Vrij korte straat die vertrekt in de Diestsestraat, de Bondgenotenlaan kruist en eindigt aan het Monseigneur Ladeuzeplein.

Reeds vermeld in de 13de eeuw en aanvankelijk "Nieuwstraet" genaamd, liep deze straat eertijds L-vormig - via een knik ter hoogte van het huidige Herbert Hooverplein - door tot aan de Tiensestraat. Haar tracé werd tot driemaal toe aangepast: vooreerst door inkorting ingevolge de aanleg van het Monseigneur Ladeuzeplein en het Herbert Hooverplein in de periode 1805-1829; verder door een gedeeltelijke verbreding in 1870-71 tijdens het doortrekken van de Bondgenotenlaan vanaf Leopold Vanderkelenstraat tot aan Grote Markt, en opnieuw tijdens de wederopbouw na de oorlogsgebeurtenissen van 1914 die de straat nagenoeg volledig in de as hadden gelegd. Haar huidige benaming kreeg ze in 1924, naar de Leuvense burgemeester (1872-1895) Leopold Vander Kelen, sinds 1858 eigenaar van het voormalige Savoyecollege, dat naderhand werd uitgebouwd tot het huidige Stedelijk Museum Vander Kelen-Mertens (Savoyestraat nr. 6). In 1989 werd de Vanderkelenstraat ingericht als verkeersvrije wandelstraat.

Kenmerkend was eertijds de vrij belangrijke concentratie van religieuze en onderwijsinstellingen in deze straat. Vanaf de Savoyestraat paalden aan de onpare zijde sinds de 16de eeuw achtereenvolgens het in 1596 gestichte "College van Bergen" en het kort na 1600 opgerichte en in 1784 herbouwde "Breugelcollege", beide in 1806 openbaar verkocht; verderop het in 1513 gestichte en tussen 1597 en 1634 herbouwde clarissenklooster dat in 1783 door Jozef II werd afgeschaft, in 1786 gesloopt en naderhand genivelleerd werd voor de voornoemde aanleg van het Monseigneur Ladeuzeplein; de overzijde werd vanaf de 15de eeuw ingenomen door de "Vicus" of "Artesfaculteit" en het "College van Sint-Ivo", en de hoek met het huidige Herbert Hooverplein door het in 1605 gestichte "Sint-Willibrorduscollege" of "College van 's-Hertogenbosch", dat eveneens in 1806 werd verkocht en gesloopt.

Behoudens de tijdens de oorlog gespaard gebleven, van 1766 daterende zuilenportiek van de voormalige "Vicus" en de van 1776-1777 daterende gevelpartij van het voormalige "Sint-Ivocollege" - beide thans deel uitmakend van de museumsite - zijn de straatwanden heden voornamelijk samengesteld uit een historiserende wederopbouwarchitectuur, daterend van na de teisteringen door Wereldoorlog I. De bebouwing is samengesteld uit winkel- en/of woonhuizen, doorgaans van het breedhuistype en veelal in combinatie met een topconstructie die in feite als scherm fungeert voor de langsgerichte nok van het zadel- of mansardedak - als reminiscentie aan het vroegere diephuis -, en waarin het dakvenster is opgenomen. De panden tellen overwegend drie bouwlagen en twee of drie traveeën, waarvan de meeste nog op de doorgaans gevelbreed opengewerkte begane grond hun oorspronkelijke omlijsting tot op heden behielden. Deze huizen in zogenaamde "wederopbouwstijl" zijn gekenmerkt door een eclectische gevelarchitectuur, geïnspireerd op de regionale bouwstijlen, met integratie van eigentijdse of geïnterpreteerde bouwelementen. Typerend is het traditiegetrouwe gebruik van bak- en witte natuursteen en/of blauwe hardsteen. Naargelang van de overname of benadering van bouwschema's of elementen uit historische stijlen kunnen deze gevels een neogotische, neotraditionele, neobarokke etc... inslag vertonen, of ook getuigen van een meer eigentijdse vormgeving Naast de meer representatieve panden of ensembles, is deze wederopbouwarchitectuur ook in een meer afgezwakte vorm vertegenwoordigd door nr. 27 (1921, architecten L. Speder en J. Vanderveken), met een gemengde laatbarok geïnspireerde en eigentijdse vormgeving, en nr. 37 (1924, architect E. Peeters) met art deco inslag.

Ter hoogte van de museumsite aan pare zijde, prijkt op een hoge vierkante sokkel het bronzen beeld "Kameraad Zestig" van beeldhouwer J. Rosseels, door de mannen van 60'' geschonken aan de Stad Leuven en ingehuldigd op 10.09.2000.