Georiënteerde hallenkerk te midden van kerkhof met haag (noord- en zuidzijde), bomenrij (oostzijde) en recent laag geelbakstenen muurtje met betonnen deksteen (westzijde). Rechts van de toegangsweg tot de kerk, gedenkteken voor de militaire slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog (confer Pollinkhovestraat zonder nummer). Tegen westgevel van de zuidelijke zijbeuk door muurtje afgesloten en hoger gelegen, rustplaats van de gewezen pastoors van Pollinkhove met tegen kerk lage nis met “graflegging” onder zware bakstenen bekroning. Voorts bewaarde arduinen grafstenen voornamelijk uit de eerste helft van de 20ste eeuw.

Historiek

Over de vroegste geschiedenis van dit laatgotische bedehuis uit de 16de eeuw is bijzonder weinig geweten tot de brand van 1853.

16de eeuw: in 1554 wordt de bouw aangevat van de huidige kerk ter vervanging van een oude kerk in de omgeving van de huidige ‘Sint-Machuutkapel’. De huidige kerk wordt naar verluidt gebouwd op de plaats van de voormalige kapel van het kasteel van de ‘Heren van Pollinkhove’ (confer Vaartstraat nummer 2).

1853: een verwoestende brand legt het grootste deel van de kerk in de as, enkel de vieringtoren blijft min of meer gespaard.

1854-circa 1858: heropbouw van de kerk naar voorgaand model onder leiding van architect P. Buyck (Brugge), afwijkend van het oorspronkelijk opzet wordt het koor met vier meter uitgebreid, confer Atlas der Buurtwegen (circa 1843).

1890: na blikseminslag gaat K. Callenaere (Nieuwpoort) over tot de nodige herstellingswerken aan de toren naar ontwerp van architect J. Vinck.

1933: afbraak van een zestal meter van de bakstenen torenspits door de aannemer S. Maddelein-Lacante (Boezinge).

1935: schilderwerken uitgevoerd door J. Decock-Pauwels (Ieper).

1953: heropbouw bakstenen torenspits en herstelling aan daken en goten naar ontwerp van de architecten P. Felix en W. Marchal (Oostende).

1964: vernieuwing glasramen door S. Dejaegere (Marke), behoudens herstelling glas in lood ter hoogte van koor.

Beschrijving

De plattegrond ontvouwt: hallenkerk met driebeukig schip van drie traveeën; pseudotransept van één travee met zware vieringtoren; zijkoren van twee traveeën met rechte afsluiting en uitspringend hoofdkoor met driezijdige sluiting; in verlengde van de zijkoren ten zuiden sacristie en ten noorden technisch lokaal. Omlopend betonnen druippad.

Verankerde gele baksteenbouw; ook gebruik van ijzerzandsteen en rode baksteen (28x12x8cm) als bouwmateriaal voor vroegere fases, onfer zuid- en westgevel; leien zadeldaken op gootlijst met klossen.

Aansluitend bij de regionale baksteengotiek: westgevel gekenmerkt door drie even hoge tuitgevels met kruis als topstuk, geritmeerd door versneden steunberen en drie spitsboogvensters in geprofileerde omlijsting op afzaat met bovenaan uitspringende waterlijst; centraal verdiept korfboogvormig portaal in geprofileerde bakstenen spitsboog. Traveeën van schip en koor geritmeerd door steunberen met versnijdingen en spitsbogige twee- en drielichten in geprofileerde omlijstingen met bakstenen tracering op afzaat met doorgetrokken druiplijst. Ter hoogte van de eerste travee in de noord- en in de zuidbeuk duidelijk gesupprimeerde portalen, respectievelijk korfbogig en spitsbogig. Transeptarmen: tuitgevel begrensd door steunberen met versnijdingen uitlopend op veelzijdige torentjes met naaldbekroning in leien; in de zuidelijke transeptarm duidelijk sporen van gedicht korfboogvormig lijkdeurtje onder uitspringende waterlijst en in topgevel jaarankers “1..4”. Zijkoren eveneens met tuitgevel waarvan zuidelijke met gedicht spitsboogvenster. Hoofdkoor met op hoeken steunberen met versnijdingen en tudorboogvensters in geprofileerde omlijsting op afzaten met bovenaan accoladeboogvormige waterlijst. Sacristie en technisch lokaal: eenvoudige rechthoekige volumes, van twee traveeën met betraliede rechthoekige ramen met uitgesproken waterlijst, onder leien zadeldaken; oostzijde sacristie gedicht tudorboogvenster op afzaat en in puntgevel verwerkte natuurstenen datumsteen “169.”, alsook in puntgevel van het technisch lokaal “1854”. Vieringtoren: haaks op elkaar gestelde hoeksteunberen met versnijdingen en blinde spitsboognissen uitlopend op veelzijdige bakstenen hoektorentjes; opgebouwd uit twee geledingen met respectievelijk twee spitsboognissen met bakstenen maaswerk en twee spitsboognissen met gekoppelde galmgaten; bovenaan borstwering met rondboogfries; geheel bekroond met hoge bakstenen spits versierd met hogels en kleine bakstenen dakkapelletjes; zuidoostelijke hoek veelzijdige traptoren met blinde nissen onder bakstenen spits.

Interieur

Bepleisterde en witgeschilderde hallenkerk boven neogotische afwerkingslaag; geprofileerde spitsbogige scheibogen op bepleisterde zuilen met achthoekige arduinen sokkel en koolbladkapiteel. Rechthoekig doksaal met afgeschuinde hoeken, afgelijnd met borstwering van spitsboogfries. Overwelving van schip, transept en koren door middel van geplafonneerd spitstongewelf rustend op geprofileerde kroonlijst en voorzien van geprofileerde ribben op gestileerde peerkraalvormige consoles. Vieringtoren: zwaar volume volledig opengewerkt met geprofileerde spitsboog; gedichte geprofileerde raamopeningen met bewaard deelzuiltje aan de vier zijden wijzen op een afwijking van de oorspronkelijke bouwvolumes; overwelving door middel van kruisribbengewelf aanzettend op gecanneleerde schalken met kapiteel.

Mobilair

Hoofdzakelijk 19de-eeuws meubilair met uitzondering van een aantal objecten die uit de brand van 1853 werden gered. In noordkoor Onze-Lieve-Vrouw met kind van circa 1600. In noordbeuk achteraan drie eikenhouten beelden van de Heilige Donaas en twee engelen die zijn staf en mijter dragen, afkomstig van de preekstoel uit de Sint-Donaaskerk in Brugge, 1ste kwart 18de eeuw, vervaardigd door Michel Vervoort (Antwerpen), voorheen onder kuip van preekstoel geplaatst. In zuidbeuk Piëta uit tweede kwart 18de eeuw. Neogotisch hoofdaltaar in witgeschilderd hout, tabernakel gepolychromeerd en verguld hout door Ad. Flammant (Ieper), gedateerd “1891”. Zijaltaren uit 3de kwart 19de eeuw als portiekaltaren, gemarmerd en geschilderd hout. Ten noorden, toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw confer altaarstuk “O.-L.-Vrouw schenkt het scapulier aan de H. Simon”, 2de helft 19de eeuw. Ten zuiden, toegewijd aan H. Bartholomeus confer opschrift altaarstuk “H. Bartholomeus”, einde 19de/ begin 20ste eeuw door F. Veranneman. Ter hoogte van noordelijke vieringpijler portiekaltaar uit 3de kwart 19de eeuw toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw van Smarten, gemarmerd en verguld hout.

Eikenhouten koorgestoelte uit 2de helft 18de eeuw met in de medaillons voorstelling van Heilige Johannes-evangelist (ten noorden) en de Heilige Rochus van Montpellier (ten zuiden). Eikenhouten communiebank afkomstig van de Sint-Donaaskerk te Brugge met vier panelen waarvan één versierd met Hostiedragende Kelk in verguld medaillon uit 1ste kwart 18de eeuw. Eikenhouten preekstoel van 1860-1873 vervaardigd door schrijnwerker P. Plaetevoet met op kuip de bustes van de vier Westerse kerkvaders in medaillon. Neogotische biechtstoel uit eikenhout, 2de helft 19de eeuw. Tegen noordelijke vieringspijler eikenhouten kerkmeestersbank uit 1857. Westzijde zuidbeuk neogotische kerkmeestersbank met bijhorende kast uit 2de helft 19de eeuw. Boven doksaal orgel van 1854-1855 naar ontwerp van Pieter Loncke. Glasramen in koor van laatste kwart 19de eeuw, naar ontwerp van A. Vincent (Brugge), resp. voorstellend: Onze-Lieve-Vrouw van het Scapulier met Kind, Heilige Anna en Joachim; de Heilige Petrus, Bartholomeus en Paulus; Onze-Lieve-Vrouw, het Jezuskind als Zaligmaker en de Heilige Jozef.