Historiek

Volgens de Ferrariskaart uit de late 18de eeuw was het kerkhof enkel ten westen afgeboord door een bomenrij ter hoogte van de weg. De Atlas der buurtwegen uit 1840 bevestigt die situatie. Ondanks dat de atlas er niets over vermeldt, suggereert de midden-19de-eeuwse Vandermaelenkaart dat weg nummer 17 het kerkhof kruist van noordwest naar zuidoost. Volgens de topografische kaart van België van 1873 heeft de wegel een officieel karakter gekregen en werd het kerkhof ten zuiden schuin afgesneden. Die weg correspondeert vandaag met Oostvleterendorp. In hoeverre de na de Tweede Wereldoorlog aangelegde Martin Vandewynckelstraat een inkrimping aan de noordzijde van het kerkhof betekende dan wel of de straat de contouren van het kerkhof volgt, is niet duidelijk.

Beschrijving

Het kerkhof van Oostvleteren is langs de zuidzijde afgesloten met een lage bakstenen muur met een hardstenen dekplaat en erboven een ijzeren hekken aan geringde gietijzeren hekpijlers. De doorgang naar de kerk wordt gemarkeerd door twee ronde bakstenen pijlers met druiplijsten en een bolbekroning. Het pad naar de kerkdeur heeft eenzelfde vormgeving als de kerkhofmuur. De andere drie zijden van het kerkhof zijn omhaagd. Metalen poortjes sluiten de doorgangen in de haag af. Op het kerkhof, langsheen de kerkhofmuur en de haag staat een bomenrij van lindes.

Op dit plattelandskerkhof bleef een uitzonderlijk dens geheel van graftekens bewaard die een bijzonder goed beeld geeft van de diversiteit in de grafkunst van de 19de eeuw tot de jaren 1970 en dat zowel naar de ruimtelijke aanleg van het kerkhof als naar de individuele graftekens die kwalitatief uitgevoerd zijn. Er komen bijzonder vele verschillende types van graftekens voor zoals stèles uitlopend op een kruis, stèles met (verhoogde) zerken, stèles met graftuinen, stèles uitlopend op een kruis, portiekgraven, cippes, boomstamkruisen, een pinakelgraf, kindergraven, zerken, heldenhuldezerken, tombes al dan niet in combinatie met een stèle en grafplaten tegen de gevels. Het materiaalgebruik doorheen de tijd is er herkenbaar aan het gebruik van overwegend blauwe hardsteen, aangevuld met een groot aandeel van betonnen kruisen, mozaïekgraven, hout, gietijzer en graniet. De stijlen variëren van neogotiek en neoclassicisme naar eclecticisme, art deco en modernisme. Grafsculptuur is er betrekkelijk weinig aanwezig, de boomstamkruisen in hardsteen en beton niet te na gesproken. Meestal gaat het om de gekende funeraire symboliek als bloemen en planten, christusmonogrammen en dergelijke. Applicaties in porselein (christushoofden en bloemen) en metaal, net als tekstplaten in marmer of marbriet komen regelmatig voor. Her en der werden letters ingezwart.

Op het kerkhof bevinden zich behalve het Franse militaire ereperk verschillende privé-graven voor Belgische militairen die omkwamen tijdens de Eerste Wereldoorlog: een hardstenen grafkruis voor de oorlogsvrijwilliger en hulponderluitenant Louis de Mahieu, een eenvoudig houten grafkruis voor de soldaat Remi Billiaert en een hardstenen familiegraf voor de vier gebroeders Taeymans (Jean, Pierre, Paul en Charles). Er liggen eveneens 17 Britse doden uit de Tweede Wereldoorlog, waarvan er één niet meer geïdentificeerd kon worden. Deze stierven ofwel tijdens de terugtrekking naar Duinkerken, eind mei 1940. Of het betreft omgekomen vliegeniers.

Er staan twee heldenhuldezerken. Het betonnen exemplaar is anoniem, het tweede markeert het graf van de Vlaams-nationalistische politicus Jeroom Leuridan (1894-1945).

• Atlas van de Buurtwegen, opgesteld naar aanleiding van de wet op de buurtwegen van 10 april 1841, schaal 1:2.500 (overzichtsplannen schaal 1:10.000).
• Kaart van België, Militair Geografisch Instituut, uitgegeven in 1949-1970, schaal 1:25.000.
• Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
• Topografische kaart van België, Philippe Vandermaelen, uitgegeven in 1846-1854, schaal 1:20.000.
• Topografische kaarten van België, Eerste Editie, Krijgsdepot, uitgegeven in 1865-1880, schaal 1:20.000.

• BOGAERT N. & DECOODT H. 2005: Belgische militaire graven op kerkhof (Oostvleteren – WOI-WOII) [online], https://id.erfgoed.net/teksten/392006 (geraadpleegd op 23 mei 2022).
• S.N. s.d.: Oostvleteren Churchyard [online], http://www.cwgc.org (geraadpleegd op 23 mei 2022).
• VERSTRAETE P. 2022: Leuridan, Jeroom [online] https://nevb.be/wiki/Leuridan,_Jeroom (geraadpleegd op 29 juli 2022).

Nieuw orgel door Loncke Orgelbouw bvba (Zarren) uit 1989. Het oud orgel, waarvan minstens het 17de-eeuws meubel van onschatbare historische waarde was, ging totaal verloren in de brand van 22/23 december 1977.