Geografisch thema

Slijpe

ID
14533
URI
https://id.erfgoed.net/themas/14533

Beschrijving

Gemeente van 1754 ha, geomorfologisch behorend tot de middenlandpolders. Woon- en landbouwdorp. In 1971 bij de nieuw gevormde gemeente Spermalie gevoegd en in 1976 bij de fusiegemeente Middelkerke. Gelegen ten zuiden van de vaart Nieuwpoort-Plassendale en doorkruist door de E40.

Eerste vermelding in 1027 als "Slipia", id est slibgrond, vroeger ook "Aerleboutskapelle" genaamd. Bij pauselijke bul van 1200 wordt het klooster "Spermalie" opgericht op het gehucht genaamd "Hunckevliet", gelegen op het toenmalige grondgebied (later Sint-Pieterskapelle).

De geschiedenis van de parochie is verbonden met de Orde van de Tempeliers. 1137: Willem, burggraaf van Sint-Omaars en zijn zoon Hosto schenken bezittingen gelegen te Slype en Leffinge aan de Tempeliers. In 1141 vult Graaf Diederik van den Elzas deze eigendommen aan met giften van gronden en tienden in de nieuwe gronden die vrijgekomen zijn door de zeeregressie. De bezittingen van de orde groeien verder aan door schenkingen, aankoop of ruil onder andere in 1142, 1186, 1250. Na de afschaffing van de Tempeliers in 1312 overdracht van de bezittingen naar de Hospitaalridders van Sint-Jan te Jeruzalem, de latere ridders van Malta. De hoeve "Groot Tempelhof" (zie Tempelhofstraat nummer 16) vormde de zetel van de Commanderij, belast met administratief en financieel beheer van de commanderijgoederen bestaande uit gronden, hoeve, tienderecht en patronaatsrecht te Slype, maar ook in het omliggende. Slijpe maakte deel uit van het Brugse Vrije en het Camerlynckx-ambacht.

Slijpe werd nagenoeg volledig verwoest tijdens de Eerste Wereldoorlog, enkele hoeves, muurpartijen van de kerk en woningen ten zuiden en ten zuidoosten ervan uitgezonderd. Een ontwerp voor de wederopbouw van de dorpskom van de hand van T. Raison (Brugge), in 1918 gepubliceerd in "Fermes-types et constructions rurales en West-Flandre" werd niet volledig uitgevoerd. Het vooroorlogs aanlegplan, zie 19de-eeuwse militaire stafkaarten, werd behouden bij de wederopbouw.

De dorpskom van Slijpe is gelegen aan een driesprong bestaande uit assen voor doorgaand verkeer: Diksmuidestraat, Spermaliestraat en Leffingestraat resp. in zuidelijke, westelijke en noordoostelijke richting. De dorpskern wordt getypeerd door de parochiekerk midden kerkhof en de bebouwing errond, ten oosten in de bocht van Diksmuidestraat en Slijpesteenweg. Voorts, voornamelijk lintbebouwing langsheen Diksmuide- en Spermaliestraat. Recente woonuitbreiding ten westen en ten noordwesten. Buiten de dorpskom verspreide hoevebouw. Ten noordwesten van de dorpskom, gehucht "Rattevalle" aan de Rattevallebrug over Kanaal Nieuwpoort-Plassendale.

Naast enkele behouden oudere kernen ten zuidoosten van de kerk, doorsnee- wederopbouwarchitectuur doorgaans in de lijn 19de-eeuwse traditie, enkele getypeerd door modernistische stijlkenmerken. Belangrijke gebouwen als kerk, pastorie, onderpastorie, gemeenteschool en verscheidene hoeves zijn heropgebouwd naar ontwerp van architect T. Raison (Brugge). Gemeentehuis en Zusterschool zijn resp. van de hand van architect A. Neyrinck (Blankenberge) en architect L. Derre (Torhout), beiden verwezenlijkten ook andere bouwwerken. Hoeve "'Klokhofstede" naar ontwerp van A. Vandenberghe (Kortrijk) (zie Diksmuidestraat nummer 48).

  • Algemeen Rijksarchief Brussel, DVG.
  • GOETGHEBEUR W., JANSSEUNE G., 't Hof van Spermalie en al het goed dat eertijds aan de abdij van Nieuw Jerusalem toebehoor-de, liggende en staande in de parochiën van Slijpe, Sint-Pie-terskapelle, Schore, Mannekensvere (nu Groot- Middelkerke), Zande e.a., Beernem, 1989.
  • D'HAENE L., De archeologische opgravingscampagne van 1980 op het groot Tempelhof te Slijpe, in Graningate, jg. 3, 1983, nr. 9.
  • JANSSEUNE G., Opgravingscampagne 1991 op het Groot-Tempelhof te Slijpe, een fotoreportage, in Graningate, jg. 11, 1991, nr. 44.
  • JANSSEUNE G., Slijpe. Toponiemen en straatnamen, in Graningate, jg. 12, 1992, nr. 48.
  • MAES M., Beknopte bijdrage tot de geschiedenis van Slijpe, 1975.

Bron: HUYS M., KERRINCKX H. & VANNESTE P. 2005: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Middelkerke, Deelgemeenten Leffinge, Lombardsijde, Mannekesvere, Schore, Sint-Pieterskapelle, Slijpe, Westende en Wilskerke, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL10, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Huys, Martine; Kerrinckx, Hans; Vanneste, Pol
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Diksmuidestraat (Slijpe)

  • Omvat
    Duitse artilleriepost Fahrhof

  • Omvat
    Duitse militaire post Kleiner Hof

  • Omvat
    Duitse militaire post Pionier Schlöβchen

  • Omvat
    Duitse schakelpost voor telefoonverbindingen

  • Omvat
    Kanaal Nieuwpoort-Plassendale en omgeving Schuddebeurze

  • Omvat
    Odiel Spruyttestraat

  • Omvat
    Polderhoeve

  • Omvat
    Sint-Niklaasstraat

  • Omvat
    Slijpesteenweg (Slijpe)

  • Omvat
    Spermaliestraat (Slijpe)

  • Omvat
    Tempelhofstraat

  • Is deel van
    Middelkerke


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Slijpe [online], https://id.erfgoed.net/themas/14533 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.