erfgoedobject

Kapel Onze-Lieve-Vrouw der Zege

bouwkundig element
ID
78534
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/78534

Juridische gevolgen

Beschrijving

Het gehucht Oud-Stuivekenskerke is op één kilometer ten westen van de IJzer gelegen, ten zuiden van het huidige Stuivekenskerke, in landelijk poldergebied.

Het Onze-Lieve-Vrouwehoekje, zoals het gehucht geheten wordt, bestaat uit deze gedenkkapel 'Onze-Lieve-Vrouw der Zege', omringd door 41 gedenkstenen. Voor de kapel staan twee gedenkzuilen: links voor het 5de regiment Lansiers, rechts voor het 1ste en 2de bataljon Karabiniers-Wielrijders. Naast deze kapel staat de versterkte torenruïne, met bovenaan de oriëntatietafel, met gedenkplaten voor Mardaga en Lekeux en met vlakbij demarcatiepaal nr. 11. Achter de woning Oud-Stuivekens 4 staat een Belgische commandopost. De toegangsweg naast het gedenkkapelletje voor Delacave geeft uit op hoeve Goemaere, dat deels met gerecupereerde betonblokken is opgebouwd.

Historische achtergrond

In de loop der jaren werden verschillende gedenktekens aan de site de guerre van Oud-Stuivekens toegevoegd, waaronder een kapel voor Onze-Lieve-Vrouw-der-Zege in 1925.

Het initiatief tot oprichting van de kapel kwam van Pater Martial, geboren als Edouard Lekeux (1884-1962). Reserveluitenant Lekeux had aangeboden om vanaf de kerktoren van Oud-Stuivekenskerke de vijandelijke activiteiten te observeren. Hij zou meer dan 16 maanden in Oud-Stuivekens verblijven en werd bekend als de maïeur of burgemeester van Oud-Stuv. Inmiddels bevorderd tot kapitein-commandant, keerde hij in april 1919 terug naar zijn klooster en werd er in 1920 Pater Martial.

Pater Martial wou de gedenkkapel voor Onze-Lieve-Vrouw-der-Zege oprichten, omdat hij tijdens zijn verblijf op de nabijgelegen hoeve Goemare (vlak naar de observatietoren) maar net ontsnapt was aan de dood wegens een dergelijk Onze-Lieve-Vrouwbeeldje. Bij een nachtelijke beschieting was een artilleriegranaat terechtgekomen tegen de gevel van zijn verblijf: het projectiel bleef steken onder de voet van het beeldje Onze-Lieve-Vrouw-ter-Victorie. Hij bracht het beeldje naar de kamer en zou er een kapel inrichten.

Pater Martial richtte zich tot verschillende invloedrijke personen om de bouw van een kapel bij Oud-Stuivekens verwezenlijkt te zien, waaronder kardinaal Mercier, monseigneur Waffelaert (bisschop van Brugge) en luitenant-generaal baron Jacques de Dixmude. Door financiële bijdragen van velen kon de neogotische kapel weldra getekend worden door architect Camille Van Elslande uit Veurne. Bisschop Waffelaert wijdde de kapel in op zondag 6 september 1925. De site kreeg voortaan de naam OLV-hoekje.

Tien glas-in-loodramen werden tijdens de bouw van de kapel gemaakt door de gebroeders Paul en Marcel Ganton uit Gent. In 1956 werden de glasramen hersteld en werden er vier nieuwe geplaatst, namelijk de vier beschermheiligen in het schip. Zij zouden van de hand zijn van Albert Mestdagh uit Gent.

Het glasraam achter het Onze-Lieve-Vrouwbeeld stelt de hemel met sterren voor. Links staat de aartsengel Michaël, patroon van België en het Belgisch leger. Rechts de heilige Martial, bisschop van Limoges uit de 3de eeuw, patroon van pater Martial. Links en rechts van deze patroonheiligen wordt Lekeux voorgesteld, respectievelijk als artilleriewaarnemer en als biddende officier. Uiterst links staat Sint-Joris, de patroon van onder andere de cavalerie en van de cyclisten afgebeeld in middeleeuwse wapenuitrusting, met een gedode draak. Naast zijn rechterschouder staat het kenteken van de Karabiniers-Wielrijders. Uiterst rechts wordt Sint-Joris opnieuw afgebeeld, nu als ruiter in gevecht met een draak, als patroon van het 5de regiment Lansiers. Dit expressionistisch glasraam werd in 1952 gemaakt door Charles Counhaye, ter gelegenheid van de verbroedering van de 5de Lansiers.

Aan de linkerkant wordt Sint-Barbara afgebeeld, met martelaarspalm en boek, naast de toren waarin ze opgesloten zou geweest zijn: zij is onder meer de patrones van de artillerie en de genie. Rechts ervan twee glasramen met de medaillons van koning Albert en koningin Elisabeth. Sint-Ludovicus ten slotte, in feite koning Lodewijk IX (1226-1270) van Frankrijk, gestorven tijdens de 8ste Kruistocht, staat afgebeeld als Saint Louis, patroon van de Franse legers, hier in herinnering aan de Franse troepen aan de IJzer.

Aan de rechterkant wordt eerst Sint-Mauritius afgebeeld als Romeins soldaat met zwaard en martelaarspalm: hij is de patroon van de infanterie. Daarnaast twee glasramen met medaillons van kardinaal Mercier en bisschop Waffelaert. Rechts achteraan staat Onze-Lieve-Vrouw van Loreto, patrones van de luchtvaart.

Het beeld van Onze-Lieve-Vrouw is het werk van Aloïs De Beule uit Gent (1861 – 1935) en een gift van de familie Goemaere.

Beschrijving

Kapel uitgevoerd in bruingele baksteen, opgebouwd uit een smalle voorhal, een schip en een driezijdig koor en voorzien van steunberen. Zowel de kleine voorhal als de kapel hebben een geknikt zadeldak bedekt met leien en zijn gesteund op overhangende stenen. De voorgevel van de voorhal en de kapel hebben de vorm van een geknikte spitsboog, opzij afgewerkt met negblokken uit witte natuurstenen. De voorhal heeft een rondboogvormige toegang. Boven de deur is er een bakstenen rooster met vijf verticale gleuven. Op de top staat een kruis uit witte natuursteen. In de gevel van de kapel is een roosvenster met maaswerk aangebracht, op de top staat een klein lantaarntorentje met een ijzeren kruis. In het schip en het koor zijn een reeks kleine rondboogvenstertjes aangebracht, voorzien van brandglasramen.

Buiten tegen de voorgevel van de voorhal in witte letters tegen een zwarte achtergrond 'O.L.Vrouw der Zege' en tegen de zijgevels van de voorhal zijn marmeren gedenkstenen aangebracht, ingewerkt in een nis in baksteen met driehoekig fronton met tandlijst en onderaan een symmetrisch geplaatst acanthusblad met S-vormige voluten. Op de linkergevel: '1914-1918' - 'Gedenkkapel'; op de rechtergevel: '1914-1918' - 'Chapelle du souvenir'.

Bovenaan zijn gebrandschilderde ramen in rondboogvensters aanwezig, met volgende voorstellingen (van links naar rechts). Links: St.-Barbara, koningin Elisabeth, koning Albert, Sint-Ludovicus. In het koor: Sint-Georgius, een soldaat (Frater Lekeux) op de uitkijktoren, Sint-Michaël, blauwe siermotieven op het glasraam achter het Onze-Lieve-beeld, Sint-Martial, Lekeux als biddende soldaat, expressionistische afbeelding van Sint-Georgius als ridder met zwaard, een monster dodend, met onderaan “1914 – 5L – 1918”. Rechts: Sint-Mauritius, kardinaal Mercier, monseigneur G.J. Waffelaert, Onze-Lieve-Vrouw van Lorette.

Het beeld van Onze-Lieve-Vrouw der Zege staat in het midden op een wit-blauw beschilderd altaar.

In de kapel zijn verder nog verschillende gedenkplaten aangebracht door privépersonen voor hun oorlogsdoden (Frans Anthonissen, Paul Joux, Gaston Queromesse, Joseph Christiaen), een gedenkplaat ter nagedachtenis van de viering 80 jaar Vrienden van het OLV-hoekje (21/08/1998) en enkele memento's met historische uitleg en foto's.

Uitvoering kapel: C. Van Elslande Architect Veurne (gesigneerd).

Afmetingen: hoogte 1141 (vanaf het straatniveau) x breedte 588 x diepte 982 cm

  • JACOBS M. 1996: Zij, die vielen als helden... Inventaris van de oorlogsgedenktekens van de twee wereldoorlogen in West-Vlaanderen, Deel 2, Brugge.
  • VERBEKE R. s.d.: Onuitgegeven nota's.

Bron: WOI Relict (349): Kapel O.L.V. der Zege (Stuivekenskerke - WOI)
Auteurs: Decoodt, Hannelore; Bogaert, Nele
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is deel van
    Het Onze-Lieve-Vrouwhoekje


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kapel Onze-Lieve-Vrouw der Zege [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/78534 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.