Geografisch thema

Beveren

ID
13725
URI
https://id.erfgoed.net/themas/13725

Beschrijving

Landbouw-, woon-, en industriedorp, sinds 1965 deelgemeente van Roeselare; 4723 inwoners (1997) en 1059 ha. Gelegen in Zandlemig Vlaanderen; aan de Kromme- (een zijbeek van de Mandel), Lie-, Onlede-, Roelens- en Vannestenbeek; aan de spoorlijn Kortrijk-Brugge. In 1999(-2000) zal de gemeente ongeveer middendoor gesneden worden door de voltooiing van de ring rond Roeselare (R 32).

Overwegend vlakke, vruchtbare bodem; kerkdorpel op 21,66 meter. Gehuchten: 'Kapelhoek' (sinds 1968 Sint-Catharinakerk), 'Noordhoek' en 'Zuidhoek'.

In het feodale stelsel omvatte de huidige gemeente de heerlijkheid Beveren, en delen van de heerlijkheden Onlede, Wyckhuyse en Roeselare-Ambacht.

Beveren-Onlede-Wyckhuyse hadden echter dezelfde heer, die voor Beveren en Wyckhuyse leenplichtig was aan het grafelijk leenhof van Wijnendaele bij Torhout en voor Onlede aan de Baronie van Pamel bij Oudenaarde. In het administratieve vlak behoorde Onlede tot de Kasselrij Ieper, Beveren tot het Brugse Vrije, en was Wyckhuyse verdeeld over beide, en waren er meerdere burgemeesters. Enkele heren waren Jan van Vlaanderen (+ 1523), hoogbaljuw van het Brugse Vrije, wiens familiegrafsteen zich tot 1882 op het Beverense kerkhof bevond en nu bewaard wordt in het Brugse Steenmuseum; in de 18de eeuw twee heren van het geslacht de Beer (Gent, heren van Meulebeke) en vanaf 1783 Frans de Plotho (onder meer heer van Ingelmunster).

Het Foncier van de heerlijkheid Beveren was het zogenaamd "Vrouwengoed", gelegen ten oosten van de kerk, sinds 1931 in bezit van de kerkfabriek en circa 1976 afgebroken voor de inrichting van het Heilig Kruisplein. Het foncier van Onlede, het zogenaamd "Onledegoed" (Onledegoedstraar nummer 100) is tot op heden grotendeels bewaard. De naam Onlede is tevens terug te vinden in een aantal straatnamen. Het foncier van Wyckhuyse lag op grondgebied Gits. Voorts bezat het Sint-Margerietenklooster van Deinze en het Jezuïetencollege van Kortrijk een aantal hoeven; laatst genoemde bezittingen werden in 1777 openbaar verkocht.

Eerste vermelding van Beveren in 1145 als "Beverna"; in dat jaar schonk de bisschop van Doornik het altaar van Beveren, dat tevoren behoord had aan de Eeckhoutabdij van Brugge, aan de Doornikse Sint-Martinusabdij van Doornik. Aan de vele betwistingen rond deze schenking maakte een pauselijke bul van 1186 definitief een einde. De parochie maakte achtereenvolgens deel uit van het bisdom Doornik (tot 1559), Ieper (tot 1801), Gent (tot 1834) en Brugge. De kerk was oorspronkelijk toegewijd aan de Heilige Germanus, vereerd in de abdij van Elnone (Saint-Amand-les-Eaux nabij Valenciennes) die in de 7de eeuw met de Heilige Amandus een belangrijke rol speelde in de kerstening van de streek. Eerste vermelding van Onlede in 1177 als "Honleda".

De bewoners van de 'Kapelhoek' waren tradtioneel thuiswevers en nadat ca. 1882 de spoorlijn 73 Gent-De Panne - in verschillende fasen aangelegd in de jaren 1860-1870 - een stop kreeg op de 'Kortekeer' (Koolskamp) pendelden zijn naar de Gentse textielfabrieken. Naar verluidt begon met de aanleg van deze spoorlijn de ontbossing van het volgens de Ferrariskaart (1770-1778) sterk ontboste grensgebied Beveren / Koolskamp. De jaarankers "1871" voor een hoeve op grondgebied Koolskamp en "1872" voor een hoeve aan de Heirweg (nr. 199) lijken dat te bevestigen; een hoeve aan de Duivigestraat (nummer 8) zou dateren van 1873. De benaming "Taazel ('t hazel) Bosch" aangeduid op een militaire kaart van 1881/1911 zou kunnen wijzen op een bos met struikgewas. Voorts was Beveren gericht op landbouw met een beperkt verbouwing van vlas. Op de 'Zuidhoek' hadden landarbeiders het strosnijden als bijverdienste, de straatnaam 'Spinnekensambachtwegel' verwijst hiernaar.

De oudste industriële activiteit is bussenbouw 'Carrosserie Jonckheere', gesticht in 1881 als wagenmakerij; de in 1928 gestichte tennisrakettenfabriek Snauwaert is gedelocaliseerd. Naar verluidt maakte men te Beveren platen voor cichorei-asten.

Eerste Wereldoorlog. De kerk en het Sint-Germanusplein werden zwaar getroffen door een Engels luchtbombardement in juli 1918. Van de toenmalige Sint-Germanuskerk bleef enkel de torenromp overeind. In 1919 werden een patronage en noodkerk gebouwd aan de Izegemseaardeweg. Het vooroorlogse stratenplan werd grosso modo behouden; aanleg- en rooilijnenplan naar ontwerp van ingenieur R. Cloet.

Dorpskom gevormd door de Dom-, Processie- en Schoolstraat, het Sint-Germanusplein, en een deel van de Beversesteenweg - een met zwaar verkeer belaste weg -, Izegemseaardeweg en Wijnendalestraat; typische dorpsstraten met lintbebouwing van één à twee bouwlagen onder pannen zadeldaken (nok parallel aan de straat).

'Carrosserie Jonckheere' is nog steeds in het centrum gevestigd tussen Beversesteenweg, Vloed- en Schoolstraat, onder meer kantoorgebouwen aan laatst genoemde straat.

De Heirweg vormt een noordoostelijke uitvalsweg met losse, doch sterk geconcentreerde bebouwing. De Kristus-Koning en Nieuwe-Wijkstraat ten westen van de Onledegoedstraat, werden vermoedelijk in de jaren 1920-1930 aangelegd; gekoppelde arbeiderswoningen. Sinds de jaren 1960, nieuwe verkavelingen met villabouw voornamelijk ten noorden en ten zuiden van de Beversesteenweg en de Wijnendalestraat, ook sociale woningbouw van de Samenwerkende Bouwmaatschappij "De Mandel". Sinds de jaren 1990, toenemende appartementsbouw aan het Sint-Germanusplein en de Schoolstraat. In de jaren 1960-1970, aanleg van industriezones in het noordwesten van de gemeente (onder meer 'Beveren-Noord'), in de nabijheid van de spoorlijn Kortrijk-Brugge. Recente inplanting van het zogenaamd Beveren Business Center aan de Beversesteenweg richting Ardooie. Het zuiden en gedeeltelijk het noorden van de gemeente vertonen nog een landelijk karakter. Verspreide hoevebouw met losse bestanddelen; een aantal boerenhuizen hebben een kern uit de tweede helft van de 18de eeuw of de eerste helft van de 19de eeuw; een aantal (kleine) schuren met houten beplanking.

  • Straatinleidingen en historische notities: Algemeen Rijksarchief, Dienst der Verwoeste Gewesten, 6645. Aanleg- en rooilijnenplan van 1919 (foto).
  • Koninklijk Legermuseum (Brussel), Collectie luchtfoto's in 1918 door de Engelse luchtmacht gemaakt van het bezette gebied.
  • Rijksarchief Gent, Kaarten en plannen, nr. 590.
  • Stadsarchief Roeselare, P.C. Popp-kaart.
  • CALLEWAERT F., Noord-Bevers hoevenpad, Vakantiegenoegens, Roeselare, 1986.
  • DELBECKE J. (red.), Monumentenzorg in Roeselare, Roeselare, 1994.
  • Stedelijke dienst voor Toerisme, Roeselare-Beveren, zuidhoekroute, Roeselare, 1988.
  • THURMAN P., De opheffing van het Jezuïetencollege te Kortrijk, Kortrijk, 1984.
  • VERBEKE G., (onuitgegeven werk over de geschiedenis van Beveren).

Bron: DE GUNSCH A., METDEPENNINGHEN C., TANSENS A. & VANNESTE P. 1999: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie West-Vlaanderen, Arrondissement Roeselare, Kanton Roeselare, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 17n1, Brussel - Turnhout.
Auteurs: De Gunsch, Ann; Metdepenninghen, Catheline; Tansens, Annick; Vanneste, Pol
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Baertsdreef

  • Omvat
    Beversesteenweg (Beveren)

  • Omvat
    Boerenarbeiderswoning

  • Omvat
    Boerenarbeiderswoningen en wegkapel

  • Omvat
    Brabantstraat

  • Omvat
    Claeyssens kapel met opgaande linde

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Duivigestraat

  • Omvat
    Heirweg

  • Omvat
    Herberg Het Paradijs

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Hoeve De Groene Boomgaard

  • Omvat
    Hoeve De Groene Dreef

  • Omvat
    Hoeve De Wulfhaard

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Hoeve Zonnebloemhof

  • Omvat
    IJzervallei tussen Roesbrugge-Haringe en Elzendamme en de vallei van de Poperingevaart

  • Omvat
    Izegemseaardeweg

  • Omvat
    Laagstraat

  • Omvat
    Mariakapel van 1924

  • Omvat
    Onledegoedstraat

  • Omvat
    Processiestraat

  • Omvat
    Schoolstraat

  • Omvat
    Sint-Germanusplein

  • Omvat
    Veldkapel Onze-Lieve-Vrouw

  • Omvat
    Wijnendalestraat

  • Is deel van
    Roeselare


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Beveren [online], https://id.erfgoed.net/themas/13725 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.