doch in 1974 vervangen door een villa in landelijke stijl evenwel met behoud van de historische naam (zie opschrift op de erftoegang).

Hoewel de site van het "Blauwhuis" opklimt tot de 18de eeuw - zie weergave op de Tiendekaart van Hulste (circa 1760-1765) -dateert het huidige gebouwenbestand slechts van 1865 wanneer het "Blauwhuis" opgesplitst wordt in een huis (nummer 74), school (nummer 72) en cichoreifabriek (nummer 76). In 1906 wordt de suikerijfabriek - de voormalige cichoreifabriek - omgevormd in een landgebouw (nummer 76). Volgens het kadaster wordt het "Blauwhuis" in 1927 door A. Snoeck opgesplitst in vier woningen; naast het bestaande huis (nummer 74) wordt een woning ondergebracht in de "Blauwhuisschool" (nummer 72) en twee woningen in de voormalige cichoreifabriek (nummer 76); deze laatste woningen zullen later verenigd worden. Samenstel van drie verankerde, bakstenen huizen van één of twee bouwlagen onder pannen zadeldaken. Nummer 76 met gecementeerde gevel, nummer 72 met wit beschilderde gevel en nummer 74 met gewijzigde gevelafwerking. Aangepaste openingen bij nummer 72 en gedichte heiligennis boven de toegangsdeur van nummer 74.

Het merendeel van de bebouwing in de straat dateert echter uit het laatste kwart van de 19de of uit de 20ste eeuw. Bewaarde woningen uit het laatste kwart van de 19de of het begin van de 20ste eeuw, zoals de lage dorpswoningen nummer 22 en nummer 160, onder (gemansardeerde) zadeldaken. Nummers 27-29-29A, lage en deels verbouwde dorpswoningen volgens het kadaster in 1886 herbouwd (nummer 27) of gebouwd (nummer 29) in opdracht van Ivo Masureel, pastoor te Brugge. In nummer 27 is van 1875 tot 1900 de herberg "De Casino" ondergebracht, een "welgekalande herberg met peerdestal en vele verdere gerieven". Volgens de literatuur zou zich in nummer 29 van 1867 tot 1930 de herberg "De Vlaamse Leeuw" of "De Kroone" bevinden, doch het kadaster dateert de bouw pas in 1886. Bouw in 1946 van de aanpalende garage (nummer 29A) door vlashandelaar Oscar Vanassche (ingebruikname in 1947). Verscheidene eind 19de-eeuwse, lage woningen met geïncorporeerd schuurtje (nummers 73, 75, 130). Nummer 59, hogerop getrokken dorpswoning (anderhalve bouwlaag), volgens het kadaster gebouwd in 1877 door vlaskoopman Constant Decock en voorafgegaan door magazijn/ garage en voortuintje afgezet door betonpaaltjes. Voorts ook woningen van twee bouwlagen zoals nummer 68 en nummer 13 (zie afbeelding). Laatst genoemde woning volgens het kadaster volledig herbouwd in 1910 door winkelier Hectoor Duvillier; bewaarde poort naar achterliggende koer/ tuin met bovenliggende laaddeur, later toegevoegde winkelpui. Nummer 89, woning van 1904 voor metsers Emiel, Leo en Frans Despriet; verankerde baksteenbouw op een gecementeerde plint met segmentboogopeningen onder ontlastingsboog of met metalen balk versierd met bloemen als latei.

Tijdens het interbellum worden zowel nieuwe woningen of herbergen gebouwd (nummer 19, nummer 78, nummer 152), als 19de-eeuwse woningen of herbergen herbouwd/verbouwd (nummer 8, nummer 23, nummer 55, nummer 79). Tevens bouw van vlasserswoningen en -schuren (nummer 86, links van nummer 154). Nummer 152, enkelhuisje van 1928-1929 in opdracht van vlaswerker Aimé Vandromme; rode baksteenbouw verlevendigd door de wit bepleisterde en beschilderde plint, doorgetrokken onder- en bovendorpels, lateien en tandlijst onder de dakrand. Nummer 178, vlasserswoning van 1938 met aanpalende schuur van 1928, gebouwd door vlaswerker Richard Vandromme die in 1941 drie zwingelmolens bezit; geel bepleisterd en beschilderd schuurvolume onder pannen zadeldak, recente poort en muurnisje. Recente bebouwing, onder meer "drukkerij Grapic Center" (nummer 124/ Abtsulstraat), opgetrokken na afbraak van een herberg.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 207: Mutatieschetsen, Hulste, 1865/4, 1878/8, 1886/9, 1905/12, 1906/5, 1910/9, 1927/7, 1928/5, 1928/2, 1938/1, 1946/11, 1974/4.
  • Rijksarchief Kortrijk, Familiearchief Descantons de Montblanc (Plotho), nr. 1949: Figuratieve kaart van de heerl. renten vande voorn. heerlichede van Gryspersche inde prochie van Hulste noort west vande kercke op d'oostsyde van de straete soomen gaet van Cortrick naer de Abesulbusch scheedende mettre straete van Lendele naer Hulste op de zuitsyde mette straete naer de Walleghemmeulen opde noortsyde ende oostwaert scheede jegens de heerlichede van Wareghem, 1642.
  • Rijksarchief Kortrijk, Gemeentearchief Hulste, nr. 81: Caerte figurative van het vijfde deel der prochie van Hulste van oosten het dreveken lopende van het Schuerken naar Hulste Meulen toe suyd west de prochie van Bavichove Ceurne en Lendelede en noort de straete loopende van Hulste straete naer de prochie van Lendelede..., in Lantbouck ende afmetinghe der prochie van Hulste, Pieter Stueperaert, 1716.
  • Rijksarchief Kortrijk, Gemeentearchief Hulste, nr. 81: Caerte figurative van het sesde deel der prochie van Hulste van westen de prochie van Lendelede en suyd noort en oost de straete comende van Lendele en loopende so oost waert naer de Groote heirbaene van Cortryck op Thieldt..., in Lantbouck ende afmetinghe der prochie van Hulste, Pieter Stueperaert, 1716.
  • Rijksarchief Kortrijk, Kerkarchief Harelbeke, nr. 2887c: Plan van de tienden van Harelbeke gelegen in de zes wijken van Hulste, eind 18de eeuw (circa 1760-1765).
  • Beelden uit het verleden, Harelbeke-Bavikhove-Hulste-Stasegem, Harelbeke, 1978, p. 140-142.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Deel II, Brugge, 1921, kolom 939.
  • Familiegeschiedenis Masureel, Wortegem-Petegem, 2001, p. 231.
  • KERCKHOF P., DECROIX L., Het onderwijs te Hulste, Vroeger en nu!, in De Roede van Harelbeke (De Leiegouw), nr. 17, Harelbeke, 1997, p. 33-34, 39, 57-59, 87.
  • KERCKHOF P., Hulste en zijn wegen op kaart omstreeks 1850, Hulste, 1982, p. 3.
  • Onze vlasvezelbereidingsnijverheid. Jaarboek 1941. Textielcentrale, Kortrijk, 1941, p. 154.
  • OPSOMER J., DECROIX L., Brouwerijen en herbergen Bavikhove-Hulste, in De Roede van Harelbeke (De Leiegouw), nr. 25, Harelbeke, 2006, p 111, 119-120.
  • Straatnamen Harelbeke van a tot z, Harelbeke, 2002, p. 10.
  • Kapelletjes in West-Vlaanderen, geraadpleegd op 10/08/2009.
  • Hulste info, geraadpleegd op 10/08/2009.

Bron: VANWALLEGHEM A. & CREYF S. 2009: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Harelbeke, Deel I: Stad Harelbeke, Deel II: Deelgemeenten Bavikhove en Hulste, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL42, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanwalleghem, Aagje; Creyf, Silvie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis van 1898

  • Omvat
    Burgerhuis van 1925

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning en vlasschuur

  • Omvat
    Dorpswoning en vlasschuur

  • Omvat
    Dorpswoning van 1914

  • Omvat
    Dorpswoningen

  • Omvat
    Eénlaagse dorpswoning

  • Omvat
    Gekoppelde dorpswoningen

  • Omvat
    Herberg

  • Omvat
    Herberg Café Central

  • Omvat
    Herberg 't Vliegend Paard

  • Omvat
    Herberg 't Wit Peerd

  • Omvat
    Herberg De Eendracht

  • Omvat
    Herberg De Keizer

  • Omvat
    Herberg De Kloefkapperij

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Masureel International NV

  • Omvat
    Nationaal museum voor de Vinkensport

  • Omvat
    Vlasschuur

  • Is deel van
    Hulste


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Brugsestraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/14887 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.