Geografisch thema

Moerestraat

ID
15666
URI
https://id.erfgoed.net/themas/15666

Beschrijving

Straat met een quasi recht tracé vanaf het dorpscentrum van Koekelare (kruispunt Dorpsstraat/ Concertplein/ Meunyckenplein/ Sint-Maartensplein) over de Moerdijkbeek tot op grondgebied van Moere (Gistel), waarnaar de naamgeving ook verwijst. De Moerestraat vanaf de "Kapelhoek" (de Y-vormige splitsing van de Moerestraat en de Eernegemstraat) is pas aangelegd in 1861 (zie mutatie 1862, aanleg van rechte steenweg of ”Pavé”). Voordien volgde de weg naar Moere het tracé van een deel van de huidige Eernegemstraat en van de Leugenboomstraat. De nieuwe weg wordt dan "Moersche kalsyde" genoemd.

In de kerklegger van 1659 vermelding van "metten noordwest houcke anden Moerewegh". Het tracé van het zuidelijke deel van de straat is als dusdanig reeds aangeduid op de Ferrariskaart (1770-1778) en op de Atlas der Bruutwegen (circa 1846). Op de atlas samen met de huidige Eernegemstraat aangeduid als "chemin nr. 2 de Coucelaere à Eernegem" of de "Leugenboomstraat". In de legger van de dis van 1659 (rente 38): "ende strate die naer den lueghenboom loopt ande oostsijde" (voor de naamsverklaring, de wijk en de herberg Leugenboom wordt naar de Eernegemstraat verwezen).

In 1715 brandt een deel van de dorpsplaats af. De pastorie in de Moerestraat en heel wat woonhuizen gaan daarbij in de vlammen op.

Bij octrooi van 1781 wordt in het dorp, aan het begin van de Moerestraat, de houten staakmolen "Aelters molen" opgericht (illustratie molen met molenerf, uit kaart van 1799, terreinopmeting van het gebied ten noorden van de dorpskern, tussen de Moerestraat en de Moerewegel, door landmeters Pieter Mergaert uit Koekelare en Charles Serruys uit Torhout). Op deze manier ontstaat de wijknaam "Molenhoek". In 1919 of 1929 (kadastergegevens) wordt de molen afgebroken en overgebracht naar Gits (Hooglede).

Op de Ferrariskaart (1770-1778) is het gebied waardoor het noordelijke, in 1861 aangelegde deel van de Moerestraat loopt, volledig landelijk gebied met enkele verspreide hoeves, bereikbaar via erfopritten vanuit de toenmalige Moerestraat of vanuit de Stenenbrugstraat.

Op de figuratieve kaart van 1799 (zie boven) is de Moerestraat samen met de huidige Eernegemstraat aangeduid als "straete lopende naar de Moerdycke" (Moerdijkbeek-Oost en Moerdijkbeek-West In Koekelare, gehucht in Moere, Gistel). Het begin van de Moerestraat is circa 1799 vrij druk bebouwd (breedhuizen).

In 1831 wordt een brandweerarsenaaltje gebouwd in de Moerestraat (ongeveer ter hoogte van huidige apotheek nummer 11).

In 1859 wordt de kasseiweg Koekelare (vanaf de "Kapelhoek")-Moere (Gistel) of het noordelijk deel van de Moerestraat goedgekeurd. Zo moest een betere verbinding met Oostende en de polderstreek tot stand komen, in het voordeel van de Koekelaarse "kutsers" en van de markt. Ook stoker Serruys (Moerdijkbeek-Oost) was geïnteresseerd in deze weg die een betere afzet van de "Oude Couckelaerschen Klaren" zou garanderen, en wou mee financieren. In 1873 worden ten behoeve van de botermarkt ook trottoirs aangelegd in het eerste deel van de Moerestraat.

In de periode 1881-1885 wordt ten gevolge van de schoolstrijd een katholieke jongensschool opgericht in de draai van de Moerestraat (de locatie van de huidige cultuurzaal "De Balluchon", zie nummer 19). Na de katholieke schoolwet van 1884, wordt de genoemde katholieke jongensschool in 1885 het parochiaal centrum "Molenhoek" (de katholieke school huurt nu de gebouwen van de gemeenteschool in de Sterrestraat). Er komt een toneelzaal voor zang- en toneelgroep Sint-Genesius (1889) en in 1911 een plaats voor het Ceciliamuziek dat uit de Sint-Genesiusgilde ontstond. In 1930-1931 wordt er opnieuw een school opgericht.

In 1920 wordt de vlasfabriek Lagrou in de Moerestraat opgericht. Deze stelt einde jaren 1930 circa 25 mensen te werk. In 1956 wordt aan de Moerestraat net ten noorden van de tramlijn de Rijksmiddelbare School opgericht. De schoolgebouwen van het Gemeenschapsonderwijs of anno 2008 het Da Vinci Atheneum (nummer 20) werden ingeplant op negen hectare. De inplanting van deze scholen vormde een pilootproject dat moest dienen als voorbeeld voor andere scholen (zie presentatiemaquette). De school vormt een complex met diverse vleugels, voornamelijk daterend uit de periode 1956-1962, naar ontwerp van architect M. Degraeve (Oedelem). Op de de lange vleugel parallel aan de straat zijn kortere haakse vleugels geplaatst waardoor een U- en L-vormig geheel ontstaat, met open zijdes naar de straat gericht. Daarachter zijn meer gesloten volumes met binnenkoeren, en sportterreinen gelegen. Betonnen skeletbouw van één à twee bouwlagen onder zadeldaken (blauwe mechanische pannen). Bij de klasgebouwen, tussen de betonnen pijlers, invulling met vensterregisters. Voorts witgeschilderde betonnen prefabwanden (opengewerkt door vensters in een omlijsting van blauwe hardsteen) afgewisseld met partijen in bruine sierbaksteen (gesloten wanden). Ter hoogte van de feestzaal, verdiept portaal onder de dakrand: houten poort met twee vleugels, omgeven door grote glazen venstervlakken. In 1970 kent het Provinciaal Tuinbouwcomité de "Prijs Arthur Olivier" toe aan de Rijksmiddelbare School, zie gedenksteen bij de gebouwen van het Gemeenschapsonderwijs.

In 1967 wordt de pastorie met ommuurde tuin en serre in de Moerestraat afgebroken. In 1975 worden de kerkhoven uit het centrum of "De Platse" gebannen naar een begraafplaats buiten de dorpskern (zie Galgestraat). Ook de gebouwen rond de kerk worden afgebroken: op de hoek van het toegangsstraatje naar de kerk (zie Meynyckenplein) vanuit de Moerestraat worden de herbergen "In 't Paviljoen" en "De Vrede" gesloopt, respectievelijk in 1962 en 1984. Op het voormalige pastoriedomein (de plannen van de jaren 1960 om hier een gemeentehuis te bouwen worden niet gerealiseerd) en op een deel van het kerkhof komt later een plein met parking, naamgeving Fransmansplein in 1976. Een deel van de pastorietuin wordt ook opgenomen in het Sint-Sebastiaansplein. Op de plaats van het toegangsstraatje naar de kerk en de gesloopte herbergen komt van de jaren 1980 het Concertplein, het toegangsplein tot de kerk. In 2005 heraanleg van de straat.

Het eerste korte deel van de straat vanaf het dorpscentrum met de kerk (kruispunt Dorpsstraat/ Meunyckenplein/ Concertplein/ Sint-Maartensplein) tot aan de Noordomstraat/ Kerkstraat/ Fransmansplein wordt gekenmerkt door een westelijke straatwand waarin de herberg "De Kroon" (zie Sint-Maartensplein nummer 2) en een wederopbouwpand van 1920-1921 naar ontwerp van architect Jozef Viérin (nummer 1) opvallen. De rest van de wand heeft een bebouwing uit het laatste kwart van de 20ste eeuw: verspringende rooilijn, grosso modo twee bouwlagen onder zadeldaken, veelal een moderne vormgeving met gebruik van veel glas, deels te typeren als appartementsbouw. De oostelijke zijde van dit deel van de straat is afgesloten door het Concertplein met kiosk en fontein (zie Concertplein) en het woon- en winkelcomplex zogenaamd "De Platse" (zie Concertplein nummers 1-9 en nummers 2-8). Ten noorden van dit complex werd in 1989 de zogenaamde "Sala Thai" gebouwd, een Thais nutsgebouwtje dat een elektriciteitscabine maskeert.

Het tweede korte deel van de straat tot aan de Ringlaan wordt gekenmerkt door een aantal deels vrijstaande burgerhuizen (nummers 18, 23). Ter hoogte van de Ringlaan ontwikkelt de Moerestraat zich spievormig, hier appartementen van drie bouwlagen onder zadeldak, onder meer de residentie zogenaamd "De posterie" (Ringlaan nummer 11B).

Verder wordt de straat gekenmerkt door een aaneengesloten bebouwing, met breedhuizen van één à twee bouwlagen onder pannen zadeldaken, voornamelijk daterend uit de jaren 1920-1950. Nummers 214, 216, 257: huizen uit de jaren 1920-1930, rode baksteenbouw in merkwaardige metselverbanden, rechthoekige muuropeningen onder betonnen lateien met afgeschuinde bovenhoeken, bij nrs. 216 en 257 verdiept portaal. Nummer 289: huis uit het einde van de 19de eeuw of het eerste kwart van de 20ste eeuw, rode baksteenbouw (gecementeerde plint met schijnvoegen) van twee bouwlagen onder pannen zadeldak, rechthoekige muuropeningen met afgeschuinde bovenhoeken, bewaard houtwerk met gelede roedeverdeling in de bovenlichten.

Moerestraat nummer 32: huis uit de jaren 1920-1930, rode baksteenbouw van twee bouwlagen onder pannen zadeldak, links aansluitend lagere poort(?)travee, de oorspronkelijk getoogde muuropeningen zijn rechthoekig gewijzigd, rechts beglaasde, spitsbogige heiligenis in een omlijsting van grijsgesmoorde steentjes met kruisbekroning.

Nummer 90: gelijkaardige kapel uit dezelfde periode. Bij nummer 77, gelijkaardige heiligennis, doch daterend uit het midden van de 20ste eeuw. Nummer 71: gelijkaardige kapel, doch in witgeschilderde gevel.

Voorts landelijk gebied met verspreide hoevebouw. Nummer 201 is een restant van een semi-industrieel nutsgebouw, mogelijk hoeve met brouwerij. In 1925 bouwt Albert Sys-Van Eygen, landbouwer uit Koekelare, een huis. In 1926 vergroot hij het huis en bouwt hij een kapel (bij nummer 203). Het huis is op vandaag totaal vernieuwd, maar het lange haakse nutsgebouw (rode baksteenbouw onder zadeldak van rode mechanische pannen) bewaart een rechthoekige schoorsteen (het kadaster geeft geen verklaring voor de bedrijfsvoering). Nummer 253: aan de straat gelegen boerenarbeidershuis, blijkens het kadaster circa 1938 gebouwd door August Staelens-Debruyne, "metser uit Koekelare", rode baksteenbouw onder pannen zadeldak, gewijzigde muuropeningen, onder meer dichtgemetselde staldeuren, achter het huis bakhuisje onder dak van rode Vlaamse pannen.

Op het einde van de straat (tegen de grens met Moere, Gistel), opnieuw een meer aaneengesloten bebouwing aan beide zijden van de straat. Hier situeert de eerste bouw van kleine vrijstaande huisjes aan de (westzijde van de) straat van 1864 (aanleg van de steenweg in 1862). Nummer 281: aan de straat gelegen huis uit de tweede helft van de 19de eeuw (alleszins na 1862), links laag huis gedeelte onder zadeldak (rode Vlaamse pannen), getoogd venster op onderdorpel van grijs gesmoorde steentjes, bewaard houtwerk met T-indeling en grote roedeverdeling. Het huis rechts is verhoogd en voorzien van nieuw parement in het eerste kwart van de 20ste eeuw.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Koekelare, 1862/4, 1862/6 (aanleg van Moerestraat).
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Koekelare, 1862/4, 1925/z.nr. (geen schets), 1926/48 (Moerestraat nr. 201).
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Koekelare, 1938/23 (nr. 253).
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Koekelare, 1864/27, 1873/8 (bebouwing aan de straat ter hoogte van de grens met Moere).
  • ARREN R., De Koekelaarse dinsdagmarkt en haar invloed op het dorpsbeeld (Coclariensia, 6), Koekelare, 1987, p. 54-55.
  • ARREN R., HEUS J., Het centrum van Koekelare in 1842, in Spaenhiers. Jaarboek, jg. 14, 2006, p. 17, 21-22.
  • De Kooklarenoeneroute, Gemeentebestuur Koekelare, 1990, p. 9.
  • DEREEPER T., HEUS J., Bijdrage tot de ontwikkelingsgeschiedenis van de dorpskern van Koekelaere (tot circa 1850), in Spaenhiers. Jaarboek, jg. 4, 1996, p. 52-80.
  • LOOTENS J.-M., Moleneigenaars te Koekelare, in Infogids Koekelare: de Mokker – Bovekerke – Zande 1995-1997, Koekelare, 1996, p. 113-127.
  • SEYS R., De Catstraat in Koekelare, in Coclariensia. Driemaandelijks tijdschrift Gemeentelijke kring voor heemkunde Groot-Koekelare, jg. 6, nr. 3, 1991, p. 36.
  • SEYS R., De volle wasdom, rijksscholen Koekelare 1956-1981 25 jaar, in De Spiegel, 1981.
  • SEYS R., Koekelare, gisteren en op de drempel van morgen. Een verzameling foto's, prentkaarten en tekeningen, met beknopte historische en andere toelichtingen, Sint-Niklaas, 1987, p. 26-27, 47 (iconografie).
  • Straatnamen – aflevering 4, in De Roepsteen, informatieblad voor Groot Koekelare, april 2002, p. 2.
  • DE GRYSE H., Wedstrijd tusschen de landelijke gemeenten van het arrondissement Veurne-Diksmuide, s.l., 1952. (fotobijlage).

Bron: VANNESTE P. & BAERT S. met medewerking van BOONE B., CREYF S. & VRANCKX M. 2010: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Koekelare, Deelgemeenten Bovekerke en Zande, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL46, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanneste, Pol
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Arbeiderswoning

  • Omvat
    Boerenwoning

  • Omvat
    Burgerhuis uit het interbellum

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning met werkplaats

  • Omvat
    Dorpswoning met winkelpui

  • Omvat
    Dorpswoning van 1935

  • Omvat
    Gasthof De Hertog van Arenberg

  • Omvat
    Hoeve in U-vorm

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Kapel Onze-Lieve-Vrouw hulp der Christenen

  • Omvat
    Kapel van de Kastanje

  • Omvat
    Kastanjehof de Heerlijkheid van Rafelgem

  • Omvat
    Kruis aan zijgevel

  • Omvat
    Kunstwerk

  • Omvat
    Paviljoen Sala Thai

  • Omvat
    Pijlerkapel

  • Omvat
    Polyvalente cultuurzaal De Balluchon

  • Omvat
    Russisch tramrijtuig nummer 2603

  • Is deel van
    Koekelare


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Moerestraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/15666 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.