erfgoedobject

Kasteeldomein de Potter d'Indoye

bouwkundig / landschappelijk element
ID
36207
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/36207

Juridische gevolgen

Beschrijving

Voormalig "Hof ter Meers" of "Goed ter Merchs", heden "Kasteel de Potter d'Indoye".

Historiek

Reeds melding in 1435 van het "Hof ter Meers". Vermoedelijk gaat deze site met walgracht nabij de Schelde en de heirweg Gent-Brussel in oorsprong terug op een oudere landbouwnederzetting. Op een kaart van 1572 vermeld als speelgoed of "huys van plaisance". Dit buitengoed werd in 1743 eigendom van de familie de Potter. Het oude kasteel dateerde waarschijnlijk uit het begin van de 17de eeuw, werd eind 19de eeuw gesloopt en was in 1897 vervangen door het huidige neogotisch getint kasteel. Naast het kasteel omvat het huidige omgevend park van circa 10 hectare ook nog bijgebouwen, walgrachten en vijvers.

Aan de oostkant begrensd door de Brusselse steenweg, ten westen door de spoorlijn Gent-Brussel. Het oude kasteel of vroegere buitenplaats was een waterkasteeltje omringd door een walgracht, met ten zuiden het neerhof en de toegangspoort ten noorden een ruim en door brede grachten omsloten achterhof. De waterpartijen ten noorden van het kasteel bleven grosso modo bewaard. Ten oosten aan de steenweg bevond zich een rechthoekig perceel, zogenaamd "De Bareere" waarop in begin 18de eeuw een afspanning zogenaamd "Barierhuys" werd gebouwd dat tot 1794 dienst deed als wethuis en in 1902 werd aangekocht door de Potter. Bij de afspanning hoorde een smidse en tolboom, evenals de nu verdwenen afspanning.

Beschrijving

Bak- en natuurstenen kasteel in neotraditionele stijl met laatgotische stijl-elementen, gebouwd naar ontwerp van architect J. de Waele en daterend van 1897 (zie gedateerde gevelsteen in de voorgevel). Min of meer rechthoekig kasteel van twee verdiepingen op souterrain. Zolderverdieping in 1947 gewijzigd naar ontwerp van architect C. Hoge waardoor het kasteel echter veel van zijn oorspronkelijk en imposant karakter verloor. De trapgeveltoppen werden aangepast en deels verlaagd tot puntgevels, de dakvensters weggenomen, het opvallende steile en hoge schilddak verwijderd en vervangen door een dakterras, de toren tegen de linker zijgevel ingekort. Voorgevel met een attractieve ingang door de mooi uitgewerkte overwelfde galerij van drie traveeën met enkele opvallende details: de gesculpteerde waterspuwers als bekroning van de versneden hoeksteunberen en de balustrades in laatgotisch maaswerk. Uitkragende polygonale natuurstenen erker in laatgotische stijl met verzorgd uitgevoerde borstweringen tegen de uit het water oprijzende achtergevel.

Oorspronkelijke toegangspoort met boogvormig aansluitende paardenstallen gesitueerd in de zuidoosthoek van het aanvankelijk omgrachte voorhof van het vroegere waterkasteel. Hoog bakstenen poorthuis van drie bouwlagen onder zadeldak (Vlaamse pannen), waarschijnlijk uit de 17de eeuw. Voortrapgevel met rechts een later (bij restauratie?) verhoogde ronde hoektraptoren met leien torenspits. Brede rondboogpoort in zandstenen omlijsting onder een gedeeltelijk behouden en gedicht zandstenen kruiskozijn. Twee sterk verweerde, oorspronkelijk gedateerde zandstenen cartouches (jaartal volledig weggesleten). Verdiept segmentboogveld met zoldervenster onder een kleine blinde topoculus. Deuropening met zandstenen latei en donkerrode metselaarstekens in de gekasseide doorrit.

Gelijkaardige achtertrapgevel doch met brede tudorboogpoort onder een behouden zandstenen kruiskozijn. Aan weerszijden aangebouwde bakstenen vleugels van één bouwlaag en respectievelijk drie en acht traveeën onder zadeldaken (Vlaamse pannen). Blinde voorgevels met sporen van enkel gedichte vensters en een korfboogpoort. Aaneensluitende korfboogvormige verdiepte bogen en verbonden booglijsten: vier met koetspoorten, voorts rechthoekige staldeuren waarvan verscheidene gedichte. Dakoverstek op houten dakzool met daklijstbalkjes.

Voormalige kasteelhoeve, vroeger zogenaamd "De Planterije" en heden hovenierswoning, gesitueerd buiten de vroegere kasteelomgrachting. Woonhuis van één bouwlaag en zeven traveeën onder zadeldak (Vlaamse pannen). Verankerd, verhoogd en gewit bakstenen boerenhuis met gepikte plint. Zandstenen cartouche met jaartal 1725 in de voorgevel. Twee opkamers in de twee onderkelderde rechter traveeën. Lage steekboogdeur in een rechthoekige bakstenen omlijsting met oren, rechte bakstenen druiplijst onder het bovenlicht. Rechthoekige vensters voorzien van groene luiken en 19de-eeuws houtwerk. Dakoverstek met houten dakzool op daklijstbalkjes. Ten westen van het boerenhuis: ossenbloedkleurig gekalkt rechthoekig bakstenen bedrijfsgebouw met zadeldak (Vlaamse pannen). Lijstgevels van zes traveeën waarin aaneensluitende brede uitgespaarde korfbogen onder verbonden geprofileerde booglijsten. Eén volledig blinde lijstgevel, de andere met wagenpoorten, schuurpoort en staldeuren. Een punttop met rijen luchtspleten.

Achtzijdige gloriëtte van 1764 in Lodewijk XV-stijl, naast de verdwenen afspanning "De Bareere" aan de Brusselse steenweg; gebouwd naar model van de gloriëtte van het "Kasteeldomein de Bueren" aan de Brusselse steenweg nummer 428. Bepleisterd en witgeschilderd paviljoentje onder een mansardevormig tentdak (leien). In de vijf gevelzijden aan de openbare weg een hoog rechthoekig venster met houten kruiskozijn, kleine roedeverdeling, sponning en luiken, ieder in een licht verdiepte vlakke spiegel. Stucrocailles als consoles op de gevelhoeken onder de gelede architraaflijst van het brede omlopende hoofdgestel.

  • Rijksarchief Gent, Kaarten en plans, nummer 1417.
  • DE BAETS A., Het kasteel de Potter d'Indoye, in De Gonde, IX, 12, 1980, p. 215-219; IX, 13, 1980, p. 229-232; X, 15, 1981, p. 289-295.
  • VAN WERVEKE A., Bouwmeester Jozef de Waele, Gent XXe eeuw, I, 5, 1910, p. 39.
  • VERBIST H., Geschiedenis van Melle, Leuven 1962, p. 212-213.

Bron: BOGAERT C. & VERBEECK M. 1989: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Gent, Kantons Destelbergen - Oosterzele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 12n2, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Verbeeck, Mieke
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

De vroegere walgrachten bleven gedeeltelijk bewaard, onder meer in de vorm van vijvers achter het kasteel met twee bruggen voorzien van ijzeren leuningen die waarschijnlijk dateren uit de 19de eeuw.

  • Onroerend Erfgoed, Beschermingsdossier DO001014, Kasteel de Potter d’Indoye (M. Verbeeck, 1994).
Auteurs: Verbeeck, Mieke
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kasteeldomein de Potter d'Indoye [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/36207 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.