Geografisch thema

Kortrijksestraat (Oostkamp)

ID
11469
URI
https://id.erfgoed.net/themas/11469

Beschrijving

Zie ook: Ruddervoorde en Waardamme.

Straat drie vanuit het gemeentecentrum van Oostkamp loodrecht zuidwaarts loopt tot aan de grens met Waardamme en vanaf daar onder dezelfde benaming verder loopt. De Kortrijksestraat maakt eigenlijk deel uit van de grote noord-zuid georiënteerde verbindingsas tussen Brugge en Kortrijk. Op Oostkamps grondgebied vertrekt de straat in het verlengde van de Brugsestraat, ter hoogte van het Gemeenteplein, doch voorheen vormde de huidige Kortrijksestraat één geheel met de huidige Brugsestraat en de Gaston Roelandtsstraat. Sinds de fusie van de gemeente op 1 januari 1977 is de Kortrijksestraat de langste straat van Oostkamp en loopt de straat van het Gemeenteplein tot aan de grens met Zwevezele (Wingene) (zie Waardamme, Ruddervoorde). De benaming verwijst naar de verbinding die de straat maakt vanuit Brugge met de stad Kortrijk.

Behoort tot het historische stratenpatroon van de gemeente zie zowel het hoofdtracé als de kleinere zijsprongen (ten noorden en ten zuiden van de Nieuwburgstraat) komen al voor op de Grote Kaart van het Brugse Vrije van Pieter Pourbus (1561-1571), gekopieerd door Pieter Claeissens (1601).
In 1735 start men met de aanleg van de kalsijde Brugge-Kortrijk, beginnende vanaf de Katelijnepoort in Brugge. In 1738 is het gedeelte van de kalsijde tussen de poorten van de stad Brugge en de brug van Steenbrugge uitgevoerd: het College richt een verzoekschrift aan de overheid met de vraag de kalsijde door te trekken tot Kortrijk, aangezien deze weg onberijdbaar is en de aanvoer van hout en andere koopwaar uit het Kortrijkse belangrijk is. In 1748 wordt een afrekening gemaakt voor de bedding en het vervoeren van de kasseistenen voor de aanleg van de weg. Bij octrooi van Maria-Theresia van 30 september 1750 wordt de breedte van de kasseiweg van drie op vijf roeden gebracht, waardoor er meer onteigeningen en schattingen van vruchten zijn. Rond 1750 vindt de verbreding en de verharding van de weg plaats. De Kortrijkse kalsijde zou lange tijd de enige verharde weg zijn in de gemeente Oostkamp.

Op de Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden, opgenomen op initiatief van Graaf de Ferraris (1770-1778), wordt de Kortrijkse kalsijde afgebeeld met bebouwing op de gronden naast deze hoofdbaan, verder is alles bos (Balanderbos, Warandebos).

In de 19de eeuw, na de wet van 10 maart 1837, waarin de staat de gemeenten toelaat een barrièrerecht te heffen dat bestemd is voor het onderhoud van de kasseiwegen, worden langs de toenmalige Kortrijksestraat twee barrières opgesteld. Een eerste staat op het gehucht Steenbrugge in het noorden van Oostkamp, aan de hoek met de huidige Sint-Michielsestraat, toen zogenaamd Loppemstraat. Een tweede barrière bevindt zich op de grens van Oostkamp en Waardamme zie aangeduid op de Atlas van Vandermaelen (1846-1854). In 1858 vermeldt men ook een barrière aan de Marechalstraat. Vanaf 1859 zal er echter maar één barrière meer zijn, met name ter hoogte van de Nieuwenhovedreef. In de midden 19de-eeuwse Atlas van Vandermaelen (1846-1854) worden ook twee grenspalen aangeduid: een eerste ten zuiden van de Legendaledreef, de tweede ter hoogte van de Nieuwburgstraat. De rijksweg wordt in het midden van de 19de eeuw op de Atlas der Buurtwegen (circa 1843) omschreven als "Route de Bruges à Courtrai". In 1895 wordt in de Kortrijksestraat de tramlijn Brugge-Oostkamp-Zwevezele aangelegd, eerst aan de oostzijde van de weg gelegen, daarna verlegd naar het midden van de weg (in 1927 deels geëlektrificeerd).

In 1937 wordt, na verschillende onteigeningen naar aanleiding van de aanleg van de autosnelweg Brussel-Oostende (E40), over de Kortrijksestraat een viaduct gebouwd.

De straat wordt, na zijn overlijden in 1937 tot ongeveer 25 jaar later (jaren 1960), de "Baron Albert Peers de Nieuwburghstraat" genoemd als hulde aan de baron (1866-1937) die tussen 1905 en 1937 burgemeester was van Oostkamp en woonachtig was in het kasteel "De Breidels" (zie Breidels nummer 1).

In 2006 is de imposante woning van dokter Julien Vanfletere, op de hoek met de Marechalstraat afgebroken ten voordele van een nieuwbouwappartement. Ook bestaan er plannen om de site van voormalige houtzagerij "Lejaeghere" te vervangen door een nieuwbouwproject.
In de jaren 1970 ontwikkelt zich ten zuidoosten van de autostrade een nieuwe wijk, ontstaan als woonpark voor de werknemers van het Duitse bedrijf Siemens, dat zich van de jaren 1960 tot 2002 situeerde langs de Siemenslaan (zie Siemenslaan). De eerste woningen worden bewoond in 1971; in dertig jaar zijn er zo'n 900 woningen bijgekomen.

Thans drukke, geasfalteerde verkeersweg. Eén zijarm van de Kortrijksestraat (naar de nummers 226 en 228) is nog gekasseid. De kasseiweg komt uit op een cirkelvomig gekasseid voorpleintje, dat wordt afgeboord door arduinen palen met kettingen en waar verschillende kasteeldreven samenkomen. Deze samenkomst van dreven behoort tot het domein van het kasteel "Nieuwburg" (zie Nieuwburgstraat nummer 2).

In het centrum van de gemeente bestaat de bebouwing aan de Kortrijksestraat uit quasi aaneengesloten woonhuizen die in mindere mate opklimmen tot het eerste kwart van de 19de eeuw. Nummers 14-16, vrij imposant breedhuis, mogelijk al uit (het begin van) de 19de eeuw (zie volume en wellicht aangeduid op de Atlas der Buurtwegen van circa 1843); zijgevel met vermoedelijk latere vingerberaping, verdeeld door wit beschilderde banden. Daarnaast ook panden uit het einde van de 19de-begin 20ste eeuw. Nummer 15, breedhuis van twee bouwlagen en vier traveeën afgedekt met een zadeldak met mechanische pannen en een later aangepaste, arduinen begane grond, thans in gebruik door horeca. Nummers 67-69, samenstel van twee woonhuizen van één en twee traveeën met typerende als witte banden doorgetrokken onder-, tussen- en bovendorpels, een erkeruitbouw bij nummer 69 en bewaard schrijnwerk met kleine roeden in het bovenlicht bij nummer 67. Nummer 69, recent zeer grondig gerenoveerd. Nummers 40-42, samenstel van twee diephuizen met puntgevels met kenmerkende ontlastingsbogen van alternerend witte steen. Nummer 52, soortgelijke woning uit de jaren 1920 met lichte invloed van de cottagearchitectuur in de bedaking zie licht overkragend zadeldak (nok dwars op de straat) en verzorgde, gesculpteerde boord. Bewaard houtwerk op de verdieping, want de begane grond is totaal aangepast als horecagelegenheid.

In beperkte mate architectuur uit de jaren 1930-1950, doch met weinig uitgesproken kenmerken (nummer 72). Nummer 30, interbellumpand met recente gevelbrede pui, eertijds meubelmakerij zie opschrift bovenaan de gevel. Vanaf nummer 146, tot aan het Bad Langensalzaplein, is de rooilijn achteruitgeschoven zie huizen met voortuinen daterend van de jaren 1930. Nummer 147 met tegenaan de begane grond een fraaie, houten luifel op fijne pijlertjes; woning zelf met bewaard houtwerk en onder meer tiffanyglas in het bovenlicht. Nummer 3, op de hoek met het Gemeenteplein en met een recent totaal gewijzigde begane grond, dateert vermoedelijk uit de jaren 1950. Nummer 184 met vertikale lichtstroken vermoedelijk ter hoogte van de traphal.
Ten zuiden van de hoek met de Marechalstraat, bevinden zich de gebouwen van voormalige houtzagerij "Lejaeghere", gelegen langs de parking van het achterin gelegen winkelcentrum en achteraan gedomineerd door een slanke schoorsteen van de jaren 1950. Oranje bakstenen schacht uitstekend boven de daken van verschillende aaneengesloten loodsen en koterijen.

Buiten het centrum, dit is ten zuiden van de viaduct van de autostrade Brussel-Oostende (E40), doorsnijdt de steenweg onmiddellijk een meer landelijke regio met aldus aangepaste architectuur, opklimmend tot 19de eeuw en uitzonderlijk tot de 18de eeuw zie nummer 149. De straat heeft er meer steenwegallures: wegdek met betonplaten, verspreide, landelijk gelegen bebouwing onder meer met enkele dieperin gelegen kasteeltjes, afzomende bomenrijen, een fietspad enzomeer.

Enkele gebouwen aan de Kortrijksestraat behoren tot de eigendommen van het kasteel "De Breidels" (zie Breidels nummer 1) en bevinden zich in de ankerplaats "Kasteel Nieuwburg en Breidels" zie landschapsatlas (zie nummer 312, 314, 320). De Kortrijksestraat vormt op het grondgebied van de deelgemeente Oostkamp de oostelijke grens van de ankerplaats "Kasteel Nieuwburg en Breidels" zie landschapsatlas.

  • Administratie Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumentenzorg, Monumenten en Landschappen, Landschapsatlas, 2001, OC GIS-Vlaanderen.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 207: Mutatieschetsen, Oostkamp, 1959/51.
  • Rijksarchief Brugge, Verzameling kaarten en plannen, nummer 418: Kaart met de landerijen die moeten onteigend worden, wegens de aanleg van de steenweg van Steenbrugge naar Oostkamp, gemaakt door C. Verhage, 1750.
  • Rijksarchief Brugge, Kaarten en plannen Mestdagh, nummer 1060: Figuratieve kaart van een hofstede "Rydam" genaamd, gronden en bossen onder de heerlijkheid Nieuwenhove, eigendom van de Eekhoutabdij te Brugge, 1771.
  • Rijksarchief Brugge, Kaarten en plannen Mestdagh, nummer 1079: Figuratieve kaart van gronden "Het Moreelleen" genaamd onder de heerlijkheden Buskens-ambacht, Oostkamp en Erkegem, eigendom van de weduwe Fr. Rommel, later J. van Nieuwenhuyse, 1822.
  • Rijksarchief Brugge, Kaarten en plannen Mestdagh, nummer 1106: Plan van eigendommen, eigendom van Isabelle en Jeannette Beaucourt, 19de eeuw.
  • Rijksarchief Brugge, Kaarten en plannen Mestdagh, nummer 2167: Ontwerp van een dreef te Oostkamp, toebehorend aan de Rym, vanaf de dreef van Nieuwenhove tot aan de steenweg van Brugge naar Kortrijk, 1808.
  • Stadsarchief Brugge, Verzameling kaarten en plannen, nummer 12: Kaart (van een niet uitgevoerd ontwerp) van de steenweg van Brugge naar Kortrijk, ongedateerd (18de eeuw).
  • BOULJON B., Bij het eeuwfeest van het Oostkampse gemeentehuis (2), in De Merel, jg. 12, nummer 1, 1988, p. 18.
  • BOULJON B., Het Oostkamp, Ruddervoorde, Hertsberge en Waardamme van toen. Een verzameling foto's van de vier Oostkampse deelgemeenten in de 19de en de eerste helft van de 20ste eeuw, Brugge, 1984, p. 54, 59-60.
  • BOULJON B., Oostkamp, Hertsberge, Ruddervoorde en Waardamme in oude prentkaarten, Zaltbommel, 1981, nummer 5-6.
  • CLAEYS G., De gemeente Oostkamp, boek twee, Handzame, 1981, p. 231.
  • CLAEYS G., Kroniek van Oostkamp, Brugge, 1985, p. 186, 191, 193, 209, 266-267.
  • CLAEYS G., Oostkamp in oude prentkaarten, Zaltbommel, 1982, nummer 17-18, 20.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Brugge, 1921, deel II, kolom 78-80.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Brugge, 1928, deel VIII, kolom 17.
  • De gewestweg N50 Brugge-Kortrijk, in Brochure OMD Oostkamp, 12 september 1999.
  • DEMULDER J., De heerlijkheid Walschen binnen Oostkamp, in Heemkundige Kring Oostkamp, vol. 6, 2005, p. 10.
  • DESOETE S., GERVOYSE P., VANDEN BERGHE P., Oostkamp, Beeld in beweging, Oostkamp, 2000, p. 88.
  • SMESSAERT G., Postgeschiedenis van Oostkamp, Loppem, 1989, p. 12-13.
  • VANDE GINSTE S., Archiefbeelden Oostkamp, Gloucestershire, 2005, p. 16, 59, 96, 120.

Bron: VANWALLEGHEM A. met medewerking van CREYF S. 2007: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Oostkamp, Deel I: Deelgemeente Oostkamp, Deel II: Deelgemeenten Hertsberge, Ruddervoorde en Waardamme, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL30, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanwalleghem, Aagje
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Afspanning

  • Omvat
    Boerenwoning

  • Omvat
    Boswachterswoning van kasteel De Breidels

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Conciërgewoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Gebouwen van Rijkswacht

  • Omvat
    Herberg

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Interbellumpand

  • Omvat
    Kasteeldomein Les Croisilles

  • Omvat
    Kunstwerk van Pieter Boudens

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Mouterij

  • Omvat
    Opzichterswoning van kasteel De Breidels

  • Omvat
    Samenstel van twee dorpswoningen

  • Omvat
    Twee boerenwoningen

  • Omvat
    Villa Medici

  • Omvat
    Vrije Basisschool en Middenschool Sint-Pieter

  • Omvat
    Winkel-woonhuis

  • Is deel van
    Oostkamp

  • Is gerelateerd aan
    Kortrijksestraat (Ruddervoorde)

  • Is gerelateerd aan
    Kortrijksestraat (Waardamme)


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kortrijksestraat (Oostkamp) [online], https://id.erfgoed.net/themas/11469 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.